Đây là lần đầu tiên Việt Nam có một cơ quan chuyên trách trong việc quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, thay vì phân tán tại các bộ ngành như lâu nay.

Không chậm trễ trong chuyển giao doanh nghiệp

Phát biểu tại lễ ra mắt, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định: Việc ra đời của Uỷ ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp là một bước quan trọng để phân biệt rõ hơn, tách bạch hơn chức năng quản lý nhà nước của các bộ ngành với chức năng kinh doanh của doanh nghiệp. 

Thủ tướng cho rằng, cả xã hội đang theo dõi và kỳ vọng lớn vào hoạt động của Ủy ban trong đổi mới tư duy, quản trị, và cách thức quản lý, tổ chức hoạt động của doanh nghiệp nhà nước. Do đó, phải làm sao khắc phục yếu kém, cải thiện và tạo sự khác biệt lớn về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước, để doanh nghiệp nhà nước nói chung và từng tập đoàn, tổng công ty nói riêng kinh doanh ngày càng hiệu quả không chỉ trong nước mà cả trên thị trường quốc tế.

Việc 19 doanh nghiệp nhà nước chuyển về trực thuộc Ủy ban vốn, thì Ủy ban sẽ quản lý số vốn gần 1 triệu tỷ đồng, với tổng tài sản 2,3 triệu tỷ đồng. "Những đơn vị về đây là những đơn vị trọng yếu, then chốt của nền kinh tế Việt Nam", Thủ tướng nhấn mạnh.

Người đứng đầu Chính phủ nêu rõ: "Có 2 con đường phải lựa chọn khi Uỷ ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp ra đời. Một là xây dựng một Ủy ban chuyên nghiệp hiện đại, từ đó thúc đẩy cải cách mạnh mẽ các doanh nghiệp nhà nước, nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp. Con đường thứ hai là khiến ra đời một cơ quan quan liêu kiểu cũ, tạo thành gánh nặng cho doanh nghiệp và đất nước. Hai con đường đó chọn con đường nào? Hôm nay, tôi tuyên bố chúng ta lựa chọn con đường thứ nhất". 

Con đường ấy là tạo ra một Ủy ban hiện đại, chuyên nghiệp, thúc đẩy hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước. Con đường ấy là khó hơn nhưng Thủ tướng tin rằng tất cả đều nhất trí lựa chọn con đường này. Bởi nếu chỉ để tạo ra một cơ quan kiểu cũ, hành chính, quan liêu thì "không cần thành lập thêm".

Để thực hiện mục tiêu nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước, Thủ tướng yêu cầu Ủy ban nhanh chóng kiện toàn cơ cấu tổ chức, bộ máy theo tinh thần tinh gọn, hiệu quả, tuyển dụng cán bộ đúng năng lực, có phẩm chất, không để kẽ hở cho tham nhũng tiêu cực... Uỷ ban cần có thước đo đánh giá kết quả của từng tập đoàn, mỗi đơn vị cũng cần có thước đo về công việc. Thước đo này cần hoàn thiện dần dần mỗi năm. 

Thủ tướng yêu cầu Ủy ban cần tiếp tục hợp tác với các tập đoàn công nghệ hàng đầu của đất nước để nhanh chóng hoàn thiện, đưa vào sử dụng các công cụ, giải pháp quản lý, giám sát vốn nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước nói chung và cả tập đoàn, tổng công ty nói riêng. Chỉ có cách đó thì Ủy ban mới tạo điều kiện, tạo môi trường kinh doanh cho tập đoàn, không gây phiền hà cho đơn vị.

Ủy ban bổ sung, hoàn thiện chiến lược phát triển cho các tập đoàn, tổng công ty thuộc thẩm quyền quản lý nếu thấy cần thiết. Tiếp tục công việc sắp xếp, đổi mới và cổ phần hóa doanh nghiệp với tốc độ nhanh hơn, chất lượng hơn, chống thất thoát trong cổ phần hoá.

Đồng thời, thúc đẩy các tập đoàn, tổng công ty đi sâu nghiên cứu phát triển, liên tục nâng cao trình độ công nghệ, nâng cao năng suất lao động và sức cạnh tranh để từng tập đoàn, tổng công ty thuộc Ủy ban trở thành hình mẫu trong nghiên cứu phát triển, đổi mới công nghệ, đổi mới quản trị doanh nghiệp theo các tiêu chí quản trị toàn cầu.

Tăng cường công khai, minh bạch trong hoạt động của doanh nghiệp. Giám sát tình trạng thất thoát vốn nhà nước, tham nhũng, lãng phí trong hoạt động của doanh nghiệp nhà nước.

Trong quá trình hoạt động, Ủy ban cần phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành trong việc xây dựng phương án, lộ trình, các công việc cần thiết để tiếp nhận, quản lý 19 tập đoàn, tổng công ty; báo cáo kịp thời Thủ tướng các khó khăn, vướng mắc.

Thủ tướng cũng yêu cầu Ủy ban sau 1 năm hoạt động không chỉ tiến hành sơ kết, tổng kết mà cần đánh giá xem chúng ta đã làm được những việc gì để góp phần tăng trưởng, giải quyết việc làm, nộp ngân sách Nhà nước và việc quan trọng là vun đắp một môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch, công bằng đối với các thành phần kinh tế.

Các bộ có doanh nghiệp được chuyển giao cần phối hợp với Ủy ban để chuyển giao ngay, không để chậm trễ, phức tạp, sai sót xảy ra, không để khoảng trống pháp lý, ảnh hưởng đến công tác quản lý vốn Nhà nước, tiến trình cổ phần hóa, tái cơ cấu doanh nghiệp, hoạt động sản xuất kinh doanh của tập đoàn, tổng công ty. 

Đối với các tập đoàn, tổng công ty sẽ chuyển giao về Ủy ban, Thủ tướng yêu cầu cần phối hợp trong công tác chuyển giao, kịp thời báo cáo Ủy ban những vấn đề, vướng mắc phát sinh. Thủ tướng nói: "Hãy chống tình trạng tham nhũng, tiêu cực, sân trước sân sau, người nhà trong kinh doanh và không để phức tạp xảy ra như một số vụ việc mà chúng ta đã vấp phải".

"Kỳ vọng của người dân, xã hội, cả hệ thống chính trị đặt lên vai các đồng chí rất lớn. Ủy ban sẽ có rất nhiều công việc phải làm và cũng sẽ có nhiều khó khăn thách thức, đòi hỏi nỗ lực rất lớn của các đồng chí. Tôi tin rằng, Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp sẽ thành công, góp phần thực hiện đường lối chính sách của Đảng vào sự phát triển doanh nghiệp nhà nước", Thủ tướng bày tỏ.

Chiều 30/9, Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp chính thức ra mắt.

Kinh nghiệm từ Singapore, Trung Quốc

Phát biểu tại lễ ra mắt, ông Nguyễn Hoàng Anh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban cho biết: Mặc dù số lượng cán bộ ban đầu hạn chế, chủ yếu là các cán bộ biệt phái từ một số bộ, ngành và SCIC, nhưng Ủy ban đã triển khai nhiều công việc để sẵn sàng đưa Ủy ban đi vào hoạt động chính thức ngay khi Nghị định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban được Chính phủ ban hành. 

Ủy ban cũng đã làm việc và ký biên bản hợp tác với Temasek Holdings của Singapore để trao đổi thông tin nghiệp vụ, chia sẻ kinh nghiệm quản lý vốn hiện đại, theo cơ chế thị trường. Bên cạnh đó, đặt vấn đề làm việc với Ủy ban giám sát và quản lý tài sản nhà nước tại doanh nghiệp của Trung Quốc (SASAC), tạo cơ sở để thực hiện các chuyên đề khảo sát, học tập kinh nghiệm và hợp tác nhằm triển khai các nhiệm vụ của Ủy ban theo hướng chuyên nghiệp, nâng cao hiệu quả vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Cũng tại lễ ra mắt, Ủy ban đã cùng với 5 Bộ: Công Thương, Giao thông Vận tải, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Thông tin và Truyền thông, Tài chính ký Biên bản ghi nhớ về việc chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại 19 doanh nghiệp về Ủy ban.

Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đã trao quyết định của Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm bà Nguyễn Thị Phú Hà, Vụ trưởng Vụ Giám sát và Thẩm định đầu tư, Bộ Kế hoạch và Đầu tư giữ chức vụ Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Tổng hợp báo cáo tài chính thời điểm 31/12/2017, giá trị sổ sách vốn chủ sở hữu nhà nước của 19 tập đoàn, tổng công ty được chuyển về Ủy ban là trên 1 triệu tỷ đồng, tổng giá trị tài sản là hơn 2,3 triệu tỷ đồng.