Tân thủ tướng 92 tuổi của Malaysia, ông Mahathir Mohamad, tuyên bố sẽ bỏ dự án đường sắt cao tốc trị giá nhiều tỷ USD nối giữa Kuala Lumpur và Singpore.

Động thái này nằm trong chủ trương cắt giảm chi tiêu và đầu tư công của Chính phủ mới nhằm tránh cho Malaysia rơi vào cảnh vỡ nợ - ông Mahathir nói trong một cuộc trả lời phỏng vấn tờ báo Financial Times.

"Dĩ nhiên, một trong những ưu tiên quan trọng nhất của chúng tôi là tình hình tài chính quốc gia", ông Mahathir nói ngày 28/5. "Chúng tôi cần tránh một số dự án không cần thiết, chẳng hạn dự án đường sắt cao tốc Kuala Lumpur-Singapore. Dự án này sẽ tiêu tốn số tiền 110 tỷ Ringgit (28 tỷ USD) mà lại chẳng mang lại cho chúng tôi đồng xu nào. Dự án đó sẽ bị hủy".

Ông Mahathir, người giành chiến thắng bất ngờ trong cuộc bầu cử mới đây ở Malaysia, cũng tuyên bố sẽ cắt giảm chi tiêu trong các cơ quan chính phủ và giảm các khoản phụ cấp cho công chức. Ông Mahathir cho rằng những khoản chi này đã tăng quá cao dưới thời Chính phủ Najib nhằm lôi kéo sự ủng hộ cho ông Najib.

Tuần trước, tân Bộ trưởng Bộ Tài chính Malaysia Lim Guan Eng, nói rằng tổng nợ chính phủ của Malaysia, bao gồm các nghĩa vụ nợ liên quan đến quỹ đầu tư quốc gia 1MDB, đã lên tới hơn 1,09 nghìn tỷ Ringgit, tương đương 80% tổng sản phẩm trong nước (GDP).

1MDB là quỹ do ông Najib thành lập trong thời gian cầm quyền. Một vụ bê bối đã xảy ra ở quỹ này, trong đó số tiền hàng tỷ USD được cho là đã bị biển thủ khỏi quỹ. Vụ bê bối đã đeo bám ông Najib trong suốt 3 năm cuối nhiệm kỳ, dù ông một mực phủ nhận không có sai phạm. Sau khi lên cầm quyền, ông Mahathir đã mở lại vụ điều tra nhằm vào 1MDB, mà theo đó ông Najib đã bị cấm xuất cảnh và bị lục soát nhà riêng.

Giới đầu tư hiện đang lo ngại rằng Chính phủ của ông Mahathir có thể gặp khó trong việc vừa cắt giảm nợ vừa thực thi những lời hứa dân túy đã đưa ra trong chiến dịch tranh cử. Những lời hứa này bao gồm dừng thu phí đường bộ, tăng trợ cấp xăng dầu, xóa bỏ thuế hàng hóa và dịch vụ - loại thuế có thể mang lại khoản thu ngân sách 12 tỷ USD, tương đương 1/5 tổng thu ngân sách trong năm nay.

"Dân chủ luôn đồng nghĩa với sự thay đổi và sức ép. Đôi khi, chúng tôi phải làm những điều đáp ứng mong muốn của người dân hơn là những gì đúng đắn", ông Mahathir nói.

Vị tân Thủ tướng nói rằng sứ mệnh cải tổ Malaysia của ông thậm chí còn khó khăn hơn bởi chất lượng các dịch vụ công đã đi xuống. Ông Mahathir tuyên bố sẽ sa thải 17.000 công chức được bổ nhiệm.

"Phần tệ nhất của vấn đề là bộ máy chính phủ đã trở nên suy đồi và chúng tôi phải dựa vào bộ máy suy đồi đó vì chúng tôi không thể sa thải tất cả mọi người", ông Mahathir nói.

Trong lần đầu làm Thủ tướng Malaysia, từ năm 1981-2003, ông Mahathir được ca ngợi là mang lại ổn định và thịnh vượng cho đất nước, nhưng cũng bị cho là có phong cách cầm quyền độc đoán và dung dưỡng "chủ nghĩa thân quen".

Trao đổi với Financial Times, ông Mahathir không thừa nhận những gì bị cho là sai lầm trong quá khứ, và nói Chính phủ của ông sẽ thượng tôn pháp luật và tôn trọng tất cả các hợp đồng hiện hữu trong khi nỗ lực giải quyết các khó khăn tài chính.

Dự án đường sắt cao tốc Kuala Lumpur-Singapore dự kiến hoàn thành vào năm 2026, với chi phí xây dựng được các nhà phân tích ước tính dao động trong khoảng 13-15 tỷ USD. "Chúng tôi phải thảo luận với Singapore về việc bỏ dự án này", ông Mahathir nói.

Ngoài ra, ông Mahathir cũng nói thêm rằng Malaysia sẽ thảo luận với Chính phủ Trung Quốc về việc đàm phán lại "những thỏa thuận chưa công bằng", bao gồm dự án đường sắt East Coast Rail Link trị giá 14 tỷ USD của Malaysia do Trung Quốc hậu thuẫn.

Ông Mahathir nói nhiều dự án lớn và nhiều cơ quan chính phủ do ông Najib lập nên "không hề cần thiết chút nào. "Chủ yếu việc này nhằm lôi kéo sự ủng hộ cho ông ấy và tiêu tốn nhiều tỷ USD", ông Mahathir nói.

Để tránh những hành động lạm dụng tương tự trong tương lai, ông Mahathir nói sẽ thực thi những lời hứa tranh cử về xóa bỏ luật an ninh hà khắc, tăng cường sự giám sát của Quốc hội để một cá nhân không thể thống trị toàn bộ hệ thống như cách ông Najib đã lãnh đạo.

Malaysia "sẽ là một quốc gia dân chủ hơn", ông Mahathir nói.