Nghiên cứu được đăng trên tạp chí dược học The Lancet (Anh) khẳng định việc cho càng nhiều trẻ bú sữa mẹ trong thời gian càng lâu sẽ giúp nền kinh tế toàn cầu tiết kiệm được tới 300 tỷ USD mỗi năm, bởi trẻ sẽ lớn lên thông minh hơn và có thu nhập cao hơn. Không những thế, sữa mẹ còn giúp nâng cao đáng kể tuổi thọ trung bình của mỗi người, giúp giảm 800.000 ca trẻ tử vong mỗi năm.

Tại các quốc gia có mức thu nhập cao, việc cho trẻ bú mẹ giúp giảm 1/3 nguy cơ tử vong ở trẻ sơ sinh. Còn tại các quốc gia trung bình và thấp, việc làm này giúp ngăn ngừa 1/2 ca tiêu chảy và 1/3 ca mắc các bệnh về đường hô hấp.

Đối với người mẹ, việc duy trì cho con bú trong thời gian lâu hơn giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư vú và ung thư buồng trứng và giúp giảm khoảng 20.000 ca mẹ tử vong vì ung thư vú mỗi năm.

Mới nhất, các nhà khoa học tại Viện Công nghệ Israel Technion vừa công bố một phát hiện quan trọng, cho thấy sữa mẹ sở hữu cơ chế đặc biệt giúp các thành phần dinh dưỡng thiết yếu dễ dàng hấp thụ vào máu qua dạ dày và ruột.

Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Controlled Release, sữa mẹ chứa nhiều thành phần quan trọng như enzyme, hormone, kháng thể và lipid - tất cả đều đóng vai trò thiết yếu đối với sự phát triển của não bộ, hệ miễn dịch và hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh.

Các nhà khoa học đặt ra giả thuyết rằng sữa mẹ phải có một "chìa khóa" đặc biệt giúp các dưỡng chất vượt qua hàng rào ruột – một lớp bảo vệ tự nhiên ngăn cách ruột với mạch máu. Các protein này tạo thành một lớp phủ đặc biệt, được gọi là "vành đai protein sữa mẹ của người", bao quanh các hạt nhỏ trong sữa. Lớp phủ này hoạt động như một bộ lọc sinh học, ngăn chặn các chất có hại nhưng vẫn cho phép dưỡng chất đi qua, với hiệu quả phụ thuộc vào điện tích của các hạt.

Viện Công nghệ Israel nhấn mạnh rằng phát hiện này có thể mở ra một hướng đi đột phá trong y học, giúp phát triển các loại thuốc uống thế hệ mới, bao gồm kháng thể, protein như insulin, thậm chí cả vaccine ngừa Covid-19 và cúm.

Trước đó, một nhóm nghiên cứu ở Nhật Bản cũng đã xác định được cơ chế mà các kháng thể có trong sữa mẹ ảnh hưởng đến não của trẻ. Phó Giáo sư Tetsushi Sadakata, trường Y khoa sau đại học của Đại học Gunma, và các nhà nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng các tế bào trong não liên kết với kháng thể sẽ tiết ra một loại protein liên quan đến sự tồn tại của tế bào thần kinh.

Trước đây, giới khoa học đã xác định được kháng thể có tên IgG được truyền từ sữa mẹ vào máu trẻ sơ sinh và tăng cường khả năng miễn dịch của trẻ, nhưng tác dụng của chúng đối với não vẫn chưa rõ ràng. Giờ đây nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng IgG liên kết với microglia - các tế bào của hệ thống miễn dịch giúp loại bỏ các chất không mong muốn ra khỏi não. Họ làm rõ rằng microglia liên kết sẽ tiết ra interferon loại 1, một loại protein liên quan đến sự tồn tại của các tế bào thần kinh tạo nên não.

Tương tự, Alpha1H là một loại thuốc được tổng hợp từ alpha-lactalbumin, loại protein phổ biến nhất trong sữa mẹ, liên kết với một loại axit béo là axit oleic. Trong một nghiên cứu gần đây, nó kích hoạt quá trình giết chết 88% tế bào khối u ung thư bàng quang giai đoạn đầu.

Theo SCMP, thuốc này được nghiên cứu, phát triển bởi Hamlet BioPharma, đứng đầu là giáo sư Catharina Svanborg đến từ Đại học Lund Thụy Điển - người đã tình cờ phát hiện ra tiềm năng chống ung thư của phân tử sữa mẹ vào năm 1995.

“Chúng tôi đang tìm cách làm giảm tình trạng của những bệnh nhân ung thư bàng quang mới được chẩn đoán mắc ung thư. Chúng tôi hy vọng có thể ngăn khối u trở nên tồi tệ hơn và giúp cho phẫu thuật dễ dàng hơn”, GS. Svanborg chia sẻ. Protein từ sữa mẹ được sử dụng trong Alpha1H theo giáo sư này “là một phân tử rất thú vị” vì có hoạt tính rộng rãi chống lại nhiều loại tế bào khối u khác nhau, nên hy vọng rằng có thể hữu ích cho nhiều loại ung thư.

Từ phát hiện của GS Catharina Svanborg, nhiều nhóm nghiên cứu trên thế giới bắt đầu chạy đua nghiên cứu tạo phức hợp alpha lactalbumin-oleic acid (còn gọi là HAMLET/BAMLET - chất có trong sữa mẹ) cho sản xuất thuốc chống lại bệnh ung thư. Trong đó, nhóm nghiên cứu của TS. Trần Thị Hiền trở thành nhóm đầu tiên thành công tìm ra quy trình tạo phức hợp đưa vào thử nghiệm lâm sàng và quy mô sản xuất công nghiệp.

Nghiên cứu này được TS. Hiền và cộng sự bắt tay thực hiện từ năm 2015. Sau gần 10 năm, họ tìm được quy trình tạo dạng hoạt động ổn định của phức hợp trên quy mô công nghiệp. Từ kết quả đó phát triển bào chế có tính khả thi thực hiện sản xuất được trên các dây chuyền nhà máy đạt GMP và đưa ra phương pháp đánh giá tác dụng tiêu diệt ung thư của thuốc sau khi sản xuất.

Hiện nhóm đã thành công trên nghiên cứu tiền lâm sàng phức hợp HAMLET trong điều trị và dự phòng với các bệnh ung thư đại trực tràng, gan, dạ dày, phổi, vú, cổ tử cung, tuyến tiền liệt, hạch bạch huyết, vòm họng, khoang miệng, da... với các dạng bào chế khác nhau. Giai đoạn thử nghiệm phase 3 lâm sàng do FDA phê duyệt với ung thư bàng quang và giai đoạn 1 của ung thư não ác tính.

Hiện TS. Hiền lên kế hoạch đưa công nghệ sản xuất này về Việt Nam nhằm phát triển thuốc ung thư mới với giá thành rẻ hơn so với thuốc nhập khẩu. "Tôi sẵn sàng hợp tác chuyển giao công nghệ cho Việt Nam", TS. Hiền nói và bày tỏ mong muốn hợp tác với các chuyên gia, bác sĩ, nhà khoa học và các tổ chức thực hiện thử nghiệm lâm sàng cho bệnh nhân ung thư và phát triển sản xuất.

Từ năm 2013, TS. Hiền là chuyên gia nghiên cứu cao cấp và giảng dạy tại khoa ung thư miễn dịch, trường Y, Đại học Lund, Thụy Điển. Song song với đó, bà công tác tại Khoa Dược, Đại học Y Dược Thái Bình, thực hiện nghiên cứu khoa học và đào tạo giảng viên từ xa.

PGS.TS Đỗ Thị Hà, Phó Viện trưởng Viện Dược liệu Thuốc Trung ương, chuyên gia nghiên cứu và phát triển thuốc mới, Bộ Y tế cho biết thuốc hóa trị và xạ trị điều trị ung thư hiện nay phá hủy các tế bào khỏe mạnh và gây ra các tác dụng phụ.

"Các liệu pháp điều trị ung thư mới được các hãng dược lớn sản xuất, đều khá tốn kém, giá thành cao", TS Đỗ Thị Hà nói. "Việc phát hiện ra phức hợp HAMLET sẽ mở ra hướng điều trị ung thư trong tương lai nếu chúng ta có thể thực hiện được các thử nghiệm lâm sàng kịp thời".

Theo bà, thuốc ung thư mới từ sữa mẹ có thể sẽ giải quyết được hai vấn đề lớn là hiệu quả điều trị và tác dụng phụ, đây cũng là thuốc rất tiềm năng trong điều trị dự phòng ung thư trong tương lai gần.