Ngày 22/7/2025, Đoàn khảo sát Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội do ông Nguyễn Hoàng Mai, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội làm Trưởng đoàn đã có buổi làm việc với Ủy ban nhân dân TP.HCM về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng chống thuốc giả, thực phẩm giả tại Thành phố.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Nguyễn Văn Dũng cho biết sau hợp nhất 3 địa phương, thị trường tiêu dùng của Thành phố năng động, đa dạng về phân khúc, kéo theo nhiều thách thức với tính chất ngày càng phức tạp.

HÀNG GIẢ LEN LỎI TỪ “CHỢ MẠNG”

Báo cáo tại buổi làm việc, Phó Giám đốc Sở Y tế Nguyễn Hoài Nam cho rằng thị trường tiêu dùng của Thành phố vẫn tồn tại một bộ phận người tiêu dùng có xu hướng ưa chuộng các loại hàng “xách tay”, sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ do tâm lý chuộng hàng ngoại hoặc vì giá rẻ.

“Điều này vô tình tạo điều kiện cho các loại hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ xâm nhập vào chuỗi cung ứng và len lỏi đến tay người tiêu dùng”, ông Nam nhận định.

Trong thời đại số hóa, xu hướng mua sắm trực tuyến ngày càng phổ biến và lan rộng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả lĩnh vực y tế. Một trong những ưu điểm lớn nhất của mua sắm trực tuyến là sự tiện lợi, đa dạng lựa chọn và khả năng so sánh giá nhanh chóng.

Tuy nhiên, theo ông Nam, các nền tảng mạng xã hội và thương mại điện tử hiện chưa có quy chuẩn kiểm soát chặt chẽ, nhất là với nhóm sản phẩm chăm sóc sức khỏe bao gồm thuốc, thực phẩm chức năng. Việc người bán đăng tải hình ảnh, mô tả, thậm chí làm giả tem, nhãn mác rất dễ dàng, khiến người mua khó phân biệt thật giả.

Ngoài ra, người tiêu dùng muốn mua được hàng với giá tốt nhất đôi khi dẫn đến việc lựa chọn những nguồn cung không chính thức, các cửa hàng/người bán ít tên tuổi chỉ vì giá thấp hơn so với các kênh phân phối. Điều này tạo điều kiện cho các đối tượng buôn bán hàng giả, hàng nhập lậu hoạt động ẩn danh, khó bị phát hiện và xử lý.

Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, mạng xã hội và các kênh bán hàng trực tuyến cũng khiến hoạt động quản lý, giám sát việc quảng cáo, mua bán hàng hóa trên không gian mạng gặp nhiều khó khăn.

Dù ngành Y tế và các lực lượng chức năng đã triển khai nhiều biện pháp kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm, tình trạng hàng gian, hàng giả, kém chất lượng vẫn diễn ra với thủ đoạn ngày càng tinh vi, đòi hỏi tăng cường kiểm tra và phối hợp liên ngành.

Phó Giám đốc Sở Y tế Nguyễn Hoài Nam cho rằng công tác này cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị như Sở Y tế, An toàn thực phẩm, Quản lý thị trường, Công an, Hải quan, Biên phòng và Ủy ban nhân dân các cấp. Tuy nhiên, hiện cơ chế phối hợp còn lỏng lẻo, thiếu đầu mối điều phối, gây manh mún, chồng chéo chức năng và chia sẻ thông tin chưa kịp thời, ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý.

TĂNG CƯỜNG GIÁM SÁT, XỬ LÝ MẠNH TAY

Tại buổi làm việc, lãnh đạo TP.HCM kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, sửa đổi Luật Hình sự theo hướng mở rộng phạm vi áp dụng và tăng khung hình phạt; bổ sung mức xử phạt nặng đối với hành vi tiếp tay, bao che cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng đến sức khỏe nhân dân.

Chính phủ cần tăng mức xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến sản xuất, kinh doanh hàng giả trong Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Xử lý vi phạm hành chính; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu thống nhất, kết nối liên thông, hệ thống cơ sở dữ liệu được đồng bộ và bảo đảm an toàn thông tin, nắm bắt tình hình hoạt động thương mại điện tử trên cả nước. Kết hợp dữ liệu dân cư là thông tin quan trọng, hữu ích cho hoạt động phòng, chống tội phạm của các lực lượng chức năng trong công tác chống buôn lậu.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế sớm hoàn thiện quy hoạch hệ thống kiểm nghiệm để tăng cường công tác kiểm tra chất lượng thuốc, thực phẩm; Số hóa việc quản lý dữ liệu cấp Quốc gia về tiêu chuẩn kiểm nghiệm, số tiếp nhận phiếu công bố sản phẩm thực phẩm để các trung tâm kiểm nghiệm có thể truy cập kịp thời nhằm thực hiện kiểm nghiệm và kiểm soát chất lượng các nhóm sản phẩm này trên thị trường nhanh chóng, kịp thời.

Để tăng cường hiệu quả quản lý quảng cáo thuốc, thực phẩm và kinh doanh trái phép trên nền tảng thương mại điện tử, Thành phố kiến nghị các chính quyền địa phương cần có sự hoàn thiện hơn nữa về cơ sở pháp lý liên ngành, nâng cao năng lực giám sát không gian mạng, phối hợp chặt chẽ với các nền tảng công nghệ (như Facebook, TikTok, YouTube…) để kiểm soát, gỡ bỏ nội dung vi phạm một cách kịp thời.

Đồng thời, đẩy mạnh truyền thông đến người dân về cách phân biệt thông tin quảng cáo chính thống và thông tin gian dối trong phòng, chống thuốc giả thông qua kênh quảng cáo.