Triển vọng của AI trong phòng ngừa và kiểm soát các bệnh truyền nhiễm
Hoài Phương
02/06/2025, 15:57
Các bệnh nhiễm trùng luôn là thách thức lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở các nước có khí hậu nhiệt đới như Việt Nam. Các dịch bệnh diễn biến gần đây như cúm và Covid-19 cho thấy sự phức tạp và khó lường của tác nhân gây bệnh…
Ảnh minh họa.
Theo số liệu của Bộ Y tế, từ đầu năm đến nay, số ca mắc sởi trên cả nước gia tăng nhanh chóng. Bên cạnh đó, dịch cúm mùa cũng diễn biến phức tạp, số bệnh nhân mắc sốt xuất huyết cũng tăng vượt mức so với cùng kỳ năm ngoái, báo hiệu nguy cơ dịch bệnh có thể bùng phát sớm trong thời gian tới. Cùng với đó, tại các bệnh viện cũng ghi nhận một số trường hợp bệnh nhân mắc Covid-19, viêm não mô cầu, thủy đậu, ho gà...
TS.BS Vũ Quốc Đạt, Giảng viên bộ môn Truyền nhiễm, Trường Đại học Y Hà Nội, thành viên Mạng lưới đánh giá và ứng phó về lâm sàng các bệnh mới nổi của WHO, nhận định trong năm nay, ngoài sởi, cúm, sốt xuất huyết, các dịch bệnh truyền nhiễm khác như thủy đậu, quai bị, rubella... vẫn có nguy cơ bùng phát, các dịch bệnh tái nổi và mới nổi như sốt rét, đậu mùa khỉ, các chủng cúm mới… cũng có nguy cơ rất cao xâm nhập vào nước ta và bùng phát do giao thương, du lịch ngày càng mở rộng.
Lý giải về hiện tượng một số dịch bệnh truyền nhiễm không còn theo quy luật chu kỳ hoặc theo mùa mà xảy ra quanh năm và có sự gia tăng rõ rệt về tỉ lệ mắc trong cộng đồng, TS. Vũ Quốc Đạt cho rằng nguyên nhân là do tác động của biến đổi khí hậu cũng như di biến động về dân cư giữa các vùng miền, các quốc gia tạo điều kiện cho mầm bệnh tồn tại và phát triển và lây lan một cách dễ dàng hơn.
Các bệnh truyền nhiễm thường gặp như cúm, viêm phổi, lao, Covid-19, sởi, sốt xuất huyết... đều có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu không được phòng ngừa và điều trị kịp thời.
Ngày 29/5 vừa qua, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới (TP.HCM) và Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) đã tổ chức hội nghị khoa học Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn trong thực hành lâm sàng bệnh truyền nhiễm.
Với bài báo cáo "Đổi mới sáng tạo y học và thách thức bất tận của bệnh nhiễm trùng", Phó giám đốc Sở Y tế TP HCM Nguyễn Văn Vĩnh Châu nhấn mạnh bệnh truyền nhiễm vẫn luôn là thách thức bất tận đe dọa sức khỏe nhân loại, bởi tác nhân gây bệnh luôn tiến hóa, trỗi dậy hoặc tái trỗi dậy.
Thế giới từng ghi nhận nhiều trận đại dịch khủng khiếp cướp đi sinh mạng của hàng triệu người, giờ đây điều lo ngại là số lượng phát sinh ra kháng sinh mới - vũ khí chống bệnh nhiễm trùng đang giảm dần, trong khi vi khuẩn kháng thuốc liên tục xuất hiện. Ông Châu cho rằng trong bối cảnh đó, những tiến bộ về đổi mới sáng tạo của y học hiện đại đã giúp trang bị thêm vũ khí cho trận chiến không có hồi kết giữa vi sinh vật với con người.
Công nghệ trí tuệ nhân tạo có nhiều triển vọng trong phòng ngừa và kiểm soát các bệnh truyền nhiễm, hỗ trợ ở tất cả các giai đoạn trước, trong và sau đại dịch, cũng như các dịch bệnh định kỳ. AI còn thể hiện tiềm năng trong việc phát triển các liệu pháp điều trị nhắm trúng đích cho các bệnh truyền nhiễm. Máy học (deep learning) cho phép phát hiện sớm dịch, đánh giá nguy cơ, xây dựng chính sách và phát triển vaccine.
Trong khi đó, BS.CKII Nguyễn Lê Duy Tùng, Phó giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới, cho hay từ năm 2018 đến nay, bệnh viện đã thực hiện 22 dự án nghiên cứu ứng dụng AI và dữ liệu lớn, trong đó có các nghiên cứu dự báo dịch cúm, sốt xuất huyết, nhận diện chữ viết tay trong hồ sơ bệnh án bằng học máy, theo dõi sinh hiệu từ xa qua thiết bị đeo...
Theo bác sĩ Tùng, AI và dữ liệu lớn giúp bệnh viện nâng cao khả năng dự đoán và cảnh báo sớm dịch bệnh truyền nhiễm. Ví dụ điển hình là hệ thống giám sát dịch tại TP.HCM đã phát hiện sự gia tăng ca mắc sởi vào năm 2024, giúp thành phố kịp thời công bố dịch và triển khai tiêm chủng diện rộng.
“Bên cạnh chuyên môn truyền nhiễm, bệnh viện cũng định hướng phát triển các khoa hỗ trợ như nội tiết, miễn dịch, dị ứng và chăm sóc giảm nhẹ. Đây sẽ là nền tảng để triển khai các mô hình y học cá thể hóa trong tương lai”, bác sĩ Tùng chia sẻ.
Phó giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP HCM nhìn nhận AI là xu thế tất yếu trong phát hiện hiện nay, nhưng cũng đứng trước nhiều thách thức, bởi yêu cầu về hạ tầng công nghệ thông tin mạnh mẽ - điều mà các bệnh viện còn gặp khó khăn. Chi phí đầu tư ban đầu và duy trì hệ thống cũng rất cao. Về mặt dữ liệu, nơi này đối mặt với những trở ngại khi tích hợp từ nhiều nguồn, chất lượng không đồng đều, vấn đề bảo mật và quyền riêng tư của dữ liệu bệnh nhân.
Thiếu đội ngũ chuyên gia có kiến thức và kỹ năng về AI và Big Data trong lĩnh vực y tế là thực trạng rất phổ biến hiện nay. Chưa kể, dữ liệu chuyên biệt và khan hiếm, yêu cầu về độ chính xác và cập nhật liên tục, đòi hỏi kiến thức chuyên môn sâu và phức tạp. Bên cạnh đó khung pháp lý liên quan vấn đề này, quyền sở hữu và chia sẻ dữ liệu vẫn còn chưa rõ ràng.
Hình ảnh tại hội nghị.
Để khắc phục những khó khăn, bệnh viện đang lựa chọn các nền tảng AI có khả năng tương thích cao, dễ tích hợp, tận dụng giải pháp điện toán đám mây linh hoạt. Nơi này cũng đào tạo nội bộ, kết hợp các trường, trung tâm đào tạo về AI và Big Data trong y tế, nỗ lực thu hút chuyên gia bằng chính sách đãi ngộ. Đầu tư vào nhân lực liên ngành, phát triển đội ngũ vừa có kiến thức y tế chuyên sâu về truyền nhiễm, vừa có năng lực về khoa học dữ liệu và AI...
Đại diện bệnh viện kiến nghị Bộ Y tế cần sớm ban hành các hướng dẫn và quy định pháp lý liên quan đến sử dụng AI trong y tế, triển khai các quy trình đánh giá tính công bằng, minh bạch của các thuật toán AI, xây dựng chính sách rõ ràng về quyền sở hữu và chia sẻ dữ liệu, đảm bảo tuân thủ pháp luật.
TS.BS Hồ Quang Chánh, Đơn vị Nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU), cho biết nhóm nghiên cứu đang tập trung phát triển thiết bị hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi sốt xuất huyết nhằm phát hiện sớm tình trạng bệnh, can thiệp kịp thời, giảm thiểu nguy cơ tử vong.
Theo đó, chỉ cần kết nối cảm biến vào cơ thể bệnh nhân như đeo đồng hồ, thiết bị sẽ thu thập các chỉ số như huyết áp, nhịp tim, bão hòa ô-xy... và phân tích bằng phần mềm hỗ trợ ra quyết định. Các thông số này giúp bác sĩ đánh giá nguy cơ và đưa ra phác đồ điều trị sớm. Dự án đặt mục tiêu phát triển công cụ hỗ trợ bác sĩ tại tuyến đầu trong việc phân loại bệnh nhân, nhằm tối ưu nguồn lực điều trị và giảm tải cho bệnh viện.
Số ca nhiễm Covid-19 tăng, Sở Y tế TP.HCM khuyến cáo người dân chủ động phòng, chống dịch
08:30, 01/06/2025
7 loại thuốc giả, không rõ nguồn gốc người dân không nên mua, bán, sử dụng
11:26, 30/05/2025
Ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt Nam tham gia hiệu quả vào lĩnh vực AI y tế
Trào lưu phân tích da bằng AI đang “xâm chiếm” ngành làm đẹp
Các chuyên gia đánh giá, năm 2025 chính là thời điểm mà AI và AR lên ngôi, trở thành một “tư vấn viên ảo” đậm tính cá nhân hóa của ngành làm đẹp. Trong đó, một nhánh công nghệ mới đang “nóng dần”: Skin AI giúp phân tích da...
Son môi xa xỉ có phù hợp với nền kinh tế tiêu dùng hiện nay?
Việc Louis Vuitton ra mắt dòng mỹ phẩm đầu tiên đã châm ngòi cho cuộc tranh luận sôi nổi về giới hạn mức giá mà các thương hiệu xa xỉ có thể đặt ra trong ngành làm đẹp…
Chỉ khoảng 7% người Việt khám sức khỏe răng miệng định kỳ
Theo khảo sát của Đại học Queensland, thế giới có khoảng 3,5 tỉ người có bệnh về răng miệng. Trung bình mỗi năm thế giới chi khoảng 380 tỉ USD cho việc điều trị, chăm sóc sức khỏe răng miệng. Tại Việt Nam, sâu răng và bệnh nha chu chiếm tỷ lệ lớn…
Du lịch Khánh Hòa đã có một mùa hè tăng trưởng mạnh mẽ
Trong tháng 8/2025, ngành du lịch Khánh Hòa đón khoảng 1,9 triệu lượt khách, tăng 9,5% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, lượng khách quốc tế đạt 498.000 lượt, ghi nhận mức tăng trưởng 17,5%...
“Thời trang yêu nước” rộn ràng trước thềm sự kiện A80
Trào lưu “thời trang yêu nước” là cách để thế hệ trẻ nhắc nhớ về chặng đường đấu tranh kiên cường của cha ông. Mỗi một bộ trang phục giờ đây trở thành thông điệp sống động về tình yêu với Tổ quốc trong ngày Tết độc lập của dân tộc…
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: