Trung Quốc ngày 13/5 ngầm cáo buộc các chính sách của Mỹ đe dọa sự tồn tại của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Cáo buộc này được đưa ra trong một đề xuất cải cách của Trung Quốc được WTO đăng tải trên website của định chế này, Reuters đưa tin.

Từ khi nhậm chức, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thể hiện một lập trường cứng rắn với WTO. Ông đã nhiều lần cáo buộc WTO sử dụng chế tài thương mại không bình đẳng với Mỹ trong khi "nhẹ tay" với Trung Quốc - quốc gia là một nền kinh tế nhỏ hơn nhiều so với hiện nay khi gia nhập WTO vào năm 2001.

Ông Trump từng dọa rút Mỹ khỏi WTO trừ phi tổ chức này "thay đổi", đồng thời đã chặn việc bổ nhiệm trọng tài vào ủy ban giải quyết kháng cáo của WTO, bộ phận được xem là "tòa án tối cao" của thương mại thế giới. Động thái này của ông Trump đồng nghĩa với việc các tranh chấp thương mại được đưa lên WTO có thể rơi vào thế bế tắc pháp lý từ tháng 12 năm nay.

Trong tài liệu đề xuất cải cách WTO của mình, Trung Quốc không nêu đích danh Mỹ, nhưng nhắc đến việc chặn bổ nhiệm trọng tài kháng cáo WTO, cũng như thuế quan "dựa trên vấn đề an ninh quốc gia" áp lên thép, nhôm và xe hơi. Đây là những chính sách mà chỉ riêng Mỹ mới có.

Tài liệu trên được Trung Quốc đưa ra đúng vào thời điểm cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đang "nóng" lên. Hôm thứ Hai, Bắc Kinh đã áp thuế lên hàng hóa Mỹ để đáp trả việc Washington áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc vào hôm thứ Sáu, trong khi cuộc đàm phán giữa hai bên lâm vào bế tắc.

Trung Quốc nói một "thành viên nhất định" của WTO đã đơn phương nâng hàng rào thuế quan và áp thuế quan nhập khẩu một cách tùy tiện mà không có sự cho phép của WTO.

"Việc lạm dụng ngoại lệ về an ninh quốc gia, các biện pháp đơn phương không phù hợp với quy định WTO, cũng như việc lạm dụng các biện pháp phòng vệ thương mại hiện có đã làm hỏng nghiêm trọng trật tự thương mại quốc tế dựa trên nguyên tắc, tự do và cởi mở", tài liệu của Trung Quốc có đoạn viết.

Ông Trump đã nhiều lần chỉ trích việc WTO dành đối xử đặc biệt cho bất kỳ quốc gia nào tự xưng là nền kinh tế "đang phát triển", trong đó có Trung Quốc, cũng như việc tổ chức này không thể chấm dứt việc Trung Quốc trợ cấp cho các doanh nghiệp nhà nước.

Tài liệu của Trung Quốc nói những hoạt động đó có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của các quốc gia đang phát triển, dù các quy định liên quan nên rõ ràng hơn.

Theo giới quan sát, khó có chuyện WTO tham gia vào bất kỳ giải pháp nào cho cuộc chiến thuế quan Mỹ-Trung. Washington nói thuế quan không phải là một vấn đề trong phạm vi các quy định của WTO, và bất kỳ nỗ lực nào của Trung Quốc nhằm đưa tranh chấp thuế quan với Mỹ lên WTO cũng có thể sẽ mất nhiều năm, ngay cả trong trường hợp hệ thống giải quyết tranh chấp của định chế này tiếp tục hoạt động bình thường.

Về trợ cấp, vấn đề mà Liên minh châu Âu (EU) và Nhật Bản đã cùng Mỹ chỉ trích Bắc Kinh, Trung Quốc nói rằng cải cách WTO không nên phân biệt đối xử giữa các công ty "với cấu trúc sở hữu khác nhau".

Cũng theo tài liệu của Trung Quốc, WTO không hoàn hảo nhưng là kênh tốt nhất để tự do hóa và thuận lợi hóa thương mại và đầu tư trên phạm vi toàn cầu.

Tài liệu nhấn mạnh rằng cải cách WTO cần phải bao trùm 4 lĩnh vực bằng hành động cụ thể, bao gồm: "giải quyết những vấn đề quan trọng và cấp bách đe dọa sự tồn tại của WTO"; gia tăng vai trò của WTO trong quản trị kinh tế toàn cầu; cải thiện hiệu quả hoạt động của WTO; và tăng cường sự bao trùm của hệ thống thương mại đa phương.