Khi Trung Quốc mở cửa nhập khẩu sầu riêng tươi từ Việt Nam vào tháng 9 năm ngoái, Bob Wang - chủ một công ty nhập khẩu trái cây - đã nhìn ra cơ hội. Đến nay, ông đã ký một loạt hợp đồng với các trang trại sầu riêng Việt Nam - nơi có tổng cộng 3.000 hecta trồng sầu riêng - và đặt mua nhiều nhất có thể.

“Nếu mọi thứ suôn sẻ, tôi sẽ nhập khẩu hơn 3.000 containter, tương đương 60.000 tấn sầu riêng Việt Nam trong năm nay để đáp ứng nhu cầu của thị trường Trung Quốc. Con số này nhiều gấp 3 lần lượng sầu riêng tôi nhập khẩu từ Thái Lan”, ông Wang, người sáng lập TWT Supply Chain, công ty có hơn 3.000 xe tải hoạt động trên khắp Trung Quốc, chia sẻ.

Thời gian qua, sầu riêng nhanh chóng trở thành loại trái cây nhập khẩu được ưa chuộng nhất tại Trung Quốc. Bất chấp các biện pháp kiểm soát nhập khẩu trong đại dịch Covid-19, năm 2022, Trung Quốc vẫn nhập khẩu lượng sầu riêng nhiều gấp 4 lần so với năm 2017, với tổng giá trị nhập khẩu hơn 4 tỷ USD.

“Năm ngoái, Trung Quốc nhập khẩu hơn 820.000 tấn sầu riêng. Tôi tin rằng lượng nhập khẩu năm nay sẽ dễ dàng đạt hoặc vượt 900.000 tấn trong năm nay”, ông Wang - người đã nhập khẩu sầu riêng từ Thái Lan được 8 năm - nhận định.

Theo ông, sầu riêng nhập khẩu từ Thái Lan được dự báo sẽ tăng trong năm nay, nhưng thị phần của sầu riêng Việt Nam tại Trung Quốc cũng sẽ bùng nổ. Năm 2022, Trung Quốc nhập khẩu khoảng 780.000 tấn sầu riêng từ Thái Lan.

“Sầu riêng Thái khá đắt nhưng được cái ngon và ngậy. Còn sầu riêng Việt Nam đang nhanh chóng được thị trường đón nhận nhờ giá rẻ hơn”, một nhà bán lẻ trái cây Trung Quốc chia sẻ.

Đồng tình với quan điểm này, ông Wang cho biết sầu riêng Việt Nam rẻ hơn khoảng 15% so với sầu riêng Thái.

Thị trường sầu riêng đầy tiềm năng của Trung Quốc đang thúc đẩy các thành phố ở khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, giáp với Việt Nam, tăng cường mạng lưới hậu cần để tạo thuận lợi cho nhập khẩu mặt hàng trái cây này.

Chongzuo, thành phố biên giới ở tỉnh Quảng Tây, hiện đang xây dựng một trung tâm hậu cần tiên tiến với kho lạnh và cơ sở chế biến thực phẩm để nâng cao quy trình nhập khẩu - theo ông Liu Yeke, phó giám đốc văn phòng cải cách và phát triển của thành phố.

Ông Liu cho biết giai đoạn đầu của dự án này có mức đầu tư là khoảng 1,8 tỷ Nhân dân tệ (254 triệu USD) và dự kiến đi vào hoạt động vào năm 2025. Theo quan chức địa phương và các nhà buôn trái cây, dự án này sẽ cho phép sầu riêng Việt Nam được vận chuyển đi khắp các địa phương của Trung Quốc chỉ trong 1-3 ngày.

Theo ông Huang Wenhan, giám sát viên của Tập đoàn Cục Đường sắt Nam Ninh Trung Quốc chi nhánh thành phố Bằng Tường (khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây), từ tháng 4/2023, mỗi ngày có 2 chuyến tàu chở hàng xuyên biên giới vận chuyển trái cây Việt Nam qua Bằng Tường.

“Hầu hết trái cây được vận chuyển là sầu riêng và măng cụt, vì chúng mang lại lợi nhuận cao nhất trong số các loại trái cây nhiệt đới”, ông Huang nói. “Thường mất khoảng 1-2 giờ để hoàn tất thủ tục hải quan và chuyển trái cây vào các xe tải lạnh, từ đó đi tới các siêu thị trên khắp Trung Quốc trong vòng chưa đầy 3 ngày”.

Ông Chen Xiao, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ Cảng Đông Hưng ở tỉnh Quảng Tây, cũng dự báo nhập khẩu sầu riêng Việt Nam của Trung Quốc sẽ tăng trưởng mạnh trong năm nay.

“Trước đây, các cảng của chúng tôi chủ yếu nhập khẩu hải sản, nhưng năm nay sầu riêng nhập khẩu đang tăng lên nhanh chóng. Bây giờ đang là mùa sầu riêng Việt Nam. Mỗi ngày, cảng Đông Hưng đón hàng chục xe tải chở đầy sầu riêng”.

Rog Chau, chủ sở hữu một trang trại trái cây nhỏ gần TP.HCM, cho biết thương nhân Trung Quốc đã bắt đầu đầu tư vào các trang trại trồng sầu riêng ở Việt Nam.

“Nhiều nông dân trồng trái cây ở Việt Nam đang chuyển hướng sang trồng sầu riêng vì trái cây này mang lại lợi nhuận cao do thị trường Trung Quốc rất ưa chuộng”, ông chia sẻ.

Trở lại với ông Wang, chủ doanh nghiệp nhập khẩu trái cây này kỳ vọng Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực  (RCEP) sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hoạt động xuất nhập khẩu sầu riêng trong tương lai. Với hiệp định này, nhiều quốc gia như Indonesia, Thái Lan và Việt Nam có thể trở thành các nhà cung cấp sầu riêng lớn của Trung Quốc.