Kiev đã nhất trí với Washington về một thỏa thuận khoáng sản mà giới chức Ukraine hy vọng sẽ giúp cải thiện quan hệ với chính quyền Tổng thống Donald Trump và mở đường cho một cam kết an ninh lâu dài của Mỹ dành cho nước này - tờ báo Financial Times đưa tin.

Các quan chức Ukraine cho biết Kiev đã sẵn sàng ký thỏa thuận cùng khai thác tài nguyên khoáng sản, bao gồm dầu khí, sau khi Mỹ từ bỏ yêu cầu phải được nhận 500 tỷ USD doanh thu tiềm năng từ hoạt động khai thác này.

Mặc dù văn bản thỏa thuận nói trên còn thiếu sự đảm bảo an ninh rõ ràng của Mỹ đối với Ukraine, phía Kiev lập luận rằng họ đã đàm phán được các điều khoản có lợi hơn nhiều và xem thỏa thuận này như một cách mở rộng mối quan hệ với Mỹ nhằm củng cố triển vọng kinh tế của Ukraine sau 3 năm chiến tranh đằng đẵng.

“Thỏa thuận về khoáng sản chỉ là một phần của bức tranh. Chúng tôi đã nghe chính quyền Mỹ nhiều lần nói rằng đó là một phần của bức tranh lớn hơn”, bà Olha Stefanishyna - Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Tư pháp Ukraine, người dẫn đầu các cuộc đàm phán về thỏa thuận khoáng sản - nói với Financial Times ngày 25/2.

Một quan chức Ukraine tiết lộ Tổng thống Volodymyr Zelenskiy đang lên kế hoạch tới Washington vào ngày thứ Sáu tuần này để gặp người đồng cấp Mỹ Donald Trump và chính thức hóa thỏa thuận. Cùng ngày 25/2, ông Trump có vẻ đã xác nhận chuyến thăm của Tổng thống Ukraine khi nói rằng: “Tôi nghe nói rằng ông ấy sẽ đến vào thứ Sáu. Chắc chắn là tôi thấy ổn nếu ông ấy muốn đến”.

Các điều khoản khó khăn trong dự thảo ban đầu của thỏa thuận khoáng sản - do ông Trump đưa ra như một cách để đòi Ukraine hoàn trả lại Mỹ tiền viện trợ quân sự và tài chính mà Washington đã cấp cho Kiev từ khi chiến tranh nổ ra vào năm 2022 - đã gây ra một làn sóng phản đối ở Ukraine và các nước châu Âu khác.

Sau khi ông Zelenskiy thẳng thừng từ chối dự thảo ban đầu đó vào tuần trước, ông Trump đã gọi người đồng cấp Ukraine là “nhà độc tài” và có ý đổ lỗi cho Ukraine đã khơi mào chiến tranh.

Phiên bản cuối cùng của thỏa thuận đề ngày 24/2 cho thấy hai bên sẽ thành lập một quỹ, trong đó Ukraina sẽ đóng góp 50% số tiền thu được trong tương lai từ các nguồn tài nguyên khoáng sản thuộc sở hữu nhà nước, bao gồm dầu khí, và các dịch vụ hậu cần liên quan. Quỹ này sẽ đầu tư vào các dự án ở Ukraine.

Thỏa thuận không bao gồm các nguồn tài nguyên khoáng sản đã có sự đóng góp cho ngân sách quốc khố Ukraine, nghĩa là không bao gồm các hoạt động hiện có của Naftogaz hoặc Ukrnafta - những nhà sản xuất dầu thô và khí đốt lớn nhất của nước này.

Tuy nhiên, thỏa thuận này không có sự đề cập nào đến các đảm bảo an ninh của Mỹ như Kiev đã yêu cầu ban đầu để đổi lấy việc Ukraine đồng ý với thỏa thuận. Nội dung thỏa thuận cũng bỏ ngỏ những câu hỏi quan trọng như mức đóng góp của Mỹ trong quỹ nói trên và cũng không có điều khoản về các giao dịch thuộc “sở hữu chung”.

Sau khoảng thời gian 3 năm Mỹ là nhà tài trợ viện trợ quân sự chính cho Kiev, ông Trump đã đảo ngược chính sách của Washington bằng cách mở các cuộc đàm phán song phương với Nga mà không có bất kỳ đồng minh châu Âu hay Ukraine nào tại bàn đàm phán. Tuy nhiên, việc Mỹ và Ukraine đạt thỏa thuận về khai thác khoáng sản có thể là tín hiệu cho thấy những lợi ích của Ukraine sẽ không bị Mỹ phớt lờ trong những bước đi tiếp theo của tiến trình đạt tới một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh.

Các quan chức Ukraine cho biết thỏa thuận nói trên đã được các bộ trưởng tư pháp, kinh tế và ngoại giao của nước này thông qua. Đề xuất ban đầu của chính quyền Trump kêu gọi thành lập một quỹ đầu tư tái thiết Ukraine trong đó Mỹ “nắm 100% lợi ích tài chính”, trong khi Kiev sẽ phải đóng góp 50% quỹ này bằng nguồn thu từ khai tháng khoáng sản, với số tiền tối đa lên tới 500 tỷ USD. Phía Ukraine không chấp nhận yêu cầu này của Mỹ, và trong thỏa thuận cuối cùng, điều khoản này đã bị loại bỏ.

Việc trao cho quỹ trên sứ mệnh đầu tư vào Ukraine là một thay đổi nữa mà Kiev đã nỗ lực để đạt được trong thỏa thuận. Nội dung thỏa thuận nêu rõ Mỹ sẽ hỗ trợ sự phát triển kinh tế của Ukraine trong tương lai.

Các quan chức Ukraine cũng nói rằng thỏa thuận này chỉ là một “thỏa thuận khung” và không có khoản thu nào từ khai thác khoáng sản được sang tay trước khi quỹ đi vào hoạt động. Yêu cầu này giúp hai bên có thời gian cần thiết để giải quyết mọi bất đồng tiềm ẩn. Ngoài ra, thỏa thuận cũng cần có sự thông qua của Quốc hội Ukraine.