Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP), bày tỏ vui mừng khi biết tối 4/4/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Hoa Kỳ Donald J.Trump về quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ, kết quả ban đầu nhiều khả quan.

Theo đó, hai nhà lãnh đạo cùng trao đổi các biện pháp để tiếp tục thúc đẩy việc giao thương. Trong đó, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định Việt Nam sẵn sàng trao đổi với phía Hoa Kỳ để đưa mức thuế nhập khẩu về 0% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Hoa Kỳ. Đồng thời đề nghị Hoa Kỳ áp dụng mức thuế tương tự đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, tiếp tục nhập khẩu nhiều hàng hóa từ Hoa Kỳ mà Việt Nam có nhu cầu và khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để các công ty từ Hoa Kỳ tăng cường đầu tư hơn nữa vào Việt Nam. Hai nhà lãnh đạo khẳng định sẽ cùng trao đổi để sớm ký một thỏa thuận song phương giữa hai nước để cụ thể hóa những cam kết trên.

HƠN 37 NGHÌN TẤN THUỶ SẢN ĐANG TRÊN ĐƯỜNG VẬN CHUYỂN ĐẾN HOA KỲ

Tổng thư ký VASEP Nguyễn Hoài Nam cho biết Hiệp hội VASEP đã có công văn số 46/CV-VASEP gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, đồng kính gửi Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Tài chính và Bộ Công Thương về việc Hoa Kỳ thông báo mức thuế nhập khẩu đối ứng tới 46% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam – tác động tiêu cực tới ngành thủy sản và đề xuất-kiến nghị của VASEP.

VASEP cũng gửi công văn số 47/CV-VASEP gửi đến các hội viên về việc Hoa Kỳ thông báo mức thuế nhập khẩu đối ứng tới 46% đối với hàng hóa nhập từ Việt Nam.

Trong các công văn, VASEP nêu rõ với kim ngạch xuất khẩu thủy sản hàng năm khoảng 2 tỷ USD sang Hoa Kỳ, chiếm 1/5 giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, thị trường này đang không chỉ giữ thị phần số 1 mà còn có tính định hướng cao đối với ngành thủy sản Việt Nam.

Theo VASEP, hiện nay có hơn 400 doanh nghiệp Việt Nam đang xuất khẩu và có kế hoạch xuất thủy sản sang thị trường Hoa Kỳ với những đơn hàng lớn, giá trị cao. Trong bối cảnh cạnh tranh cao và thuế chống bán phá giá, phương thức vận chuyển hàng thủy sản chủ yếu là DDP (giao hàng tận kho) khi xuất khẩu sang Hoa Kỳ, nghĩa là doanh nghiệp Việt Nam phải trả toàn bộ chi phí (vận chuyển, bảo hiểm, thuế) trước khi giao hàng và chờ thanh toán từ đối tác Hoa Kỳ. Do vậy, mức thuế đối ứng của Hoa Kỳ nếu được áp dụng sẽ khiến cho doanh nghiệp thủy sản Việt Nam hoang mang lo ngại về khả năng mất thị trường lớn này và cả những thiệt hại to lớn với nhiều lô hàng đang trên đường vận chuyển tới Mỹ có thể bị áp mức thuế cao 46%.

Theo thống kê nhanh, sơ bộ và chưa đầy đủ của VASEP, trong buổi sáng ngày 3/4 ngay khi có thông tin Hoa Kỳ áp mức thuế cao 46%, có khoảng 37.500 tấn thủy sản các loại đang trên đường vận chuyển tới Hoa Kỳ, và khoảng 31.500 tấn hàng đang dự kiến xuất khẩu sang Hoa Kỳ trong tháng 4 và tháng 5/2025, với nhiều đơn hàng đã được ký kết cho năm 2025 khoảng 38.500 tấn.

VASEP cho biết đây là những con số sơ bộ vô cùng lớn với ngành thủy sản, không chỉ là tài sản của bà con nông-ngư dân và doanh nghiệp Việt Nam làm ra, mà điều quan trọng hơn là sinh kế và những đầu tư, kế hoạch sản xuất đã chuẩn bị để cung ứng cho thị trường Hoa Kỳ, đang bị đe dọa.

Theo VASEP, chính sách thuế của Hoa Kỳ không rõ ràng, gây rủi ro lớn. Hoa Kỳ áp mức thuế bổ sung 10% cho hàng hóa nhập khẩu có ngày xếp hàng lên tàu (load onto vessels) hoặc rút hàng khỏi kho ngoại quan đưa vào tiêu thụ nội địa từ sau ngày 5/4/2025 đến trước ngày 9/4/2025. Ngoại trừ: hàng hóa đã được xếp lên tàu tại cảng xuất hàng và đang trong quá trình vận chuyển (trên phương thức vận chuyển cuối cùng) trước 12:01 ngày 5/4/2025, và nhập khẩu để tiêu thụ sau thời điểm này, sẽ không chịu thuế suất bổ sung này;

Áp thuế 46% cho hàng hóa nhập khẩu có ngày xếp hàng lên tàu (load onto vessels) hoặc rút hàng khỏi kho ngoại quan đưa vào tiêu thụ nội địa từ sau ngày 9/4/2025. Ngoại trừ: hàng hóa đã được xếp lên tàu tại cảng xuất hàng và đang trong quá trình vận chuyển (trên phương thức vận chuyển cuối cùng) trước 12:01 ngày 09/4/2025, và nhập khẩu sau thời điểm này, sẽ không chịu mức thuế suất đối ứng này.

“Sự không rõ ràng trong chính sách hiện tại, dẫn đến các khả năng, nếu Hải quan Hoa Kỳ tính thuế dựa trên ngày hàng cập cảng (sau 9/4/2025), các lô hàng đang vận chuyển sẽ chịu mức thuế 46%. Điều này gây thiệt hại lớn, vì doanh nghiệp đã ký hợp đồng đồng theo phương thức DDP (trả thuế và giao hàng cho khách hàng tại Hoa Kỳ) với giá dựa trên mức thuế hiện tại (thường 0% hoặc 5,5-7% do thuế chống bán phá giá)”, VASEP nhấn mạnh.

KHUYẾN NGHỊ TẠM DỪNG XUẤT HÀNG, CHỜ KẾT QUẢ ĐÀM PHÁN

Với mức thuế 46%, cao hơn nhiều so với mức thuế áp cho các quốc gia xuất khẩu cạnh tranh, thủy sản Việt Nam đang đứng trước nguy cơ mất thị trường quan trọng nhất này, mất khả năng cạnh tranh trên thị trường Hoa Kỳ, vì các nước xuất khẩu thủy sản khác đều có mức thuế thấp hơn nhiều so với Việt Nam (Ấn Độ: 26%, Ecuador 10%, Indonesia 32%, Thái Lan 36%...).

Trước tình thế khẩn cấp này, Hiệp hội VASEP đề nghị Thủ tướng Chính phủ và các Bộ có phương án đàm phán với Chính phủ Hoa Kỳ sớm nhất để giúp ngành thủy sản, trong đó có một số nội dung quan trọng.

Thứ nhất, xác định thống nhất mốc thời gian áp dụng mức thuế nhập khẩu mới với Chính phủ Hoa Kỳ và đề nghị Chính phủ Hoa Kỳ thông báo cho cơ quan Hải quan Hoa Kỳ áp dụng mốc thời gian "load onto vessels" là ngày xuất khẩu được xác định trên vận đơn B/L.

Thứ hai, đề nghị Chính phủ đàm phán với Hoa Kỳ điều chỉnh giảm mức thuế xuống mức phù hợp nhất - dựa trên những căn cứ thực tế là: (i) Việt Nam không thao túng tiền tệ (theo báo cáo Bộ Tài chính Hoa Kỳ gần nhất); (ii) Thặng dư thương mại là kết quả của chuỗi cung ứng toàn cầu mà trong đó có nhiều sản phẩm, nhãn hàng có sự tham gia của một số doanh nghiệp Hoa Kỳ; (iii) Nông thủy sản là mặt hàng tiêu dùng thiết yếu cho người dân, nên đề nghị Chính phủ Hoa Kỳ xem xét mức thuế phù hợp với thu nhập của người tiêu dùng Hoa Kỳ, (iv) trong chuỗi cung ứng của ngành nuôi trồng thủy sản, Việt Nam đang và sẽ tiếp tục nhập khẩu hàng ngàn tấn khô đậu tương từ Hoa Kỳ với mức thuế nhập khẩu hiện nay là 0%.

VASEP khuyến nghị các doanh nghiệp hội viên trong thời gian này cân nhắc kỹ thời gian và kế hoạch xuất hàng sang Hoa Kỳ để tránh bị áp mức thuế không mong muốn. Cụ thể, không nên xuất hàng từ ngày 5/4/2025 để tránh bị áp thuế bổ sung 10%; không xuất nên hàng từ ngày 9/4/2025 để tránh mức thuế đối ứng 46%.

“Các doanh nghiệp tạm thời dừng việc xuất hàng sang Hoa Kỳ, để chờ kết quả đàm phán của Chính phủ với Hoa Kỳ về thuế và chờ hướng dẫn của Chính phủ và các Bộ ngành (nếu có) để quyết định các phương án và kế hoạch sản xuất tiếp theo" VASEP khuyến cáo.