Lý giải cho đề xuất trên, VCCI cho rằng mặt hàng xăng hiện nay đang phải chịu cùng lúc hai loại thuế có cùng tính chất hạn chế tiêu dùng là thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường. Xăng không phải mặt hàng xa xỉ, nên việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng cũng là nhằm bảo vệ môi trường. Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng. Trong trường hợp cần thiết thì điều chỉnh thuế bảo vệ môi trường cho phù hợp với mục tiêu của loại thuế này. 

VCCI cũng đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt đối với điều hoà nhiệt độ. Hiện, mặt hàng điều hoà nhiệt độ đã phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 1998 với mức thuế suất 20% và đã được giảm xuống 10% vào năm 2008. Trước đây, điều hoà nhiệt độ có thể được coi là mặt hàng xa xỉ. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội, hiện nay, điều hoà nhiệt độ đã trở thành nhu cầu thiết yếu trong công việc và cuộc sống. Theo VCCI, nhiều nghiên cứu đã chứng minh, việc duy trì nhiệt độ phòng phù hợp có tác dụng rất tốt trong việc nâng cao năng suất lao động.

ĐÁNH THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT VỚI GAME ONLINE KHÓ KHẢ THI?

Dự thảo đề nghị bổ sung dịch vụ trò chơi điện tử trực tuyến (online game) vào diện đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Tuy nhiên, hồ sơ không nêu tác động tiêu cực của việc chơi game mà đưa ra lý do đánh thuế là vì “Loại hình kinh doanh game hiện nay là mặt hàng có doanh thu lớn, mức lợi nhuận cao so với các loại hình kinh doanh khác, thu hút mọi độ tuổi tầng lớp dân cư, đặc biệt là giới trẻ tham gia.” VCCI cho rằng việc sử dụng căn cứ là doanh thu, lợi nhuận, nhóm khách hàng để đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một loại hàng hoá, dịch vụ là không thoả đáng.

Trò chơi điện tử trực tuyến có cả tác động tích cực lẫn tiêu cực đến sức khoẻ con người và xã hội. Có nhiều nghi ngại về tác động tiêu cực của trò chơi điện tử, đặc biệt là đối với trẻ em như mất thời gian, sao nhãng học hành, hại mắt, ít vận động… Tuy nhiên, cũng không ít ý kiến cho rằng chơi game giúp trẻ em phát triển trí tưởng tượng, tư duy logic và kỹ năng sử dụng thiết bị điện tử, tạo các nhóm sở thích giao tiếp xã hội. Game cũng giống như các hình thức giải trí khác, tác động tích cực hay tiêu cực phụ thuộc rất nhiều vào nội dung của từng game cụ thể. Trong khi đó, chính sách thuế rất khó có thể phân loại được nội dung game. Điều này dễ dẫn đến việc đánh thuế cả vào những game có nội dung giáo dục, thể thao, nghệ thuật.

VCCI cho rằng việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với game online không thực sự khả thi do sẽ gặp khó khăn khi xác định (1) đối tượng chịu thuế, (2) người nộp thuế và (3) doanh thu chịu thuế.

Thứ nhất, đối tượng chịu thuế trò chơi điện tử trực tuyến sẽ rất khó để phân biệt với với các phần mềm, ứng dụng máy tính khác.

Thứ hai, người nộp thuế sẽ bao gồm nhiều nhà cung cấp dịch vụ xuyên biên giới khiến cho việc kê khai và nộp thuế gặp nhiều khó khăn. Nếu không có biện pháp hữu hiệu thì việc đánh thuế này sẽ mang tính “bảo hộ ngược”, chỉ tác động đến các game được phát hành trong nước mà bỏ qua các game nước ngoài có nội dung không được kiểm soát.

Thứ ba, doanh thu của ngành game đến từ người dùng và từ quảng cáo. Nếu chỉ đánh thuế đối với doanh thu từ người dùng sẽ khiến các doanh nghiệp chuyển hướng sản xuất game miễn phí, vốn được trẻ em chơi nhiều hơn người trưởng thành. Nếu đánh thuế cả với doanh thu quảng cáo thì sẽ ảnh hưởng đến thị trường quảng cáo và đặc biệt khó khăn khi phân biệt quảng cáo trong nước và nước ngoài.

Công nghiệp sản xuất trò chơi điện tử hiện đang là lĩnh vực có tiềm năng phát triển của các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các trò chơi trên thiết bị di động. Theo thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, hiện nay 50% các game phổ biến nhất trên các kho ứng dụng Google Play, Appstore đến từ các nhà cung cấp của Việt Nam. Đây là cơ hội rất tốt để Việt Nam có thể phát triển nội dung số và xuất khẩu ra toàn cầu. Hiện nay, Bộ Thông tin và Truyền thông đang có kế hoạch xây dựng Chiến lược phát triển lĩnh vực trò chơi điện tử trên mạng của Việt Nam với tầm nhìn trở thành công nghiệp nội dung số mũi nhọn và quảng bá văn hoá Việt Nam ra thế giới. VCCI nhận định sẽ rất khó để đạt được tầm nhìn đó nếu chúng ta đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với game online.

Với các lý do trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo chưa bổ sung trò chơi điện tử trực tuyến vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và tiếp tục trao đổi với Bộ Thông tin và Truyền thông để có chính sách thống nhất đối với lĩnh vực này.

CẦN ĐÁNH GIÁ KỸ TÁC ĐỘNG KHI ĐÁNH THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT VỚI ĐỒ UỐNG CÓ ĐƯỜNG

Dự thảo đề nghị bổ sung đồ uống có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với lý do để bảo vệ sức khoẻ người dân chống lại tình trạng thừa cân, béo phì và các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, đái tháo đường. Đề xuất này dựa trên nhiều nghiên cứu trên thế giới về mối liên hệ giữa đồ uống bổ sung đường và tình trạng thừa cân béo phì.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp cho rằng đề xuất này chưa cân nhắc đến một số đặc thù riêng của Việt Nam. Thứ nhất, theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tỷ lệ thừa cân béo phì của Việt Nam thuộc nhóm thấp nhất thế giới. Thứ hai, đồ uống có đường chỉ đóng góp một phần rất nhỏ về lượng calo trong khẩu phần ăn của người dân Việt Nam so với các nước khác.

Theo phản ánh của các doanh nghiệp, trên thế giới, số lượng quốc gia áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống bổ sung đường là 54/193 quốc gia. Hiện nay, chưa có bằng chứng tại các nước trên cho thấy thuế này có tác dụng giảm béo phì. Đan Mạch đã bãi bỏ chính sách này vì không có tác động đáng kể đến sức khoẻ người tiêu dùng. 

VCCI cho rằng đánh thuế tiêu thụ đối với đồ uống có đường (được hiểu là đồ uống đóng chai công nghiệp) có thể sẽ khiến người tiêu dùng dịch chuyển sang sử dụng các loại đồ uống có đường khác được sản xuất thủ công như nước giải khát tự pha đóng chai, đóng vào cốc mang về (như trà sữa, cà phê mang đi…). Điều này có thể khiến mục tiêu chính sách không đạt được.

Với các lý do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá tác động kỹ hơn đối với việc bổ sung đồ uống có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Theo đó, đề xuất này cần được thuyết minh kỹ hơn bằng các số liệu cụ thể về dự kiến mục tiêu giảm thừa cân béo phì tương ứng với mỗi mức thuế suất.

Dự thảo cũng đề nghị bổ sung thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Lý do được cơ quan soạn thảo đưa ra là vì “sản phẩm thức uống đại mạch có quy trình sản xuất và nguyên liệu giống với mặt hàng bia, hình thức bề ngoài của sản phẩm giống bia, vẫn có mùi vị đặc trưng như bia, chỉ khác tên gọi, giá bán xấp xỉ như nhau nên có thể coi là sản phẩm tương tự bia không cồn”. Dự thảo không chỉ ra bất kỳ tác động tiêu cực đến xã hội hay tính xa xỉ của việc tiêu thụ loại đồ uống này. Theo VCCI, việc thức uống đại mạch giống bia, nhưng không có cồn, không thể được coi là lý do để đánh thuế.

Theo VCCI, đây là loại đồ uống có tác dụng thay thế bia, nhưng lại không có cồn nên không gây những tác động tiêu cực như khi lạm dụng các đồ uống có cồn khác (ảnh hưởng sức khoẻ, tai nạn giao thông, bạo lực gia đình…). Chính vì tác dụng thay thế bia như vậy, nên nếu đánh thuế loại đồ uống này, vô hình trung sẽ khiến người tiêu dùng chuyển hướng sang sử dụng nhiều bia hơn, gây nhiều tác động tiêu cực.

Do đó, VCCI đề xuất loại bỏ thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn ra khỏi diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Dự thảo đang đề xuất sẽ đánh thuế hỗn hợp đối với rượu bia và theo hướng tăng thuế đối với mặt hàng này. Định hướng này phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước đối với lĩnh vực thuế. Tuy nhiên, hiện nay, các doanh nghiệp trong lĩnh vực rượu bia, đồ uống có cồn phản ánh rằng họ đang chịu thiệt hại rất lớn từ việc thực hiện nghiêm Nghị định 100/2019/NĐ-CP về xử phạt vi phạm trong lĩnh vực giao thông, trong đó có quy định về xử phạt lái xe mà trong máu và hơi thở có cồn. Thêm vào đó, thời gian qua, các biến động kinh tế vĩ mô tại Việt Nam và trên thế giới khiến chi phí nguyên liệu đầu vào tăng mạnh, kéo theo đó, giá bán rượu bia trên thị trường đã tăng và tác động làm giảm tiêu dùng. Do đó, các doanh nghiệp mong chính sách tăng thuế có lộ trình phù hợp để các doanh nghiệp kịp thích ứng, tránh tác động đột ngột, giật cục.