Thông tin được Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Hồng Thái  cho biết tại hội thảo hướng dẫn triển khai Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia đến năm 2030 diễn ra cuối tuần qua.

PHÁT TRIỂN CÁC SẢN PHẨM CỦA VIỆT NAM BẰNG CÔNG NGHỆ TIÊN TIẾN, CÓ QUY MÔ LỚN

Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia giai đoạn đến năm 2020 đã được Thủ tướng phê duyệt từ năm 2010 xác định danh mục gồm 18 sản phẩm quốc gia. Bộ Khoa học và Công nghệ và các Bộ chủ quản đã tổ chức triển khai phát triển 13/18 sản phẩm cụ thể. Trong đó, Bộ Khoa học và Công nghệ ba sản phẩm; Bộ Y tế một sản phẩm; Bộ Công Thương một sản phẩm; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn năm sản phẩm; Bộ Quốc phòng ba sản phẩm.

Theo Thứ trưởng Trần Hồng Thái, chương trình được triển khai bám sát mục tiêu đề ra, đã hình thành phát triển các sản phẩm của Việt Nam bằng công nghệ tiên tiến, có quy mô lớn góp phần phát triển kinh tế xã hội thời gian qua.

Các sản phẩm quốc gia thuộc nhóm sản phẩm nông nghiệp đều là mặt hàng chủ lực đóng góp lớn cho xuất khẩu và có thị phẩn lớn tiêu dùng trong nước. Các sản phẩm thuộc nhóm công nghiệp (thiết bị nâng hạ siêu trường siêu trọng, giàn khoan dầu khí di động...) đều là những sản phẩm đầu tiên được sản xuất tại Việt Nam với tỷ lệ nội địa hóa cao.

Các sản phẩm thuộc lĩnh vực y tế (vaccine) đều là những sản phẩm có ý nghĩa quan trọng trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng và chủ động sản xuất được trong nước.

Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia triển khai bước đầu đã đạt một số kết quả nhất định. Đơn cử như sản phẩm lúa gạo chất lượng cao, đã tập trung nghiên cứu tạo giống mới thích ứng với biến đổi khí hậu, việc xây dựng được gói kỹ thuật thâm canh trong đó giảm 50% nhu cầu hạt giống nhưng vẫn đảm bảo năng suất đã mang lại doanh thu gián tiếp 1.500 tỷ/năm.

Sản phẩm giàn khoan dầu khí di động, giúp doanh nghiệp tham gia giảm được chi phí đầu tư so với nhập khẩu từ 10-15% (tương đương khoảng 23 triệu USD). Các kết quả này có tính lan tỏa và tác động tích cực trong việc phát triển doanh nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động khoa học công nghệ, thu hút được sự tham gia của doanh nghiệp, góp phần phát triển kinh tế xã hội bền vững, hiệu quả, ông Thái cho hay.

Thông tin thêm về chương trình, ông Đỗ Hữu Hào, Chủ nhiệm Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia đến năm 2030, cho hay đến nay trong số này có 5 nhóm sản phẩm chưa được triển khai, trong đó có 2 sản phẩm thuộc nhóm sản phẩm đảm bảo an ninh, an toàn thông tin, 2 sản phẩm thuộc nhóm sản phẩm động cơ sử dụng cho phương tiện giao thông và sản phẩm vi mạch điện tử.

Trong số nhóm sản phẩm/sản phẩm nói trên, sản phẩm dàn khoan dầu khí tự nâng và thiết bị nâng hạ có sức nâng lớn sau thời gian triển khai đã hoàn thành, nhưng hiện không có thị trường nên tạm thời không tiếp tục sản xuất.

Các nhóm sản phẩm bảo đảm an toàn, an ninh mạng thông tin và động cơ sử dụng cho phương tiện giao thông vận tải, vì không có các tổ chức, doanh nghiệp sẵn sàng tham gia, phối hợp phát triển theo dự kiến ban đầu nên chưa triển khai.

ĐỀ XUẤT CÁC SẢN PHẨM MỚI CHO CHƯƠNG TRÌNH PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM QUỐC GIA ĐẾN NĂM 2030

Trên cơ sở các kết quả đạt được, Thứ trưởng Trần Hồng Thái cho biết Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia đến năm 2030, với hai mục tiêu chính.

Thứ nhất, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ tiên tiến, thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư vào sản xuất, phát triển các sản phẩm quốc gia nhằm tăng năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm quốc gia tại thị trường trong nước và quốc tế. Đến năm 2030, hình thành và phát triển tối thiểu 10 sản phẩm quốc gia mới.

Thứ hai, tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu, phát triển mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh đối với các sản phẩm quốc gia đã được phê duyệt trong Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia đến năm 2020.

Triển khai Chương trình giai đoạn đến năm 2030, trong thời gian qua, Bộ Khoa học và Công nghệ đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tiếp tục phát triển 03/03 sản phẩm phục vụ an ninh quốc phòng do Bộ Quốc phòng chủ trì theo hình thức nhiệm vụ khoa học và công nghệ đặc biệt cấp quốc gia (từ năm 2021).

Cùng với đó xem xét tiếp tục phát triển 8 sản phẩm quốc gia trong giai đoạn trước được triển khai trong giai đoạn đến năm 2030 (gồm: sản phẩm lúa gạo Việt Nam chất lượng cao, năng suất cao; sản phẩm nấm ăn và nấm dược liệu; sản phẩm cá da trơn Việt Nam chất lượng cao và các sản phẩm chế biến từ cá da trơn; tôm nước lợ; cà phê Việt Nam chất lượng cao; vaccine phòng bệnh cho vật nuôi; sản phẩm sâm Việt Nam; sản phẩm vi mạch bán dẫn).

Đồng thời, để có hành lang pháp lý phù hợp giai đoạn hiện nay, đúng quy định pháp luật, Bộ Khoa học và Công nghệ đã xây dựng, ban hành Thông tư số 04/2024/TT-BKHCN quy định quản lý Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia đến năm 2030.

Ông Nguyễn Phú Hùng, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ các ngành kinh tế kỹ thuật, Bộ Khoa học và Công nghệ, cho biết trong quá trình triển khai Thông tư 04, nếu có vướng mắc, các tổ chức, cá nhân tổng hợp thông tin gửi Bộ Khoa học và Công nghệ để nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Thời gian tới, các bộ, ngành, địa phương căn cứ thực tiễn, nhu cầu phát triển chủ động nghiên cứu, tổng hợp thông tin từ các tổ chức, cá nhân, đề xuất danh mục sản phẩm quốc gia, phối hợp Bộ Khoa học và Công nghệ đánh giá, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh mục sản phẩm quốc gia và triển khai có hiệu quả chương trình.