Vì sao các cựu lãnh đạo Cienco1 bị tuyên phạt tù nhưng không phải bồi thường hàng trăm tỷ đồng?

Sáng 16/6, sau nhiều ngày nghị án, TAND TP Hà Nội đã tuyên án vụ Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí xảy ra tại Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 1 – CTCP (Cienco1).

CỰU TỔNG GIÁM ĐỐC CHỊU TRÁCH NHIỆM XUYÊN SUỐT

Tòa án xử phạt ông Cấn Hồng Lai (SN 1955, cựu Tổng giám đốc) 7 năm tù; Phạm Dũng (SN 1961, cựu Chủ tịch Hội đồng thành viên) 6 năm tù; Lê Văn Long – cựu Kế toán trưởng mức án 4 năm tù, Nguyễn Mạnh Tiến – cựu Trưởng phòng Kế hoạch thị trường 3 năm tù, Nguyễn Thị Bích Hạnh – cựu Phó phòng tài chính kế toán 3 năm tù;

Nguyễn Ngọc Tuyến- cựu kiểm toán viên Công ty kiểm toán A&C (nay là Phó Tổng giám đốc Công ty Kiểm toán và định giá ASCO) 24 tháng tù, Nguyễn Anh Tuấn – thẩm định viên mức án 30 tháng tù.

Theo tòa án, khi tiến hành cổ phần hóa, Cienco1 đã trích lập dự phòng các khoản nợ phải thu khó đòi của 50 công ty với số tiền hơn 306 tỷ đồng. 

Sau khi xử lý các khoản nợ phải thu có đủ điều kiện xóa nợ và có văn bản công bố giá trị doanh nghiệp, Cienco1 phải bàn giao các khoản nợ này cho Công ty Mua bán nợ Việt Nam - DATC. Tuy  nhiên, tại cuộc họp, các thành viên thống nhất đề xuất xử lý nợ của 50 công ty với số tiền hơn 184,9 tỷ đồng bằng nguồn dự phòng. 

Nhằm che giấu việc xử lý nợ trái pháp luật, các bị cáo hạch toán giảm số dư trên Tài khoản số 331 (Phải thu khách hàng), đồng thời giảm số dư trên Tài khoản 229 (Trích dự phòng nợ khó đòi) mà không theo dõi, hạch toán khoản công nợ trên tài khoản ngoại bảng theo quy định tại Thông tư 228/2009/TT-BTC.

Đến khi chuyển thành công ty cổ phần, Cienco1 đã tiến hành thu hồi nợ với 6 công ty. Đến nay, Cienco1 đã thu hồi hơn 65,2 tỷ đồng và sử dụng chi cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Công ty không bàn giao, chuyển khoản tiền này cho nhà nước theo quy định. Cơ quan điều tra xác định, với hành vi tự ý xóa nợ, nhà nước bị thiệt hại gần 185 tỷ đồng.

Ngoài ra, các bị cáo không tính giá trị 4 khu đất vào giá trị doanh nghiệp khi tiến hành cổ phần hóa gồm khu đất 422m2 ở quận Bình Thạnh – TPHCM; khu đất 916,4m2 tại TP Tân An, tỉnh Long An; khu đất 16.706m2 tại huyện Châu Thành, Tiền Giang; khu đất 852m2 ở TP Pleiku, Gia Lai.

Sau khi Cienco 1 chính thức hoạt động dưới mô hình công ty cổ phần, bị cáo Cấn Hồng Lai, Phạm Dũng không hoàn thiện phương án sử dụng đất, xác định lại giá trị quyền sử dụng đất theo giá thị trường… mà làm thủ tục bàn giao nguyên trạng.

Trong khi đó, Hội đồng định giá tài sản tố tụng hình sự tại 4 tỉnh thành nói trên xác định năm 2013, tổng giá trị 4 khu đất của Cienco1 là hơn 67,4 tỷ đồng. Hành vi của các bị cáo gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 54,7 tỷ đồng.

Với 2 hành vi trên, tổng cộng nhà nước bị thiệt hại gần 240 tỷ đồng.

Tòa án nhận định, việc truy tố các bị cáo là đúng pháp luật, không oan. Trong đó, bị cáo Cấn Hồng Lai là người chịu trách nhiệm xuyên suốt quá trình cổ phần hóa, việc loại bỏ các khoản nợ làm giảm thiệt hại giá trị nhà nước khi cổ phần hóa. Hành vi của bị cáo và các đồng phạm gây nguy hiểm cho xã hội, gây thiệt hại đặc biệt lớn.

Đối với bị cáo Phạm Dũng, mặc dù có quyết định nghỉ hưu khi chưa hoàn thành bàn giao từ công ty nhà nước sang công ty cổ phần song hậu quả chưa được khắc phục nên bị cáo vẫn phải chịu trách nhiệm.

Tuy nhiên, tòa án cũng xem xét các bị cáo có nhiều tình tiết giảm nhẹ như thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, có nhiều huân chương, huy chương…

Trong vụ án này, các luật sư không đồng ý với cáo trạng truy tố bị cáo Nguyễn Anh Tuấn – thẩm định viên. Theo luật sư, Tuấn không có động cơ, mục đích, chỉ là người lao động, làm thuê. Với vai trò thẩm định viên, bị cáo ký vào các biên bản thẩm định, nếu có sai phạm chỉ là tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Tòa án cho rằng, ý kiến này là không chính xác vì hậu quả xảy ra do các bị cáo không mong muốn nhưng hành vi là cố ý.

DÀN CỰU LÃNH ĐẠO CIENCO1 KHÔNG PHẢI BỒI THƯỜNG THIỆT HẠI

Quá trình xét xử, luật sư bảo vệ quyền lợi của Cienco 1 cho biết, trong số 65 tỷ đồng đã thu hồi của 6 công ty thực chất chỉ thu được 7,8 tỷ đồng, còn lại thuộc về công ty cổ phần. Để đảm bảo quyền lợi cho Cienco1 - CTCP và cổ đông, công ty đề nghị chỉ nộp lại 7,8 tỷ đồng cho nhà nước.

Công ty cũng đề nghị hủy bỏ việc hạn chế giao dịch đối với 4 nhà đất để công ty tiếp tục sử dụng vào hoạt động kinh doanh.

Về trách nhiệm dân sự, tòa án ghi nhận việc thỏa thuận, thống nhất giữa Bộ Giao thông Vận tải, Công ty Mua bán nợ - DATC và Cienco1- CTCP tại biên bản họp ngày 30/3/2023 về việc bàn giao khoản nợ hơn 184 tỷ đồng cho nhà nước.

Tòa án không đồng ý với ý kiến của Cienco1 mà tuyên tịch thu toàn bộ số tiền 65 tỷ đồng là tiền Cienco1 đã thu hồi của 6 công ty. Số tiền này được trừ vào khoản 184 tỷ đồng.

Theo HĐXX, việc không tính giá trị 4 khu đất khi cổ phần hóa thuộc về trách nhiệm của công ty kiểm toán và Cienco1. Tuy nhiên, Cienco1 – CTCP đang được hưởng lợi khi sử dụng 4 lô đất trên với giá thấp từ năm 2013 đến nay. Vì vậy, tòa buộc Cienco1 phải có trách nhiệm nộp lại 54 tỷ đồng cho nhà nước.

Tòa án cũng tuyên hủy bỏ lệnh kê biên và hạn chế giao dịch đối với 4 khu đất trên sau khi công ty đã khắc phục 54 tỷ đồng.

Do các bị cáo không phải bồi thường nên tòa án cũng hủy bỏ lệnh kê biên tài sản của các bị cáo.