Vì sao chưa giao quyền điều chỉnh dự toán ngân sách cho Chính phủ và các địa phương?
Tùng Thư
15/05/2025, 07:49
Điều 51 Dự thảo Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi) đề xuất trao thêm quyền điều chỉnh dự toán ngân sách cho Chính phủ và UBND các địa phương, thay vì chỉ Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội như hiện nay. Tuy nhiên, đa số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế và Tài chính không đồng tình...
Chiều 14/5, ông Nguyễn Văn Thắng, Bộ trưởng Bộ Tài chính thay mặt Chính phủ trình Quốc hội Dự thảo Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi).
Theo đó, Điều 51 Dự thảo được sửa đổi, bổ sung so với quy định hiện hành để phân định thẩm quyền điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước của các cơ quan: Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp.
Tuy nhiên, thẩm tra nội dung tại Điều 51, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho biết đa số ý kiến trong Ủy ban đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành vì 5 lý do sau.
Thứ nhất, Hiến pháp và pháp luật hiện hành quy định Quốc hội có thẩm quyền quyết định dự toán ngân sách nhà nước, bao gồm tổng thu, tổng chi, cơ cấu chi và bội chi ngân sách nhà nước. Khi cần điều chỉnh dự toán đã được quyết định, thẩm quyền thuộc về Quốc hội hoặc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.
Thứ hai, quy định hiện hành bảo đảm phân cấp, phân quyền trong quyết định dự toán. Quốc hội chỉ quyết định tổng mức theo lĩnh vực và cơ cấu chi, không chi tiết đến từng nhiệm vụ. Các bộ, ngành, địa phương quyết định chi tiết theo thẩm quyền.
Thứ ba, Dự thảo Luật giao Chính phủ điều chỉnh dự toán giữa các bộ, ngành, địa phương, cơ cấu chi thường xuyên, đầu tư, điều chỉnh mức vay, bội chi ngân sách địa phương sẽ làm thay đổi dự toán ngân sách nhà nước đã được Quốc hội quyết định.
Thứ tư, báo cáo Chính trị Đại hội XIII của Đảng yêu cầu làm rõ chức năng các cơ quan nhà nước, bảo đảm phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực; củng cố vị thế của Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất. Việc giao Chính phủ quyền điều chỉnh dự toán (thuộc thẩm quyền của Quốc hội) dẫn đến chồng chéo chức năng, ảnh hưởng kỷ luật tài chính và mục tiêu cải cách đã đề ra.
Thứ năm,trên thực tế, việc điều chỉnh dự toán theo thẩm quyền hiện hành không phát sinh vướng mắc. Trong trường hợp cấp bách, Quốc hội có thể ủy quyền cho Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Việc điều chỉnh dự toán trong nội bộ đơn vị đã được quy định rõ tại Luật Ngân sách Nhà nước hiện hành, bảo đảm linh hoạt và tuân thủ kỷ luật tài chính.
Ông Phan Văn Mãi ,Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính trình bày báo cáo thẩm tra dự Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi), chiều 14/5. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Một số ý kiến nhất trí với Điều 51 Dự thảo Luật nhằm nâng cao tính chủ động, hiệu quả và kịp thời trong điều hành, đặc biệt là đối với Chính phủ và Uỷ ban Nhân dân các cấp ở địa phương.
Tuy nhiên, để bảo đảm kỷ luật, kỷ cương tài chính, dự thảo Luật cần quy định rõ: (i) Các trường hợp được phép điều chỉnh dự toán, giới hạn trong các nguyên nhân khách quan, tình huống khẩn cấp, cấp bách, tránh lạm dụng điều chỉnh quá mức so với dự toán đã được Quốc hội phê duyệt. (ii) Chế độ và quy trình báo cáo phải minh bạch, cụ thể, làm căn cứ cho công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán và quyết toán ngân sách. (iii) Phân cấp nhiệm vụ cần gắn với trách nhiệm cá nhân người đứng đầu.
Ông Nguyễn Văn Thắng, Bộ trưởng Bộ Tài chính.
Luật Ngân sách Nhà nước được sửa đổi nhằm thể chế hóa các chủ trương, định hướng của Đảng và Nhà nước về ngân sách nhà nước; đổi mới cơ chế phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi giữa Trung ương và địa phương, bảo đảm vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương và tăng tính chủ động cho ngân sách địa phương. Việc phân định trách nhiệm và quyền hạn giữa các cấp được thực hiện theo nguyên tắc cấp nào thực hiện hiệu quả, kịp thời nhất thì giao cho cấp đó. Địa phương được quyền quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm, đồng thời tăng cường vai trò giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp. Cùng đó, cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục trong quy trình ngân sách nhà nước; thúc đẩy cơ cấu lại ngân sách nhà nước theo hướng tiết kiệm, hiệu quả, công khai, minh bạch và nâng cao trách nhiệm giải trình.
Ông Nguyễn Văn Thắng, Bộ trưởng Bộ Tài chính.
Luật Ngân sách Nhà nước được sửa đổi nhằm thể chế hóa các chủ trương, định hướng của Đảng và Nhà nước về ngân sách nhà nước; đổi mới cơ chế phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi giữa Trung ương và địa phương, bảo đảm vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương và tăng tính chủ động cho ngân sách địa phương. Việc phân định trách nhiệm và quyền hạn giữa các cấp được thực hiện theo nguyên tắc cấp nào thực hiện hiệu quả, kịp thời nhất thì giao cho cấp đó. Địa phương được quyền quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm, đồng thời tăng cường vai trò giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp. Cùng đó, cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục trong quy trình ngân sách nhà nước; thúc đẩy cơ cấu lại ngân sách nhà nước theo hướng tiết kiệm, hiệu quả, công khai, minh bạch và nâng cao trách nhiệm giải trình.
Ngoài ra, Điều 19 Dự thảo Luật đề xuất thay đổi vai trò của Quốc hội trong việc quyết định chi ngân sách theo từng lĩnh vực. Tuy nhiên, ông Phan Văn Mãi cho biết đa số ý kiến trong Ủy ban đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành.
Theo đó, việc quy định mức chi cụ thể cho các lĩnh vực như giáo dục, đào tạo, dạy nghề, khoa học và công nghệ là nhằm cụ thể hóa các Nghị quyết của Trung ương. Việc giữ nguyên quy định sẽ tạo căn cứ pháp lý trong đánh giá kết quả thực hiện, gắn trách nhiệm của người đứng đầu trong tổ chức thực hiện nghị quyết.
Một số ý kiến khác tán thành đề xuất tại Điều 19 Dự thảo Luật nhằm tăng tính linh hoạt trong điều hành ngân sách giữa các lĩnh vực.
Tại khoản 11 Điều 8 của dự thảo Luật, Chính phủ đề xuất bổ sung quy định liên quan đến các nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước được bố trí từ hai nguồn: chi đầu tư công và chi thường xuyên.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho biết đa số ý kiến trong Ủy ban đề nghị không bổ sung quy định này. Lý do được đưa ra là một số nội dung chi đã được quy định tại Nghị định số 138/2024/NĐ-CP của Chính phủ. Ngoài ra, các nội dung liên quan đến chi cho công tác quy hoạch, bao gồm lập, thẩm định, phê duyệt, tổ chức thực hiện và điều chỉnh quy hoạch, đã được quy định tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch.
Ủy ban đề nghị không luật hóa các nội dung đã được quy định tại văn bản dưới luật và kiến nghị Chính phủ hướng dẫn thực hiện theo thẩm quyền, bảo đảm hiệu quả quản lý và phù hợp định hướng giảm tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách nhà nước.
Xử lý tài sản, tài chính, ngân sách nhà nước trong quá trình tinh gọn bộ máy
14:53, 23/12/2024
Năm 2025 dự chi ngân sách nhà nước trên 2,5 triệu tỷ đồng, vay nợ sẽ ở mức cao
07:28, 14/11/2024
Kiểm toán Nhà nước nêu bất cập trong thu, chi ngân sách Nhà nước
17:58, 30/05/2024
Đọc thêm
Thuế TP. Hà Nội nêu điều kiện thanh toán không dùng tiền mặt được khấu trừ thuế
Kể từ ngày 1/7/2025, điều kiện khấu trừ thuế giá trị gia tăng được siết chặt khi hóa đơn trên 5 triệu đồng đều phải thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên, đi cùng với đó là sự linh hoạt hơn cho doanh nghiệp nhờ cơ chế ủy quyền thanh toán cho người lao động…
Bộ Tài chính dự kiến doanh thu phí bảo hiểm 2025 giảm 3,29% so với 2022
Bộ Tài chính cho biết tăng trưởng thị trường bảo hiểm Việt Nam giai đoạn 2022–2025 có dấu hiệu chậm lại, các chỉ tiêu chủ yếu chỉ tăng khoảng 10%. Do đó, bộ sẽ trình Chính phủ, Quốc hội sửa đổi, bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2025 theo thủ tục rút gọn…
Ngân hàng Nhà nước bơm ròng 15.463 tỷ đồng, lãi suất liên ngân hàng biến động nhẹ
Ngày 25/8/2025, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục sử dụng kênh thị trường mở (OMO) để hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống ngân hàng, với tổng khối lượng trúng thầu trên kênh cầm cố đạt 32.615,18 tỷ đồng...
Thu thuế quan có thể giúp Mỹ giảm 4 nghìn tỷ USD thâm hụt ngân sách
Ước tính mới nhất cho thấy hiệu ứng tăng thu ngân sách của thuế quan sẽ bù đắp gần như hoàn toàn hiệu ứng gây thâm hụt ngân sách từ đạo luật chi tiêu và giảm thuế “lớn lao và đẹp đẽ” (OBBBA) của ông Trump...
Giải pháp tài chính toàn diện cho doanh nghiệp tư vấn du học và xuất khẩu lao động
Với các gói tài chính ưu đãi, doanh nghiệp và du học sinh, lao động Việt Nam có thêm cơ hội học tập, lập nghiệp và phát triển nơi xứ người.
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: