Chiều muộn 29/6/2023, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam và Tổ chức IDH phối hợp tổ chức Hội nghị "Sản xuất và cung ứng nông sản không gây mất rừng theo quy định của Liên minh châu Âu".

Hội nghị do Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan và bà Florika Fink-Hooijer, Tổng vụ trưởng Vụ Môi trường của Ủy ban châu Âu (EC) chủ trì, với sự tham gia của ông Giorgio Aliberti, Đại sứ của Liên minh châu Âu tại Việt Nam, cùng hơn 100 đại biểu gồm chính quyền các tỉnh thành khu vực Tây Nguyên, các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU), các tổng công ty, tập đoàn, hiệp hội, và doanh nghiệp ngành cà phê và các tổ chức phát triển trong nước và quốc tế.

NÔNG DÂN VIỆT NAM SẼ KHÔNG PHÁ RỪNG ĐỂ CANH TÁC

Bà Florika Fink-Hooijer - Tổng vụ trưởng Vụ Môi trường của Ủy ban châu Âu (EC) cho biết ngày 16/5/2023, Nghị viện châu Âu thông qua Quy định Chống phá rừng châu Âu (EUDR). Quy Định này có hiệu lực thực thi từ 12/2024, như vậy các quốc gia sẽ có thời gian chuẩn bị 18-24 tháng để đưa ra các đề xuất thực thi.

“Theo Quy định này, 100% một số sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam đặc biệt là cà phê khi nhập khẩu vào thị trường châu Âu đều cần có thông tin định vị (GPS) đến từng vườn, dựa trên đó xác nhận về nguy cơ gây mất rừng bằng các hệ thống giám sát viễn thám”, bà Florika Fink-Hooijer nhấn mạnh.

Theo bà Florika Fink-Hooijer, 90% sự phá rừng trên toàn cầu gây ra bởi ngành nông nghiệp. Là thị trường tiêu thụ lớn, Liên minh châu Âu nhận thấy vai trò quan trọng của mình trong vấn đề này. Đó là lý do tại sao, gần đây EU đã thông qua một Quy định của Liên minh châu Âu nhằm chống lại nạn phá rừng. Các nghĩa vụ thẩm định và yêu cầu về truy xuất nguồn gốc sẽ được áp dụng nghiêm ngặt, không phân biệt cho tất cả các sản phẩm liên quan.

Bà Florika Fink-Hooijer nhận định, gỗ và sản phẩm gỗ, cà phê, cao su là những ngành hàng xuất khẩu chính của Việt Nam bị ảnh hưởng khi Quy định này được áp dụng. Hơn 2,3 tỷ Euro từ các sản phẩm của Việt Nam xuất khẩu sang Châu Âu chủ yếu rơi vào các mặt hàng cà phê (chiếm 47,5%); gỗ (chiếm 35,2%) và cao su (chiếm 17,1%).

"EU cam kết hỗ trợ Việt Nam trong quá trình phát triển bền vững. Thông qua việc kết hợp sức mạnh của cả hai bên, EU và Việt Nam cùng hướng đến mục tiêu giải quyết các thách thức về môi trường một cách hiệu quả hơn, đóng góp vào sự thịnh vượng của nhân dân Việt Nam cũng như bảo tồn di sản tự nhiên độc đáo của đất nước này", bà Florika Fink-Hooijer khẳng định.

Ông Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhấn mạnh: "Quy định khi có hiệu lực dự kiến từ tháng 12/2024, các chuỗi cung ứng ngành hàng sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức để đáp ứng EUDR, đặc biệt trong các vấn đề về dữ liệu định vị, truy xuất nguồn gốc, hệ thống giám sát, phản hồi chống phá rừng".

"Chúng tôi luôn cam kết giữ gìn một hành tinh xanh và trách nhiệm với 100 triệu người dân Việt Nam. Thế hệ hôm nay không vì lý do sinh tồn mà lấy đi những gì có thể. Những quy định mới của EU sẽ giúp chúng tôi củng cố thêm trách nhiệm của mình với thế giới. Tăng trưởng xanh chính là thái độ chứ không phải khẩu hiệu", Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh. 

Qua hội nghị, Bộ trưởng Lê Minh Hoan đã đề nghị EU có chương trình hỗ trợ các chuỗi giá trị ngành hàng nông nghiệp của Việt Nam bị ảnh hưởng bởi Quy định này, đặc biệt là các tác nhân quy mô nhỏ nâng cao năng lực đáp ứng các yêu cầu của Quy định. Bên cạnh đó, đề nghị EU chia sẻ kinh nghiệm tốt về các mô hình hỗ trợ các tác nhân quy mô nhỏ đáp ứng quy định EUDR và đề nghị EU hỗ trợ xây dựng và triển khai Đề án tăng trưởng xanh cho ngành hàng cà phê của Việt Nam.

KHUNG HÀNH ĐỘNG QUỐC GIA ĐÁP ỨNG EUDR

Tại hội nghị, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã trình bày về Khung Kế hoạch hành động cấp quốc gia của ngành nông nghiệp Việt Nam nhằm đáp ứng EUDR. Trong đó có các giai đoạn xây dựng khung hợp tác công tư; tuyên truyền, vận động; đưa ra các giải pháp kỹ thuật; xây dựng kênh đối thoại; huy động nguồn lực.

Nhiệm vụ đầu tiên là thành lập các nhóm đối tác công tư cho các ngành hàng bị ảnh hưởng bởi EUDR và triển khai các hoạt động hợp tác công tư. Sau đó sẽ xây dựng hướng dẫn kỹ thuật và tuyên truyền, phổ biến quy định EUDR đến các cơ quan quản lý các cấp, các tác nhân trong các chuỗi giá trị ngành hàng.

Với các giải pháp kỹ thuật, cần xây dựng và công nhận cơ sở dữ liệu quốc gia về vùng trồng; xây dựng cơ chế chia sẻ và phản hồi thông tin. Sau đó xây dựng và triển khai truy xuất nguồn gốc và xây dựng và triển khai cơ chế tăng cường bảo vệ giám sát rừng, tăng cường tuần tra/giám sát cộng đồng để bảo vệ rừng. Đồng thời xây dựng và triển khai các mô hình chuyển đổi sinh kế bền vững tại các vùng rủi ro.

Cùng với đó, xây dựng kênh đối thoại thường xuyên với EU, tổng hợp, chia sẻ thông tin định kỳ. Một vấn đề quan trọng nữa là huy động hỗ trợ tài chính, kỹ thuật của các tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân hỗ trợ các chuỗi giá trị ngành hàng thích ứng với EUDR.

Bà Trần Quỳnh Chi, Giám đốc Vùng Cảnh quan châu Á, Tổ chức IDH khẳng định vai trò quan trọng của đối tác công tư trong quá trình triển khai giải pháp đáp ứng với EUDR tại Việt Nam.

"Nông nghiệp Việt Nam nói chung và ngành cà phê nói riêng đã có nền tảng hợp tác đa bên để thúc đẩy phát triển bền vững trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, sự ra đời của quy định EUDR sẽ là một cú hích quan trọng để tạo bước chuyển căn bản cho toàn bộ ngành hàng theo hướng minh bạch và bền vững, đáp ứng yêu cầu đa dạng của thị trường và nhà mua như không phá rừng, phát thải thấp và sinh kế nông hộ", bà Chi nhấn mạnh, đồng thời khẳng định: "IDH sẽ tiếp tục kêu gọi các công ty, tổ chức quan tâm trong và ngoài nước tham gia và đóng góp cho chương trình hành động, qua đó tạo các tác động quan trọng trên cả ba phương diện - sản xuất có trách nhiệm, bảo vệ tài nguyên và an sinh xã hội".