Thông tin này được chuyên gia thương mại điện tử chỉ ra tại tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Phát triển thương mại điện tử- Cơ hội, động lực và thách thức” do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 14/8/2024.

Mặc dù kinh tế thế giới gặp nhiều khó khăn, nhưng thương mại điện tử Việt Nam luôn duy trì đà tăng trưởng ấn tượng, giữ được tốc độ tăng trưởng cao và Việt Nam được ghi nhận có tốc độ phát triển thương mại điện tử dẫn đầu khu vực Đông Nam Á. Theo Báo cáo Chỉ số Thương mại điện tử Việt Nam 2024 của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam, ước tính tốc độ tăng trưởng của thương mại điện tử Việt Nam năm 2023 trên 25% so với năm trước và đạt 25 tỷ USD, trong đó, quy mô bán lẻ hàng hoá trực tuyến đạt 17,3 tỷ USD.

THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ĐÃ ĐÓNG GÓP 15%-17% TRONG TỔNG GIÁ TRỊ KINH TẾ SỐ QUỐC GIA

Theo PGS.TS Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số, Bộ Thông tin và Truyền thông, Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số, xã hội số đến năm 2025 và định hướng năm 2030 xác định mục tiêu phát triển kinh tế số đến năm 2025 tỷ trọng kinh tế số trên GDP cả nước đạt khoảng 20%.

Hiện nay, kinh tế số có hai nhóm ngành lĩnh vực chính.Kinh tế số ICT liên quan đến thiết bị công nghiệp điện tử, công nghiệp bán dẫn, viễn thông, phần cứng và phần mềm nội dung số. Kinh tế số ngành lĩnh vực là toàn bộ hoạt động chuyển đổi số trong các ngành, lĩnh vực trong đó có thương mại điện tử.

Định hướng, đến năm 2025, kinh tế số ngành lĩnh vực đạt tối thiểu 50% kinh tế số cả nước. Con số này cho thấy rõ vai trò của kinh tế số ngành lĩnh vực đóng góp ngày càng nhiều vào kinh tế số. Đặc biệt, thương mại điện tử đã, đang và sẽ trở thành cái động lực chính để phát triển kinh tế số ngành, lĩnh vực, ông Tuấn nói.

Tính đến hết năm 2023, lĩnh vực thương mại điện tử đã đóng góp khoảng 15%-17% trong tổng giá trị của kinh tế số quốc gia. Ngoài ra, chiến lược phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số đã xác định mỗi hộ nông dân, mỗi hộ kinh doanh đều có thể trở thành những cửa hàng trực tuyến trên thương mại điện tử để tăng cường khả năng tiếp thị, quảng bá các dịch vụ của mình.

Hiện nay, Việt Nam có trên 14 triệu cửa hàng, 9 nghìn chợ, nhưng xu hướng thương mại điện tử đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt sau giai đoạn dịch Covid-19. Đưa các hoạt động bán buôn, bán lẻ, lên nền tảng thương mại số, thương mại điện tử trở thành xu hướng lớn, chiếm 19,6% tổng doanh thu bán lẻ toàn cầu. Còn tại Việt Nam, mục tiêu đặt ra là doanh thu thương mại điện tử chiếm 10% tổng doanh thu bán lẻ vào năm 2025 và có thể đạt được.

Không gian cho thương mại điện tử ở Việt Nam có thể đạt được mức trung bình của thế giới là rất rộng mở. Bộ Thông tin và Truyền thông đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương (trực tiếp là Cục Thương mại và kinh tế số) cùng thúc đẩy một chương trình chung để thúc đẩy các doanh nghiệp, hộ gia đình, hộ kinh doanh, các cửa hàng bán buôn và bán lẻ là được chuyển đổi số đưa lên không gian mạng.

Nhấn mạnh vị trí và tầm quan trọng của lĩnh vực này, Phó Cục trưởng Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương Lại Việt Anh khẳng định, thương mại điện tử hoàn toàn là lĩnh vực tiên phong của nền kinh tế số vì có quá trình phát triển lâu dài. Năm 2023 thương mại điện tử Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng 25%, thuộc quốc gia phát triển nhanh nhất của Đông Á, trong nhóm 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới.

Tiềm năng phát triển thương mại điện tử còn rất rộng lớn, bởi thương mại điện tử đã chiếm khoảng 8% trong tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của cả nước.

BA VẤN ĐỀ CẦN LƯU Ý ĐỂ THÚC ĐẨY THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ PHÁT TRIỂN

Theo thống kê, hiện hay có khoảng hơn 80% người dùng Internet đã mua sắm trực tuyến và hoạt động thương mại điện tử lan tỏa rộng rãi trong người dân, người tiêu dùng và có sức hút rất mạnh đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ và các hộ kinh doanh cá thể phát triển nhanh, mạnh và khá bình đẳng với các doanh nghiệp có quy mô lớn trong môi trường điện tử.

Rào cản gia nhập trong môi trường điện tử lại thấp hơn so với thị trường truyền thống, nhất là khi doanh nghiệp muốn vươn ra thị trường toàn quốc, thậm chí là hướng ra thị trường nước ngoài, thương mại điện tử xuyên biên giới.

“Tôi tin rằng thương mại điện tử sẽ là một trong các lĩnh vực có thể dựa vào đó để thu hẹp khoảng cách số giữa những trung tâm kinh tế lớn và vùng sâu vùng xa”, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số nhìn nhận.

Còn theo chuyên gia kinh tế, TS Võ Trí Thành, chưa bao giờ nền kinh tế số, tức là hoạt động kinh tế dựa trên nền tảng công nghệ số cộng với thương mại điện tử, lại len lỏi vào mọi ngóc ngách của cuộc sống, từ sản xuất kinh doanh, tiêu dùng như hiện nay.

Thương mại điện tử đã được đề cập từ lâu nhưng kinh tế số của Việt Nam cũng chỉ  mới phát triển trong khoảng 10 năm trở lại đây.

Theo tính toán hiện nay, kinh tế số bao gồm 3 bộ phận. Thứ nhất liên quan nhiều đến sản xuất trang thiết bị ICT, công nghệ liên quan đến điện tử, thông tin, truyền thông.

Thứ hai là những ngành nghề truyền thống nhưng tích hợp dữ liệu, công nghệ số vào…để tạo ra giá trị gia tăng cao hơn, phát triển tốt hơn.

Thứ ba gắn nhiều với đổi mới sáng tạo, những nguồn kinh doanh mới, điển hình là khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (start-up).

Quy mô kinh tế số Việt Nam đạt khoảng 13-14% GDP, trong khi mục tiêu Việt Nam đặt ra chiếm 20% GDP vào năm 2025 và 30% GDP vào năm 2030. Điều đó cho thấy  tốc độ của đóng góp của nền kinh tế số xét về giá trị gia tăng cao hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng trung bình của GDP của Việt Nam.

Theo TS Võ Trí Thành, đằng sau là tiềm năng, cơ hội vô cùng lớn. Không phải ngẫu nhiên chúng ta coi chuyển đổi số, phát triển kinh tế số là thời cơ vàng cho Việt Nam là một nước đi sau để có thể bắt kịp, để có thể đi cùng với thời đại, với các nước.

Chuyên gia kinh tế nhấn mạnh, “thương mại điện tử là bộ phận cấu thành rất quan trọng của nền kinh tế số. Đây là lĩnh vực gắn liền tốt nhất "ảo" với "thực". Đôi khi chúng ta nhìn thế giới ảo, thế giới số tách rời thế giới thực mà điều quan trọng nhất của kinh tế số chính là để cho GDP phát triển”.

Minh chứng, chưa tính đến đội ngũ shipper, riêng TP.HCM hiện có hơn 90 nghìn người kinh doanh online, tức khoảng 0,8% dân số thành phố. Cả nước có lẽ có hàng trăm nghìn người kinh doanh online, làm thương mại điện tử. Mặc dù chưa có con số cụ thể nhưng có thể thấy đây là lĩnh vực tạo ra rất nhiều việc làm.

Đóng góp cho ngân sách từ kinh tế số cũng ngày càng cao, nhất là khi giám sát tốt hơn đối với hoạt động thương mại điện tử. Riêng năm 2023, doanh thu của thương mại điện tử là 3,5 triệu tỷ, thu ngân sách từ lĩnh vực này khoảng 100.000 tỷ và có thể còn cao hơn.

Để khai thác lợi thế, thúc đẩy thương mại điện tử phát triển, đóng góp cho kinh tế số nói riêng và kinh tế xã hội nói chung, theo chuyên gia Võ Trí Thành, về mặt thể chế, có 3 vấn đề cần lưu ý xử lý.

Trước hết là các văn bản, khung pháp lý ứng xử với dữ liệu, bởi đây là nguồn lực mới, một nhân tố sản xuất mới và toàn bộ các hoạt động, dù công nghệ hiện đại đến đâu cũng đều dựa trên dữ liệu.

Thứ hai là các nền tảng kết nối, trao đổi điện tử với sự tham gia của rất nhiều bên liên quan, cùng các vấn đề về trách nhiệm, tranh chấp nếu có.

Thứ ba là tuân thủ các cam kết, thỏa thuận hợp tác và chuẩn mực quốc tế về dịch chuyển hàng hóa, dòng thông tin, dòng tài chính.