Ngân hàng Nhà nước đang làm đầu mối xây dựng dự thảo nghị định về điều kiện kinh doanh hoạt động mua bán nợ, trong đó có dịch vụ sàn giao dịch.

Trong khung pháp lý đang hoàn thiện này, kinh doanh dịch vụ mua bán nợ được xác định là một trong các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện.

Kinh doanh dịch vụ mua bán nợ là việc thực hiện liên tục một trong các hoạt động liên quan đến việc mua bán nợ nhằm mục đích sinh lợi, gồm: hoạt động mua bán nợ, dịch vụ môi giới mua bán nợ, dịch vụ sàn giao dịch nợ và dịch vụ tư vấn mua bán nợ.

Theo dự thảo, các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và Công ty Quản lý tài sản các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) không thuộc phạm vi điều chỉnh của nghị định này.

Trong khi đó, Công ty Mua bán nợ Việt Nam (DATC) và các công ty quản lý tài sản (AMC) thuộc phạm vi điều chỉnh của nghị định này; trong đó, xem xét cho phép AMC được hoạt động như một doanh nghiệp mua bán nợ chuyên nghiệp (theo quy định hiện hành, AMC chỉ được mua nợ của tổ chức tín dụng khác, không được mua nợ của tổ chức kinh tế và cá nhân), nhưng việc thành lập và hoạt động vẫn thực hiện theo Luật các tổ chức tín dụng và hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước.

Tổ chức (trừ doanh nghiệp), cá nhân có nhu cầu thực hiện hoạt động mua bán nợ thường xuyên, liên tục và nhằm mục đích sinh lời phải thành lập doanh nghiệp để thực hiện.

Theo đó, tổ chức (trừ doanh nghiệp), cá nhân khi đáp ứng đủ các điều kiện về kinh doanh dịch vụ mua, bán nợ quy định tại nghị định này thì được thực hiện kinh doanh dịch vụ mua bán nợ mà không cần phải cấp phép từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Tổ chức, cá nhân được mua, bán nợ nhưng không phải là hoạt động thường xuyên liên tục thì thực hiện theo quy định của Bộ Luật Dân sự.

Một nội dung quan trọng của dự thảo nghị định là khung điều kiện đối với hoạt động dịch vụ sàn giao dịch nợ. Sàn giao dịch nợ là nơi tập trung, tiến hành thường xuyên các hoạt động giao dịch mua, bán nợ; tư vấn, môi giới mua, bán nợ.

Dịch vụ sàn giao dịch nợ là việc cung cấp sàn giao dịch nợ, tổ chức việc mua bán nợ; giới thiệu, cung cấp thông tin về nợ cho các bên tham gia có nhu cầu giao dịch; kiểm tra hồ sơ, giấy tờ về nợ bảo đảm đủ điều kiện được giao dịch; làm trung gian cho các bên trao đổi, đàm phán và ký kết hợp đồng mua bán nợ.

Đối với việc kinh doanh dịch vụ sàn giao dịch nợ, theo giải trình của tổ soạn thảo, mục đích quy định điều kiện nhằm cho phép một doanh nghiệp được cung cấp dịch vụ sàn giao dịch nợ để dần hình thành thị trường mua, bán nợ tập trung. Do đó, các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ mua bán nợ muốn thực hiện dịch vụ này phải đáp ứng thêm các điều kiện về vốn, nhân sự và kinh nghiệm.

Cụ thể, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ mua bán nợ kinh doanh hoạt động mua bán nợ phải có mức vốn pháp định tối thiểu là 100 tỷ đồng; kinh doanh dịch vụ sàn giao dịch phải có mức vốn pháp định tối thiểu là 1.000 tỷ đồng; kinh doanh các dịch vụ khác phải có mức vốn pháp định tối thiểu là 10 tỷ đồng.

Trong suốt quá trình hoạt động, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ mua bán nợ phải duy trì mức vốn điều lệ không thấp hơn mức vốn pháp định.

Đáng chú ý, dự thảo đưa ra quy định, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ mua bán nợ không được vay vốn của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng để mua nợ có nguồn gốc hình thành từ quan hệ cấp tín dụng của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Riêng với kinh doanh dịch vụ sàn giao dịch nợ, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ phải đáp ứng điều kiện là đã hoạt động kinh doanh dịch vụ mua bán nợ liên tục ít nhất 3 năm với mức doanh thu hoạt động (kê khai thuế) hằng năm tối thiểu là 1.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, doanh nghiệp đó phải có ít nhất 2 nhân viên có chứng chỉ kiểm toán hoặc ít nhất 2 nhân viên có chứng chỉ thẩm định giá theo quy định của pháp luật; có quy chế hoạt động của sàn giao dịch nợ; có cơ sở, vật chất kỹ thuật, hệ thống công nghệ thông tin phù hợp.