Tại tọa đàm “Giải bài bảo vệ bản quyền cho ngành công nghiệp âm nhạc – điện ảnh – truyền hình số” tổ chức sáng 26/9 tại Hà Nội, nhiều chuyên gia cho rằng nếu Việt Nam chống vi phạm bản quyền tốt sẽ có nhiều điều kiện để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp nội dung số.

VI PHẠM BẢN QUYỀN Ở VIỆT NAM: ĐỨNG THỨ 3 KHU VỰC, THỨ 9 THẾ GIỚI

Ông Phạm Hoàng Hải, Giám đốc Trung tâm đo kiểm phát thanh truyền hình và thông tin điện tử, đơn vị trực thuộc Cục Phát thanh truyền hình và thông tin điện tử (Bộ Thông tin và Truyền thông), cho biết hiện nay, vi phạm bản quyền diễn ra hết sức phức tạp, có hàng loạt website vi phạm bản quyền (website lậu) các giải bóng đá cũng như phim. Theo số liệu từ SimilarWeb, hiện có khoảng 70 website bóng đá lậu, với hơn 1,5 tỷ lượt view trong những năm 2022, 2023.

Số liệu của SimilarWeb cũng chỉ ra rằng, có tới hơn 200 website phim lậu thu hút khoảng 120 triệu lượt xem/tháng, trong đó top 10 có hơn 66 triệu lượt xem mỗi tháng. Đặc biệt, thời gian gần đây phát hiện ra một số website lậu đã chuyển sang hình thức truyện tranh Anime của Nhật. Việc ăn cắp vi phạm bản quyền truyện tranh cũng đã nhận được sự phản ứng rất gay gắt của các đơn vị chủ sở hữu ở Nhật Bản về việc vi phạm bản quyền tại Việt Nam.

Theo thống kê, từ tháng 8/2022 đến tháng 8/2023, Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử đã phối hợp với Cục An toàn thông tin và các chủ thể quyền để ngăn chặn gần 1.000 website bóng đá lậu như xoilac.1tiengruoi.link, xoivo4.com, coichua.net, tammao.tv, 90link.com, xoilac.live, xemtructiep.xyz... Danh sách các website vi phạm được công bố trên trang banquyen.gov.vn.

Luật sư Phạm Thanh Thủy, phụ trách chống vi phạm bản quyền của Truyền hình số K+, dẫn số liệu từ Media Partners Asia, cho hay Việt Nam đứng thứ 3 trong khu vực về tỷ lệ vi phạm bản quyền, với 15,5 triệu người thường xuyên truy cập vào các website lậu. Mặc dù vậy, nếu tính trên đầu người, theo bà Thủy, thì Việt Nam lại đứng thứ nhất khu vực về vi phạm bản quyền.

Ông Nguyễn Ngọc Hân, Tổng giám đốc Công ty Thủ Đô Multimedia, cho biết thêm vi phạm bản quyền ở Việt Nam đứng thứ ba tại Đông Nam Á, thứ 9 trên toàn thế giới. 80% vi phạm diễn ra trên các nền tảng số: các nội dung bị vi phạm nhiều nhất gồm: chương trình truyền hình, phim, nhạc, sách. “Thiệt hại từ vi phạm bản quyền tại Việt Nam năm 2022 vào khoảng 350 triệu USD”, ông Hân nói và cho biết, mức thiệt hại từ vi phạm bản quyền cho ba ngành phim, âm nhạc, truyền hình trên toàn thế giới năm 2022 lên tới 65 tỷ USD.

CHỐNG VI PHẠM BẢN QUYỀN TỐT SẼ CÓ THÊM CHI PHÍ ĐỂ TÁI ĐẦU TƯ

Các phân tích cho rằng đặc điểm của các web vi phạm bản quyền là sử dụng tên miền quốc tế và dịch vụ ẩn giấu thông tin; hoạt động công khai, thay đổi tên miền liên tục khi bị chặn. Các đơn vị quản lý web lậu thường gắn quảng cáo độc hại, cá độ, cờ bạc trên những trang này.

Hình thức vi phạm điển hình của các web vi phạm bản quyền là ngay sau khi chủ sở hữu quyền phát sóng, đăng tải nội dung trên các nền tảng như OTT, truyền hình số mặt đất, truyền hình số vệ tinh.., các đối tượng sẽ thực hiện hành vi vi phạm bằng cách live stream nội dung lên mạng xã hội hoặc cắt ghép, đăng tải nội dung.

Theo ông Phạm Hoàng Hải, các biện pháp kỹ thuật đã và đang được áp dụng, là Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử phối hợp cùng Cục An toàn thông tin (thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông) và các chủ sở hữu bản quyền phát hiện web vi phạm, xác minh điều tra các nội dung vi phạm và gửi yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) thực hiện ngăn chặn việc người dùng Internet Việt Nam truy cập vào các web vi phạm. Tức là người dùng ở Việt Nam sử dụng smartphone, máy tính sẽ không truy cập được website vi phạm, hưng người ở nước ngoài vẫn truy cập được. Ở đây, đơn vị quản lý chỉ ngăn chặn trên lãnh thổ Việt Nam.

Quy trình là sau khi chủ thể quyền gửi đơn kèm tài liệu chứng minh quyền và bằng chứng vi phạm, cơ quan nhà nước sẽ xem xét, ra quyết định ngăn chặn; tiếp đó các ISP (nhà cung cấp dịch vụ Internet) sẽ tiến hành ngăn chặn, ngừng cung cấp dịch vụ DNS cho tên miền của các web lậu theo yêu cầu của cơ quan nhà nước.

Luật sư Phạm Thanh Thủy cho biết hiện nay có các biện pháp để đối phó với tình trạng vi phạm bản quyền trên môi trường số, cụ thể như biện pháp kỹ thuật - là tạo những mã, khóa để trộm không đột nhập được, ví dụ các nội dung sẽ được mã hóa bằng các biện pháp DRM. Khi một số đối tượng vẫn cố tình vi phạm dù đã có mã khóa, có thêm các biện pháp Fingerprint hay Watermarking – mỗi khách hàng khi đăng ký một thuê bao sẽ có một mã định danh, nếu người đó live stream lậu nội dung từ thuê bao của mình lên môi trường mạng, thì các đài truyền hình có cách thức kích hoạt mã thuê bao đó lên và do đó sẽ “tóm” được người vi phạm bản quyền này.

Cùng đó là nhóm các biện pháp pháp lý hỗ trợ cho các chủ thể sở hữu bản quyền, với 4 biện pháp về hành chính, dân sự, hình sự, Notice & Takedown (tạm dịch là “Gõ cửa và nói chuyện”). Tuy nhiên, theo bà Thủy, các biện pháp pháp lý khi thực hiện có nhiều khó khăn. Ngoài ra, trong điều kiện hiện nay, việc áp dụng biện pháp hành chính dân sự và hình sự rất nan giải, và thời gian kéo dài của các vụ việc rất dài, khoảng 2-3 năm và tiêu biểu như vụ Phimmoi đã kéo dài 4 năm.

Trung tâm Bảo vệ bản quyền số cũng như nhiều chuyên gia cho rằng, để phòng chống vi phạm bản quyền trên mạng một cách hiệu quả, đó là thiết lập đầu mối phối hợp giữa chủ sở hữu quyền, cơ quan quản lý nhà nước và các ISP; thiết lập cơ chế chặn linh hoạt – chặn đuổi các tên miền mới phát sinh sau khi chặn; áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp khác nhau để chặn truy cập (DNS, IP, CDN). Đồng thời, cần phát triển công cụ chặn tự động để các bên sử dụng nhằm giảm thiểu thời gian và nhân lực.

“Trong tổng số 15,5 triệu thuê bao xem lậu, chỉ cần chống vi phạm bản quyền tốt, có 10% trong số đó chuyển đổi thành thuê bao hợp pháp thì các đơn vị sẽ có thêm chi phí để tái đầu tư sản xuất hoặc mua bản quyền những nội dung giá trị, tốt hơn. Qua đó, góp phần phát triển ngành công nghiệp sáng tạo nội dung số tại Việt Nam”, Luật sư Phạm Thanh Thủy nhận định.