Nhận định về xung đột Nga - Ukraine và tác động đến kinh tế Việt Nam, ông Michael Kokalari, Chuyên gia Kinh tế trưởng của VinaCapital cho rằng, mối tương quan kinh tế trực tiếp giữa Việt Nam và Nga là tương đối nhỏ, chưa đến 1% sản lượng xuất khẩu của Việt Nam (khoảng 3,2 tỷ USD) là đến thị trường Nga, dưới 1% hàng hóa nhập khẩu của Việt Nam là từ Nga, và dưới 4% lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam (trước COVID) là từ Nga.

HẠ TĂNG TRƯỞNG GDP CÒN 6,5%

Việt Nam nhập khẩu khoảng 145 triệu USD mặt hàng phân bón từ Nga trong năm 2021, tương đương gần 10% lượng phân bón được sử dụng ở Việt Nam, lưu ý rằng Việt Nam sở hữu ngành phân bón nội địa tượng đối vững chắc, bao gồm hai doanh nghiệp niêm yết lớn, DPM và DCM, với tổng doanh thu cộng gộp lại gần 1 tỷ USD vào năm ngoái. Khoảng 10% nhập khẩu than của Việt Nam là từ Nga – nguồn than nhập khẩu lớn thứ ba chỉ sau Úc và Indonesia, mặc dù Việt Nam có trữ lượng than dồi dào ở miền Bắc, đặc biệt là than antraxit giá trị cao.

Mặc dù Việt Nam sản xuất một lượng đáng kể dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và than đá, tuy nhiên Việt Nam không hoàn toàn độc lập về năng lượng và VinaCapital ước tính rằng Việt Nam có mức thâm hụt năng lượng khoảng 1% GDP (tức là Việt Nam là một nước nhập khẩu ròng nhỏ về năng lượng).

Sự thâm hụt năng lượng này - trong bối cảnh giá năng lượng tăng cao - cùng với thực tế là giá dầu cao hơn sẽ làm chuyển hướng chi phí của nhiều người tiêu dùng trong nước từ chi tiêu cho hàng tiêu dùng sang chi phí mua xăng dầu sẽ ảnh hưởng phần nào đến tăng trưởng GDP trong năm nay.

"Những cản trở đối với nền kinh tế Việt Nam do giá năng lượng tăng cao, cùng với việc chậm tái mở cửa lại toàn bộ hoạt động du lịch nước ngoài, đã khiến chúng tôi phải hạ dự báo tăng trưởng GDP 1% xuống còn 6,5% trong năm 2022", ông Michael Kokalari nhấn mạnh. Trước đó, VinaCapital dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam có thể vượt 7,5% trong năm nay. 

Giá dầu toàn cầu tăng mạnh gần 40% sau khi xung đột Nga - Ukraina bùng nổ, và đã có thời điểm tăng gần 70% so với đầu năm, trước khi phần nào giảm trở lại. Giá xăng bán lẻ tại Việt Nam vốn đã cao hơn 20% so với đầu năm, mặc dù tăng chậm hơn nhưng nhìn chung vẫn bám sát với diễn biến giá thế giới, và có khả năng tăng thêm 30% trong những tháng sắp tới.

Nếu điều này xảy ra, VinaCapital ước tính tỷ lệ lạm phát toàn phần ở Việt Nam sẽ nâng lên thêm khoảng 1,5 điểm phần trăm do sự tăng vọt của giá dầu toàn cầu.

Thêm nữa, giá xăng chiếm tới 3,6% trong rổ tính CPI của Việt Nam, VinaCapital cho rằng việc giá xăng tăng mạnh sẽ có tác động gián tiếp góp phần làm tăng lạm phát, theo đó VinaCaptial đưa ra dự báo rằng lạm phát ở Việt Nam có thể sẽ tăng thêm 1,5% điểm phần trăm bởi giá dầu thế giới sẽ tăng cao hơn.

Gần đây, Chính phủ thông báo rằng lạm phát CPI của Việt Nam đã giảm từ 1,9% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng Một xuống còn 1,4% trong tháng Hai, vì vậy, sự leo thang của lạm phát do giá dầu thế giới tăng cao như đã đề cập sẽ khiến lạm phát Việt Nam vào khoảng 3%, vẫn thấp hơn mức Chính phủ đã nêu về mục tiêu lạm phát tối đa 4% trong năm 2022.

TIỀN ĐỒNG CÓ THỂ MẤT GIÁ 1-2%

Cũng theo Chuyên gia Kinh tế trưởng của VinaCapital, các yếu tố cơ bản hỗ trợ giá trị của Việt Nam đồng vẫn giữ vững ổn định vào năm 2022, vì vậy, trước đây quỹ này đã từng dự đoán giá trị của VNĐ sẽ tăng 2-3% trong năm nay, vào trước lúc Nga tiến đánh Ukraine.

Dòng vốn FDI tăng khoảng 8% so với năm trước trong 2 tháng đầu năm 2022 lên 2,7 tỷ USD và thặng dư thương mại của Việt Nam có khả năng phục hồi từ mức 1% GDP vào năm 2021 lên mức thặng dư 4-5%/GDP điển hình của những năm gần đây, trong khoảng thời gian sắp tới.

Hơn nữa, dưới tác động của Covid vào năm 2021, mức thặng dư thương mại của Việt Nam đã suy giảm do các công ty FDI không thể vận hành nhà máy hết công suất, tuy nhiên, đơn đặt hàng xuất khẩu của các công ty đã gia tăng đột biến trong những tháng gần đây, căn cứ theo Chỉ số Quản lý Thu mua (PMI) của Việt Nam.

Với việc các yếu tố nền tảng nêu trên vẫn giữ vững ổn định, lo ngại của VinaCapital về việc VNĐ trượt giá có thể là điều đáng ngạc nhiên, nhưng rủi ro mất giá bắt nguồn từ các yếu tố ngoại sinh không liên quan đến nội tại Việt Nam. Khi Nga bắt đầu tấn công Ukraine, chỉ số USDr / DXY ban đầu tăng hơn 1,5%, được thúc đẩy bởi việc mua USD nhằm bảo vệ tài sản, nhưng sau đó nhanh chóng giảm xuống.

Tuy nhiên, trong vài ngày qua, thị trường đã xuất hiện những lo ngại về việc cắt Nga ra khỏi hệ thống SWIFT sẽ cản trở nghiêm trọng tính thanh khoản của Đô la Mỹ trên thị trường nước ngoài. Những lo ngại đó đã nhanh chóng đẩy giá trị của chỉ số USD / DXY lên thêm 1,5%, và là nguyên nhân gây ra sự thất vọng đáng kể cho những người hiểu biết trong cuộc.

Vì những lý do trên, chuyên gia Michael Kokalari cho rằng, nguy cơ đồng USD tăng đột biến hơn nữa có thể gây ra sự gián đoạn lớn trên thị trường ngoại hối, từ đó dẫn đến việc VNĐ mất đi 1-2% giá trị. "Nói rõ hơn, đây không phải là kịch bản cơ sở của chúng tôi và chúng tôi không tin rằng VNĐ có nguy cơ mất giá nhiều hơn 2%, vì những điểm mạnh đã được đề cập ở trên, và vì Cục Dự trữ Liên bang Mỹ có khả năng sẽ can thiệp để xoa dịu thị trường tiền tệ nếu tình hình chuyển biến tệ hơn dự đoán", vị này nhấn mạnh.