Trong các ngày 27-28/12/2022, TAND Cấp cao tại Hà Nội đưa ra xét xử phúc thẩm vụ án thất thoát đất vàng ở Bình Dương theo đơn kháng cáo của 4 bị cáo; bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Vụ án này liên quan đến dàn cựu lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh Bình Dương, Tổng công ty Sản xuất – Xuất nhập khẩu Bình Dương (mã PRT) với số lượng bị cáo bị truy tố, đưa ra xét xử là 28 người. Hành vi của các bị cáo gồm việc áp thuế đất sai quy định với 2 khu đất 145 và 43 ha cho PRT, sai phạm cổ phần hóa khi loại trừ khu đất 145ha ra khỏi giá trị doanh nghiệp, chuyển nhượng cổ phần để tham ô tài sản…

Tòa sơ thẩm xử phạt các bị cáo từ 30 tháng tù – 23 năm tù với các tội danh gồm Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí; Tham ô tài sản.

Bản án sơ thẩm thể hiện, PRT là tổ chức kinh tế được giao khu đất 43ha và 145ha và được hưởng lợi giá đất thấp. Do đó, buộc PRT phải nộp 760 tỷ đồng, xác nhận công ty đã nộp hơn 200 tỷ đồng nên phải nộp nốt số tiền còn lại là 560 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước. 

Giao khu đất 145ha cho Tỉnh ủy Bình Dương. BIDV phải bàn giao lại các giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Sở Tài nguyên và Môi trường để UBND tỉnh Bình Dương xử lý theo quy định pháp luật. Ngân hàng đang nhận thế chấp 650.000m2 đất (thuộc dự án sân golf Bình Hòa) nằm trong khu đất trên để cho Công ty Tân Thành vay vốn và khoản vay này đã quá hạn.

Giao khu đất 43ha cho Công ty Tân Phú và thực hiện nghĩa vụ tài chính với nhà nước, đảm bảo không gây thất thoát vốn nhà nước. 

Sau phiên tòa sơ thẩm, Tổng công ty Sản xuất - Xuất nhập khẩu Bình Dương -CTCP đã kháng cáo, đề nghị xem xét lại khoản tiền hơn 560 tỷ đồng. Theo công ty, tòa sơ thẩm xác định không chính xác khoản tiền còn thiếu và chưa áp dụng chính xác các quy định pháp luật. Việc tòa sơ thẩm buộc công ty nộp 560 tỷ đồng là không công bằng.

Công ty cho rằng, đại diện Tỉnh ủy Bình Dương đã nêu quan điểm, khi nhận lại đất, Tỉnh Ủy Bình Dương sẽ tiếp nhận. Do đó chủ thể tiếp theo nhận chuyển nhượng đất sẽ thực hiện nghĩa vụ tài chính với nhà nước. “Chúng tôi không phải là người sử dụng đất, không được hưởng lợi từ việc giao đất nên không phải đóng tiền nghĩa vụ tài chính cho nhà nước”, vị này cho hay.

Về ý kiến của công ty, tòa phúc thẩm cho rằng, UBND tỉnh Bình Dương đã giao khu đất 43ha và 145ha cho công ty theo hình thức thu tiền sử dụng đất nhưng các bị cáo thuộc UBND tỉnh Bình Dương đã áp đơn giá trái quy định. Tổng công ty Sản xuất – Xuất nhập khẩu Bình Dương – CTCP có trách nhiệm kế thừa quyền, nghĩa vụ sau khi chuyển đổi từ doanh nghiệp 100% vốn nhà nước sang công ty cổ phần. Công ty được hưởng lợi từ việc áp thuế đất giá thấp nên công ty là chủ thể phải nộp nghĩa vụ tài chính. Việc tòa sơ thẩm buộc công ty phải nộp hơn 560 tỷ đồng là có căn cứ. Do đó, tòa phúc thẩm bác đơn kháng cáo của công ty này.

Còn Ngân hàng BIDV kháng cáo với lý do, ngân hàng là bên thứ ba ngay tình và là nhà tài trợ sân golf. Bản án sơ thẩm đã ghi nhận ý kiến của ngân hàng là khi thu hồi khu đất 145ha, đề nghị Tỉnh ủy Bình Dương, UBND tỉnh Bình Dương xem xét giải quyết quyền lợi của BIDV. Nhưng đến phần quyết định, tòa án chỉ ghi “Tỉnh ủy Bình Dương, UBND tỉnh Bình Dương xem xét quyền lợi các bên liên quan mà không nêu rõ tên BIDV.

Theo ngân hàng, bản án không có sự nhất quán sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của ngân hàng, gây khó khăn cho việc thi hành án sau này.

Ý kiến này của ngân hàng được tòa phúc thẩm chấp nhận. Theo đó, tòa tuyên, khi thu hồi khu đất 145ha,“đề nghị UBND tỉnh Bình Dương, Tỉnh ủy Bình Dương xem xét quyền lợi hợp pháp của BIDV và các bên liên quan”.

Thực tế, việc có một bản án chi tiết là rất quan trọng vì chỉ khi quyết định của tòa án được thực thi mới có thể giải phóng nguồn lực đất đai, giảm gánh nặng cho chủ thể khác trong xã hội.

CỰU CHỦ TỊCH UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG ĐƯỢC GIẢM ÁN

Tòa phúc thẩm nhận định, dù là dự án quan trọng của địa phương, các bị cáo thuộc UBND tỉnh Bình Dương, PRT và các doanh nghiệp liên quan cố ý làm trái quy định, gây hậu quả đặc biệt lớn cho nhà nước.

Sau phiên tòa sơ thẩm, có 4 bị cáo kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt gồm Trần Thanh Liêm – cựu Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương; Trần Nguyên Vũ – cựu Tổng giám đốc, Lý Thanh Châu – cựu Thành viên HĐTV, Đỗ Thị Thanh Thúy – kế toán trưởng đều thuộc Tổng công ty cổ phần Sản xuất – Xuất nhập khẩu Bình Dương (mã PRT).

Theo đó, ông Liêm xuất trình tài liệu thể hiện bị cáo cao tuổi, mang nhiều bệnh như tiểu đường, bệnh tim, thiếu máu; Tỉnh ủy Bình Dương có công văn đề nghị tòa án xem xét giảm nhẹ hình phạt. Ông Liêm khắc phục 1,05 tỷ đồng, Vũ 500 triệu đồng…

Theo tòa phúc thẩm, các bị cáo không có tình tiết tăng nặng hình sự, khai nhận hành vi, ăn năn hối cải, nhân thân tốt, có nhiều thành tích trong công tác, hậu quả vụ án đã được khắc phục… Bị cáo Thúy đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi… Tuy nhiên, tòa phúc thẩm xác định bị cáo Châu, Thúy không có thêm các tình tiết mới nên không có căn cứ giảm nhẹ.

Còn bị cáo Liêm, Vũ có xuất trình thêm tài liệu như khắc phục tiền, có nhiều huân huy chương… nên có căn cứ giảm nhẹ. Tòa phúc thẩm tuyên bị cáo Châu mức án 4 năm 6 tháng tù, Thúy 30 tháng tù về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí.

Bị cáo Liêm lĩnh 6 năm tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí (giảm 1 năm tù so với án sơ thẩm). Bị cáo Vũ lĩnh 10 năm tù tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí; 11 năm tù Tham ô tài sản (giảm 2 năm so với án sơ thẩm).