Hội thảo được tổ chức với sự phối hợp của UBND TP Vũng Tàu, Quỹ Sáng kiến Phát triển các Thành phố Châu Á – CDIA, Chương trình Phát triển của Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam, Tập đoàn Xi măng Siam – Na Uy (SCG), TOMRA AS, và Quỹ Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Na Uy (SINTEF). 

Tại hội thảo các diễn giả đã chia sẻ những kinh nghiệm và kiến thức chuyên sâu về các vấn đề quản lý chất thải rắn tổng hợp và biến đổi khí hậu; sự phối hợp giữa chính quyền trung ương và địa phương cũng như ý nghĩa của nó trong việc đạt được mục tiêu kinh tế tuần hoàn và phát thải ròng bằng không; cách thức điều phối các hành động và đầu tư tập thể cho nền kinh tế tuần hoàn, cũng như các giải pháp và hệ thống quản lý tài nguyên tổng hợp nhằm tối ưu hóa hệ thống quản lý chất thải theo hướng tuần hoàn và trung hòa carbon. 

MÔ HÌNH TIẾP CẬN ĐA BÊN TRONG NỀN KINH TẾ TUẦN HOÀN

Tại hội thảo, CDIA cam kết cung cấp Hỗ trợ Kỹ thuật cho TP Vũng Tàu. Theo đó, CDIA sẽ chuẩn bị một chương trình đầu tư quản lý chất thải rắn mang tính tổng thể cho TP Vũng Tàu, bao gồm tất cả các khâu từ phân loại rác tại nguồn, tới thu gom, phân loại tại cơ sở trung chuyển, tái chế và xử lý, cho đến công đoạn cuối cùng là loại bỏ chất thải. Đầu tiên, CDIA sẽ cùng với Liên minh Chấm dứt Chất thải Nhựa thực hiện một nghiên cứu khả thi, trong đó xác định các hợp phần rác thải nhựa cần ưu tiên. 

Một trong những mục tiêu của dự án là xây dựng một mạng lưới vững chắc kết nối các bên liên quan gồm các tổ chức trong nước và quốc tế, các đơn vị/cơ quan nghiên cứu, doanh nghiệp, và các cơ quan chính phủ (Bộ Tài nguyên và Môi trường, sở Tài nguyên và Môi trường, UBND TP Vũng Tàu) trong quản lý chất thải rắn dọc theo toàn bộ chuỗi giá trị, đồng thời thúc đẩy/xúc tiến các hoạt động đầu tư để giảm thiểu sự rò rỉ chất thải nhựa vào môi trường.

Áp lực chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn chưa đủ mạnh

Nhiều doanh nghiệp chưa quan tâm chuyển đổi sang mô hình nền kinh tế tuần hoàn. Sự liên kết trong ứng dụng mô hình nền kinh tế tuần hoàn trong chuỗi dường như vẫn chưa có. Đã đến lúc mô hình kinh tế mới này cần có những quy định pháp lý rõ ràng hơn để hiện thực mục tiêu sản xuất và tiêu dùng bền vững...

Việc các bên liên quan là những tổ chức và ngành công nghiệp hàng đầu trên thế giới tham gia vào dự án này sẽ giúp truyền tải những kiến thức và kinh nghiệm quý báu về các biện pháp tối ưu hóa quy trình quản lý chất thải hướng tới sự tuần hoàn và trung hòa carbon cho các chính quyền địa phương tại Việt Nam nói chung, và TP Vũng Tàu nói riêng. 

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Đại sứ Na Uy tại Việt Nam, Ông Jan Wilthem Grythe cho biết cách tiếp cận đa bên của Na Uy, trong đó các cơ quan chính phủ/chính quyền các cấp hợp tác chặt chẽ với các viện nghiên cứu, khu vực tư nhân, và các tổ chức phi chính phủ trong quá trình xây dựng và thực thi chính sách, đã được chứng minh là một mô hình thành công trong nhiều mọi lĩnh vực (kể cả kinh tế tuần hoàn đối với ngành nhựa).

"Chúng tôi muốn chia sẻ mô hình này với Việt Nam vì nó đã giúp Na Uy đạt được mục tiêu tuần hoàn của mình.  Sự hiện diện của các đại biểu Na Uy trong Hội thảo trực tuyến này là một minh chứng cho mô hình hiệp lực này nhất là với sự có mặt của các tổ chức tài chính và phát triển quốc tế như ADB – một đối tác thân thiết ở châu Á của Bộ Ngoại giao Na Uy, và UNDP”, ông Jan Wilthem Grythe phát biểu.

Theo Andre Jeffries, Giám đốc Quốc gia của ADB tại Việt Nam, quá trình đô thị hóa, và sự gia tăng phát sinh chất thải một cách nhanh chóng, là một vấn đề dai dẳng đi kèm cùng với quá trình tăng trưởng của Việt Nam trong những năm gần đây. Mặc dù đã có nhiều thành phố trở thành các trung tâm kinh tế, nhưng thực tế đang đòi hỏi nhiều trong số đó phải cải thiện hơn nữa các cơ sở hạ tầng và dịch vụ chủ chốt của mình, trong đó bao gồm cả hệ thống quản lý chất thải rắn.

Ông cho biết nghiên cứu Chuẩn bị Dự án về Quản lý Chất thải Rắn tại Vũng Tàu là một trong nhiều hướng đi mà ADB đang hỗ trợ cho quá trình phục hồi xanh hậu-Covid và chiến lược phát triển carbon-thấp của Việt Nam.

"Đại dịch Covid-19 là một cơ hội để tái thiết những cộng đồng của chúng ta theo các mô hình bền vững nhằm tạo dựng một tương lai xanh hơn và tốt đẹp hơn cho tất cả. Và một trong những cách tiếp cận để đạt được điều này đó là việc chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn”, ông Jeffries nhấn mạnh. 

ĐI TÌM GIÁ TRỊ TỪ 5 TỶ TẤN RÁC THẢI NHỰA

Tính đến 2019, ước tính đã có khoảng 9,3 tỷ tấn nhựa nguyên sinh được sản xuất trên quy mô toàn cầu. 6,3 tỷ tấn trong số đó cuối cùng đã trở thành rác thải nhựa; chỉ có khoảng 9% số rác này được tái chế, 12% được xử lý bằng phương pháp đốt và khoảng 79% còn lại được chôn lấp – điều này có nghĩa là gần 5 tỷ tấn rác thải nhựa đang tích tụ tại các bãi rác trên toàn thế giới. Chúng sẽ vỡ vụn dần dần và rò rỉ vào tầng nước ngầm và các con sông, trở thành một trong những nguồn ô nhiễm vi nhựa liên tục của các đại dương.

Câu hỏi đặt ra là làm sao để giảm thiểu 5 tỷ tấn chất thải nhựa này, hoặc có cách nào để biến rác thải nhựa thành những thứ có giá trị. 

Tại Hội nghị Thượng đỉnh của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu lần thứ 26 (COP 26) vừa qua, Việt Nam đã ký kết vào bản Tuyên bố Toàn cầu về Chuyển đổi từ Than sang Năng lượng Sạch. Tại đây,

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đưa ra cam kết mạnh mẽ rằng Việt Nam sẽ có những nỗ lực để đạt được mức phát thải ròng bằng không vào 2050. Điều này cho thấy ý chí chính trị mạnh mẽ của Việt Nam, đảm bảo sự đóng góp quan trọng của Việt Nam trong các nỗ lực toàn cầu nhằm đạt được mục tiêu khống chế mức tăng nhiệt độ dưới 1,5 độ C, và giúp ngăn chặn sự nóng lên toàn cầu ở mức độ thảm họa, như đã được đưa ra trong Thỏa thuận Paris.

Đây là thời điểm vô cùng thích hợp để lồng ghép mô hình kinh tế tuần hoàn vào ngành nhựa nhằm sử dụng tài nguyên thông minh, giảm phát thải hiệu quả và phục hồi môi trường. Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải có những hỗ trợ và hợp tác của cộng đồng quốc tế để giúp Việt Nam đạt được những mục tiêu đã đề ra này. 

Tại hội thảo ngày hôm nay, các bên tham từ Na Uy, các nhà tài trợ quốc tế, giới nghiên cứu/học thuật và khối doanh nghiệp tư nhân đã đưa ra những cam kết mạnh mẽ về việc hỗ trợ Chính phủ Việt Nam xây dựng thành công nền kinh tế tuần hoàn cho ngành nhựa, qua đó giúp Việt Nam thực hiện những cam kết bảo vệ môi trường của mình và đảm bảo sự tăng trưởng kinh tế bền vững hơn và xanh hơn.