“Xanh hoá” ở các địa phương chưa đồng đều

Vũ Khuê

14/05/2024, 07:36

Chỉ số Xanh cấp tỉnh 2023 (PGI) cho thấy, bức tranh “xanh hoá” ở 63 tỉnh, thành Việt Nam được triển khai chưa đồng đều, nơi sáng – nơi tối, nơi cấp thiết- nơi chậm chạp…

Nhà máy Jakob nằm cách trung tâm TP HCM 50 km - một công trình xanh được thiết kế vừa tiết kiệm đất, vừa thân thiện với môi trường...

Chỉ số Xanh cấp tỉnh 2023 (PGI) vừa được Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố cùng với Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2023.

Đây là năm thứ 2 PGI được công bố, dựa trên 4 chỉ số thành phần gồm: Giảm thiểu ô nhiễm môi trường và thiên tai; đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường; thúc đẩy thực hành xanh; chính sách khuyến khích và dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp trong bảo vệ môi trường.

Theo đó, Quảng Ninh dẫn đầu bảng xếp hạng, tiếp theo là Đà Nẵng, Đồng Nai, Hưng Yên và Thành phố Hồ Chí Minh.

Với chỉ số “giảm thiểu ô nhiễm môi trường và thiên tai”, nghiên cứu cho thấy, hơn một nửa số doanh nghiệp trên toàn quốc (56,5%) đánh giá chất lượng môi trường tại địa phương là tốt hoặc rất tốt, nhưng tỷ lệ này xét theo vùng lại có sự khác biệt đáng kể.

Tại Hà Nội chỉ có khoảng 21,8% doanh nghiệp có đánh giá tích cực về môi trường địa phương so với 82% doanh nghiệp có đánh giá tương tự tại tỉnh miền núi phía Bắc Bắc Kạn.

Tỷ lệ trung bình doanh nghiệp cả nước cho biết mức độ ô nhiễm tại địa phương là “không ô nhiễm” hoặc “hơi ô nhiễm” là 29% doanh nghiệp; điểm số trong chỉ tiêu này dao động từ thấp là 17% đến cao là 42%.Có 62% số doanh nghiệp trên cả nước đồng ý với nhận định doanh nghiệp là nguồn gây ô nhiễm môi trường phổ biến tại địa phương.

Đáng chú ý là gần 84% doanh nghiệp tham gia khảo sát tại Vĩnh Long đồng ý với nhận định trên. “Tỷ lệ doanh nghiệp phản ánh hiện tượng tiêu cực này càng cao có nghĩa là chất lượng quản trị môi trường của địa phương hạn chế hơn”, báo cáo nhận định.

Đo chỉ số “đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường” thấy, gần 73% doanh nghiệp đồng ý với nhận định “chính quyền địa phương có giải pháp hiệu quả để phòng ngừa tình trạng ô nhiễm môi trường”. 71% doanh nghiệp nhận định “sự cố ô nhiễm môi trường được chính quyền địa phương khắc phục nhanh chóng”.

Bên cạnh đó, 74% doanh nghiệp trên toàn quốc tin tưởng chính quyền địa phương nghiêm túc xử phạt các vụ việc vi phạm. Vĩnh Long đứng đầu trong chiều cạnh này với 92% doanh nghiệp đồng ý với nhận định “chính quyền địa phương nghiêm túc xử phạt doanh nghiệp gây ô nhiễm”.

Ở chiều ngược lại, khoảng 60% doanh nghiệp tại Bắc Ninh có đánh giá không mấy tích cực trong chỉ tiêu này, mức thấp hơn nhiều so với trung vị toàn quốc.

Tuy nhiên, trong xử lý doanh nghiệp gây ô nhiễm, trung bình chỉ có 2,4% doanh nghiệp phản hồi họ biết doanh nghiệp gây ô nhiễm đã bị xác định vi phạm quy định môi trường và bị xử phạt. Phú Yên là tỉnh có tỷ lệ doanh nghiệp bị xử phạt thấp nhất - gần 0%, song tại Kon Tum, tỷ lệ này lên tới 12,5% doanh nghiệp.

Hơn nữa, 46% doanh nghiệp cho biết đã tiếp cán bộ thanh, kiểm tra môi trường một lần trong năm vừa qua. Trung bình cả nước, chỉ có 22% số doanh nghiệp cho biết đã chi trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh tra, kiểm tra. Song lại có sự vênh khá lớn giữa điểm số của một số địa phương. Tại Trà Vinh không có doanh nghiệp nào phản ánh có trả chi phí không chính thức khi tiếp đón cán bộ thanh, kiểm tra môi trường, trong khi hơn 3/4 doanh nghiệp tại Ninh Thuận cho biết có chi trả chi phí này.

Chỉ 17,4% doanh nghiệp tại Quảng Ngãi đánh giá việc kiểm tra của cơ quan môi trường là công bằng trong khi tỷ lệ này ở Kon Tum là 51,5%. Chưa tới 30% doanh nghiệp cả nước đồng tình với câu hỏi “việc thanh, kiểm tra của cơ quan môi trường là công bằng với doanh nghiệp”.

Còn với chỉ số “thúc đẩy thực hành xanh” thông qua việc cơ quan nhà nước tại các địa phương ưu tiên mua hàng hoá, dịch vụ từ các doanh nghiệp đang thực hành “xanh”, tính trung bình, 70% doanh nghiệp đồng ý với câu hỏi này, nhưng có sự khác biệt tương đối giữa phản hồi doanh nghiệp ở các địa phương khác nhau. Tỷ lệ doanh nghiệp đồng ý với nhận định này tại Bắc Giang tương đối thấp (53%) song tỷ lệ này tại Thừa Thiên Huế lên tới 89%.

Khảo sát cũng cho thấy, để thúc đẩy xanh, “cơ quan nhà nước tại một số tỉnh sẵn sàng chấp nhận giá cao hơn khi mua hàng hóa hoặc dịch vụ từ các doanh nghiệp đang thực hành sản xuất xanh” nhưng phản hồi doanh nghiệp ở các tỉnh có sự khác nhau.

Mức độ đồng ý là thấp nhất ở tỉnh Bắc Giang, chưa đến 1/2 doanh nghiệp (47,5%) chọn đồng ý. Tỷ lệ cao nhất là ở Lào Cai, với 83,9% doanh nghiệp tại tỉnh cho rằng các cơ quan nhà nước của tỉnh sẵn sàng trả giá cao hơn cho hàng hóa, dịch vụ “xanh”.

Đáng chú ý, mức chi ngân sách trung bình toàn quốc cho bảo vệ môi trường là 0,7% cho thấy công tác bảo vệ môi trường tại các địa phương chưa được ưu tiên, so với mức chi ngân sách 5% cho y tế. Đà Nẵng là tỉnh có tỷ lệ chi ngân sách nhiều nhất cho bảo vệ môi trường, 4,1% song đây chỉ là ngoại lệ. Tỉnh trung vị là Quảng Ngãi chỉ dành 0,2% tổng ngân sách cho công tác bảo vệ môi trường.

“Chính sách khuyến khích và dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp trong bảo vệ môi trường” vẫn chưa phổ biến. Đo lường của PGI cho thấy, trung bình 33% số doanh nghiệp đã triển khai thực thành xanh được ưu đãi thuế, giãn thuế hoặc giảm thuế. Tại Điện Biên, tỷ lệ này đặc biệt cao, với 56% trong tổng số 66 doanh nghiệp tại địa phương đã triển khai một số hoạt động nâng cấp cho biết đã được hưởng ưu đãi thuế.

Ở chiều ngược lại, tại Nam Định, chỉ có 14% trong tổng số 57 doanh nghiệp đã thực hiện nâng cấp được hưởng ưu đãi thuế.

Điểm đáng lưu ý, có 14% doanh nghiệp trên toàn quốc đã không thực hiện nâng cấp vì lý do thiếu nguồn lực. Con số này đặc biệt cao ở một số địa phương, ví dụ, tại Bình Định, khoảng 40% số doanh nghiệp được khảo sát cho biết đã không đầu tư cho quy trình vận hành xanh do hạn chế về nguồn lực.

Ngoài ra, tỷ lệ trung bình số doanh nghiệp trên cả nước đã được tiếp cận dịch vụ tư vấn và dịch vụ đào tạo để cải thiện công tác môi trường lần lượt là 38% và 36%. Tỷ lệ này ở Điện Biên là khá cao, 61%. Đắk Nông cũng là một điểm sáng khi có tới 60% doanh nghiệp tại tỉnh cho biết đã được hưởng lợi từ các dịch vụ tư vấn và đào tạo do tỉnh cung cấp. Doanh nghiệp ở An Giang cho biết thụ hưởng hai dịch vụ trên ở mức tương đối thấp, lần lượt với tỷ lệ là 17% và 15%.

Theo GS. TS. Edmund J. Malesky, Giám đốc nghiên cứu Dự án Sáng kiến PGI, xanh hoá nền kinh tế là nội dung mới, vì thế việc thúc đẩy phát triển các ngành, lĩnh vực thân thiện với môi trường tại mỗi tỉnh là một lộ trình mới bắt đầu. Các tỉnh, thành của Việt Nam vẫn còn nhiều việc phải làm và cần hỗ trợ để chuyển đổi sang nền kinh tế xanh.

Hiện các địa phương của Việt Nam đang nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm môi trường nhưng với tính dịch chuyển đặc thù nên tỉnh, thành này vẫn có thể chịu tác động từ ô nhiễm môi trường của các địa phương lân cận. Bởi vậy, rất cần có sự lan toả và hợp tác giữa các địa phương trong chuyển đổi xanh.

Bên cạnh nguồn tại bên ngoài trong hỗ trợ về tài chính, kỹ thuật cho chính quyền cấp tỉnh chuyển đổi xanh, theo GS. TS Edmund J. Malesky, cần có động lực, cơ chế khuyến khích dựa trên thị trường để doanh nghiệp thay đổi mô hình sản xuất kinh doanh.

TP.HCM nằm trong top 5 địa phương dẫn đầu cả nước về Chỉ số Xanh cấp tỉnh 2023

15:23, 10/05/2024

“Cuộc đua” cải thiện môi trường kinh doanh đã diễn ra ở tất cả các tỉnh, thành

15:55, 09/05/2024

Quảng Ninh tiếp tục giữ vững vị trí “quán quân” PCI

15:10, 13/04/2023

Đọc thêm

Thịt trâu thải loại, giá rẻ từ Ấn Độ nhập khẩu về Việt Nam ngày càng nhiều

Theo số liệu từ Cục Hải Quan, trong nửa đầu năm 2025, Việt Nam nhập khẩu tới 103 nghìn tấn thịt trâu từ Ấn Độ, tăng 14,2% về khối lượng với cùng kỳ năm trước. Điều đáng nói, thịt trâu Ấn Độ vốn từ giống trâu Murrah chuyên nuôi để lấy sữa, thịt không ngon, nhưng lại bán chạy ở Việt Nam…

Bão số 5 áp sát, các tỉnh Bắc Trung Bộ lệnh cấm biển

Trước diễn biến phức tạp của bão số 5 (Kajiki) với gió giật cấp 13 - 14 và mưa lớn diện rộng, các tỉnh Bắc Trung Bộ đã đồng loạt ban hành lệnh cấm biển, khẩn trương kêu gọi tàu thuyền vào nơi tránh trú an toàn, vận hành xả lũ hồ chứa và triển khai phương châm “4 tại chỗ” nhằm chủ động ứng phó.

Bão số 5 sẽ đổ bộ vào Hà Tĩnh, Quảng Trị, dự báo sức tàn phá không kém bão Yagi

Vào lúc 10h ngày 24/8/2025, vị trí tâm bão số 5 (bão Kajiki) ở vào khoảng 17.4 độ Vĩ Bắc; 110.9 độ Kinh Đông, cách Hà Tĩnh khoảng 560km về phía Đông, sức gió mạnh nhất cấp 12-13 (118-149km/h), giật cấp 16. Dự báo bão số 5 sẽ đổ bộ vào Hà Tĩnh và Quảng Trị vào chiều ngày 25/8 và được đánh giá mức độ nguy hiểm không kém Yagi năm 2024, thậm chí có thể mạnh hơn bão Doksuri năm 2017…

Kim ngạch xuất khẩu 8 tháng của Thanh Hóa đạt xấp xỉ 4,7 tỷ USD

Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Thanh Hóa trong 8 tháng năm 2025 ước đạt 4,695 tỷ USD, tăng 18,4% so với cùng kỳ và bằng 58,7% kế hoạch năm. Đây là kết quả khả quan, cho thấy xuất khẩu tiếp tục là điểm sáng của kinh tế tỉnh trong bối cảnh nhiều khó khăn về thị trường và thời tiết.

Chiến lược “kiềng ba chân” để logistics xuyên biên giới vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung tăng tốc

Hạ tầng logistics miền Trung hiện vẫn thiếu tính đồng bộ; kết nối giữa cảng biển - đường sắt - đường bộ - hàng không dù đang được đẩy mạnh đầu tư nhưng vẫn chưa phát huy hiệu quả tương xứng, khiến chi phí vận tải cao hơn so với mức trung bình khu vực. Trung tâm logistics hiện đại, có khả năng kết nối đa phương thức còn rất ít...

Diễn đàn Năng lượng Việt Nam năm 2025

Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…

Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả

Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...

Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn

Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…

Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’

Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...

Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam

Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...