“Xanh hoá” ở các địa phương chưa đồng đều

Vũ Khuê

14/05/2024, 07:36

Chỉ số Xanh cấp tỉnh 2023 (PGI) cho thấy, bức tranh “xanh hoá” ở 63 tỉnh, thành Việt Nam được triển khai chưa đồng đều, nơi sáng – nơi tối, nơi cấp thiết- nơi chậm chạp…

Nhà máy Jakob nằm cách trung tâm TP HCM 50 km - một công trình xanh được thiết kế vừa tiết kiệm đất, vừa thân thiện với môi trường...

Chỉ số Xanh cấp tỉnh 2023 (PGI) vừa được Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố cùng với Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2023.

Đây là năm thứ 2 PGI được công bố, dựa trên 4 chỉ số thành phần gồm: Giảm thiểu ô nhiễm môi trường và thiên tai; đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường; thúc đẩy thực hành xanh; chính sách khuyến khích và dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp trong bảo vệ môi trường.

Theo đó, Quảng Ninh dẫn đầu bảng xếp hạng, tiếp theo là Đà Nẵng, Đồng Nai, Hưng Yên và Thành phố Hồ Chí Minh.

Với chỉ số “giảm thiểu ô nhiễm môi trường và thiên tai”, nghiên cứu cho thấy, hơn một nửa số doanh nghiệp trên toàn quốc (56,5%) đánh giá chất lượng môi trường tại địa phương là tốt hoặc rất tốt, nhưng tỷ lệ này xét theo vùng lại có sự khác biệt đáng kể.

Tại Hà Nội chỉ có khoảng 21,8% doanh nghiệp có đánh giá tích cực về môi trường địa phương so với 82% doanh nghiệp có đánh giá tương tự tại tỉnh miền núi phía Bắc Bắc Kạn.

Tỷ lệ trung bình doanh nghiệp cả nước cho biết mức độ ô nhiễm tại địa phương là “không ô nhiễm” hoặc “hơi ô nhiễm” là 29% doanh nghiệp; điểm số trong chỉ tiêu này dao động từ thấp là 17% đến cao là 42%.Có 62% số doanh nghiệp trên cả nước đồng ý với nhận định doanh nghiệp là nguồn gây ô nhiễm môi trường phổ biến tại địa phương.

Đáng chú ý là gần 84% doanh nghiệp tham gia khảo sát tại Vĩnh Long đồng ý với nhận định trên. “Tỷ lệ doanh nghiệp phản ánh hiện tượng tiêu cực này càng cao có nghĩa là chất lượng quản trị môi trường của địa phương hạn chế hơn”, báo cáo nhận định.

Đo chỉ số “đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường” thấy, gần 73% doanh nghiệp đồng ý với nhận định “chính quyền địa phương có giải pháp hiệu quả để phòng ngừa tình trạng ô nhiễm môi trường”. 71% doanh nghiệp nhận định “sự cố ô nhiễm môi trường được chính quyền địa phương khắc phục nhanh chóng”.

Bên cạnh đó, 74% doanh nghiệp trên toàn quốc tin tưởng chính quyền địa phương nghiêm túc xử phạt các vụ việc vi phạm. Vĩnh Long đứng đầu trong chiều cạnh này với 92% doanh nghiệp đồng ý với nhận định “chính quyền địa phương nghiêm túc xử phạt doanh nghiệp gây ô nhiễm”.

Ở chiều ngược lại, khoảng 60% doanh nghiệp tại Bắc Ninh có đánh giá không mấy tích cực trong chỉ tiêu này, mức thấp hơn nhiều so với trung vị toàn quốc.

Tuy nhiên, trong xử lý doanh nghiệp gây ô nhiễm, trung bình chỉ có 2,4% doanh nghiệp phản hồi họ biết doanh nghiệp gây ô nhiễm đã bị xác định vi phạm quy định môi trường và bị xử phạt. Phú Yên là tỉnh có tỷ lệ doanh nghiệp bị xử phạt thấp nhất - gần 0%, song tại Kon Tum, tỷ lệ này lên tới 12,5% doanh nghiệp.

Hơn nữa, 46% doanh nghiệp cho biết đã tiếp cán bộ thanh, kiểm tra môi trường một lần trong năm vừa qua. Trung bình cả nước, chỉ có 22% số doanh nghiệp cho biết đã chi trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh tra, kiểm tra. Song lại có sự vênh khá lớn giữa điểm số của một số địa phương. Tại Trà Vinh không có doanh nghiệp nào phản ánh có trả chi phí không chính thức khi tiếp đón cán bộ thanh, kiểm tra môi trường, trong khi hơn 3/4 doanh nghiệp tại Ninh Thuận cho biết có chi trả chi phí này.

Chỉ 17,4% doanh nghiệp tại Quảng Ngãi đánh giá việc kiểm tra của cơ quan môi trường là công bằng trong khi tỷ lệ này ở Kon Tum là 51,5%. Chưa tới 30% doanh nghiệp cả nước đồng tình với câu hỏi “việc thanh, kiểm tra của cơ quan môi trường là công bằng với doanh nghiệp”.

Còn với chỉ số “thúc đẩy thực hành xanh” thông qua việc cơ quan nhà nước tại các địa phương ưu tiên mua hàng hoá, dịch vụ từ các doanh nghiệp đang thực hành “xanh”, tính trung bình, 70% doanh nghiệp đồng ý với câu hỏi này, nhưng có sự khác biệt tương đối giữa phản hồi doanh nghiệp ở các địa phương khác nhau. Tỷ lệ doanh nghiệp đồng ý với nhận định này tại Bắc Giang tương đối thấp (53%) song tỷ lệ này tại Thừa Thiên Huế lên tới 89%.

Khảo sát cũng cho thấy, để thúc đẩy xanh, “cơ quan nhà nước tại một số tỉnh sẵn sàng chấp nhận giá cao hơn khi mua hàng hóa hoặc dịch vụ từ các doanh nghiệp đang thực hành sản xuất xanh” nhưng phản hồi doanh nghiệp ở các tỉnh có sự khác nhau.

Mức độ đồng ý là thấp nhất ở tỉnh Bắc Giang, chưa đến 1/2 doanh nghiệp (47,5%) chọn đồng ý. Tỷ lệ cao nhất là ở Lào Cai, với 83,9% doanh nghiệp tại tỉnh cho rằng các cơ quan nhà nước của tỉnh sẵn sàng trả giá cao hơn cho hàng hóa, dịch vụ “xanh”.

Đáng chú ý, mức chi ngân sách trung bình toàn quốc cho bảo vệ môi trường là 0,7% cho thấy công tác bảo vệ môi trường tại các địa phương chưa được ưu tiên, so với mức chi ngân sách 5% cho y tế. Đà Nẵng là tỉnh có tỷ lệ chi ngân sách nhiều nhất cho bảo vệ môi trường, 4,1% song đây chỉ là ngoại lệ. Tỉnh trung vị là Quảng Ngãi chỉ dành 0,2% tổng ngân sách cho công tác bảo vệ môi trường.

“Chính sách khuyến khích và dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp trong bảo vệ môi trường” vẫn chưa phổ biến. Đo lường của PGI cho thấy, trung bình 33% số doanh nghiệp đã triển khai thực thành xanh được ưu đãi thuế, giãn thuế hoặc giảm thuế. Tại Điện Biên, tỷ lệ này đặc biệt cao, với 56% trong tổng số 66 doanh nghiệp tại địa phương đã triển khai một số hoạt động nâng cấp cho biết đã được hưởng ưu đãi thuế.

Ở chiều ngược lại, tại Nam Định, chỉ có 14% trong tổng số 57 doanh nghiệp đã thực hiện nâng cấp được hưởng ưu đãi thuế.

Điểm đáng lưu ý, có 14% doanh nghiệp trên toàn quốc đã không thực hiện nâng cấp vì lý do thiếu nguồn lực. Con số này đặc biệt cao ở một số địa phương, ví dụ, tại Bình Định, khoảng 40% số doanh nghiệp được khảo sát cho biết đã không đầu tư cho quy trình vận hành xanh do hạn chế về nguồn lực.

Ngoài ra, tỷ lệ trung bình số doanh nghiệp trên cả nước đã được tiếp cận dịch vụ tư vấn và dịch vụ đào tạo để cải thiện công tác môi trường lần lượt là 38% và 36%. Tỷ lệ này ở Điện Biên là khá cao, 61%. Đắk Nông cũng là một điểm sáng khi có tới 60% doanh nghiệp tại tỉnh cho biết đã được hưởng lợi từ các dịch vụ tư vấn và đào tạo do tỉnh cung cấp. Doanh nghiệp ở An Giang cho biết thụ hưởng hai dịch vụ trên ở mức tương đối thấp, lần lượt với tỷ lệ là 17% và 15%.

Theo GS. TS. Edmund J. Malesky, Giám đốc nghiên cứu Dự án Sáng kiến PGI, xanh hoá nền kinh tế là nội dung mới, vì thế việc thúc đẩy phát triển các ngành, lĩnh vực thân thiện với môi trường tại mỗi tỉnh là một lộ trình mới bắt đầu. Các tỉnh, thành của Việt Nam vẫn còn nhiều việc phải làm và cần hỗ trợ để chuyển đổi sang nền kinh tế xanh.

Hiện các địa phương của Việt Nam đang nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm môi trường nhưng với tính dịch chuyển đặc thù nên tỉnh, thành này vẫn có thể chịu tác động từ ô nhiễm môi trường của các địa phương lân cận. Bởi vậy, rất cần có sự lan toả và hợp tác giữa các địa phương trong chuyển đổi xanh.

Bên cạnh nguồn tại bên ngoài trong hỗ trợ về tài chính, kỹ thuật cho chính quyền cấp tỉnh chuyển đổi xanh, theo GS. TS Edmund J. Malesky, cần có động lực, cơ chế khuyến khích dựa trên thị trường để doanh nghiệp thay đổi mô hình sản xuất kinh doanh.

TP.HCM nằm trong top 5 địa phương dẫn đầu cả nước về Chỉ số Xanh cấp tỉnh 2023

15:23, 10/05/2024

“Cuộc đua” cải thiện môi trường kinh doanh đã diễn ra ở tất cả các tỉnh, thành

15:55, 09/05/2024

Quảng Ninh tiếp tục giữ vững vị trí “quán quân” PCI

15:10, 13/04/2023

Đọc thêm

Agroviet 2025: Kết tinh truyền thống, hướng tới nông nghiệp xanh

Với sự tham gia của hàng trăm đơn vị trong và ngoài nước, AgroViet 2025 đáp ứng nhu cầu tìm kiếm thông tin, giao dịch thương mại nông sản và mang tới trải nghiệm hấp dẫn cho khách tham quan. Sự kiện này không chỉ tạo không gian giao thương, mà còn lan tỏa thông điệp về sự chuyển đổi bền vững của nông nghiệp Việt Nam, từ dựa trên kinh nghiệm sang dựa trên khoa học và công nghệ...

Thủ tướng yêu cầu chấm dứt tình trạng “đánh bắt bằng mọi giá”, quyết tâm gỡ “thẻ vàng” IUU

Chiều tối 11/11/2026, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp thứ 21 của Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), trực tuyến với 21 tỉnh, thành phố ven biển. Đây là một phần trong chuỗi các phiên họp hàng tuần nhằm đẩy mạnh các biện pháp chống khai thác IUU...

Xuất khẩu của Hà Tĩnh 10 tháng: Thép “chững nhịp”, dệt may “bứt tốc”

Trong 10 tháng năm 2025, xuất khẩu thép của Hà Tĩnh giảm mạnh do ảnh hưởng của suy thoái thị trường thép toàn cầu. Tuy nhiên, những điểm sáng từ dệt may, xơ sợi dệt và các Hiệp định thương mại tự do đang mở ra dư địa phục hồi cho những tháng cuối năm...

Phiên đàm phán cấp Bộ trưởng Việt Nam – Hoa Kỳ lần thứ 8: Đẩy nhanh tiến trình hoàn tất Hiệp định thương mại đối ứng

Trong khuôn khổ đàm phán Hiệp định song phương về thương mại đối ứng giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, phiên đàm phán cấp Bộ trưởng giữa Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ Việt Nam, và Trưởng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer, Trưởng đoàn đàm phán phía Hoa Kỳ, đã diễn ra ngày 10/11/2025 tại Washington D.C, Hoa Kỳ...

Phân cấp lĩnh vực xuất nhập khẩu về địa phương còn nhiều thách thức

47 nhiệm vụ đã được phân cấp về cho địa phương với 60 thủ tục hành chính, trong đó có 36 thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực xuất xứ hàng hóa. Tuy nhiên, việc phân cấp một lĩnh vực chuyên môn cao như xuất nhập khẩu trong thời gian ngắn đặt ra không ít thách thức cho địa phương...

Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Việt Nam đáp ứng các tiêu chí nâng hạng từ thị trường chứng khoán cận biên lên thị trường mới nổi.

Bài viết mới nhất

Quỹ Vanguard lớn nhất thế giới mở tài khoản chứng khoán đầu tư vào Việt Nam sau khi nâng hạng

Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam 2025

Sáng kiến Diễn đàn thường niên Kinh tế mới Việt Nam (VNEF) đã được khởi xướng và tổ chức thành công từ năm 2023. VNEF 2025 (lần thứ 3) có chủ đề: "Sức bật kinh tế Việt Nam: từ nội lực tới chuỗi giá trị toàn cầu".

Bài viết mới nhất

Khai mở các động lực tăng trưởng mới

Thương hiệu Mạnh Việt Nam 2025

Khởi xướng từ năm 2003, chương trình THƯƠNG HIỆU MẠNH VIỆT NAM đã trở thành sự kiện thường niên lớn nhất do Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy – Vietnam Economic Times tổ chức, dành cho cộng đồng các Doanh nghiệp Việt Nam.

Bài viết mới nhất

Vinh danh 10 doanh nhân Việt Nam tiêu biểu Hành trình Đất nước Đổi mới - Hội nhập - Vươn tầm

VnEconomy Interactive

Interactive là một sản phẩm báo chí mới của VnEconomy vừa được ra mắt bạn đọc từ đầu tháng 3/2023 đã gây ấn tượng mạnh với độc giả bởi sự mới lạ, độc đáo. Đây cũng là sản phẩm độc quyền chỉ có trên VnEconomy.

Bài viết mới nhất

Đón đọc Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 43-2025

Trợ lý thông tin kinh tế Askonomy - Asko Platform

Trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là generative AI, phát triển mạnh mẽ, Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy đã tiên phong ứng dụng công nghê để mang đến trải nghiệm thông tin đột phá với chatbot AI Askonomy...