Phát biểu tại tọa đàm khoa học thường niên lần thứ 8 với chủ đề “Lãnh đạo và quản trị công hiệu quả, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: Kinh nghiệm Bắc Âu và Việt Nam” ngày 18/3, PGS.TS. Lê Văn Chiến, Viện trưởng Viện Lãnh đạo học và Chính sách công, cho biết hiện nay mô hình quản lý hiện tại đang quá cồng kềnh với nhiều cấp quản lý chồng chéo, gây lãng phí ngân sách.

QUẢN TRỊ PHI TẬP TRUNG - MÔ HÌNH GIÚP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG QUẢN LÝ CÔNG

Theo PGS.TS. Lê Văn Chiến, Việt Nam hiện đang duy trì 63 tỉnh, thành hơn 700 quận huyện và 10.035 xã, phương. Mô hình này được điều chỉnh và thay đổi mỗi 20 năm. Trong quá khứ, mô hình lãnh đạo của Việt Nam được xây dựng theo hướng tập quyền với Trung ương quyết định phần lớn các vấn đề quản lý. Chỉ đến sau thời kỳ đổi mới, các địa phương mới dần được giao nhiều quyền lực hơn.  

“Bộ máy quản lý hiện tại đang cồng kềnh, không thúc đẩy được quá trình tăng trưởng kinh tế, trong khi Việt Nam đang đặt mục tiêu 2045 trở thành nước phát triển. Việc tinh gọn bộ máy sẽ tạo điều kiện thực hiện những việc này”, PGS.TS. Lê Văn Chiến nhận định; đồng thời cho rằng mặc dù Việt Nam đã thể hiện quyết tâm sẽ cải cách triệt để bộ máy theo hướng thu gọn, hiệu quả, những bước cụ thể để thực hiện quá trình này vẫn chưa được vạch ra rõ ràng do được thực hiện nhanh chóng theo tư duy "vừa chạy vừa xếp hàng".

Trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện những cải cách sâu rộng về bộ máy quản lý nhà nước ở nhiều cấp, tại hội thảo, đại diện của các quốc gia Bắc Âu đã chia sẻ những lợi ích và thành quả mà những nước này đã đạt được khi áp dụng mô hình quản lý phi tập trung ứng dụng rộng rãi công nghệ số. 

Theo ông Anders Windinge, cố vấn trưởng chính quyền địa phương của Đan Mạch, mô hình quản trị phi tập trung, trao nhiều quyền lực cho chính quyền địa phương đã được ghi trong hiến pháp của quốc gia Bắc Âu này kể từ năm 1849. Trong hơn 150 năm, mô hình quản lý hành chính này nhiều lần được cải cách và tiếp tục cho thấy hiệu quả cao.

“Việc phi tập trung hóa bộ máy quản trị giúp đưa chính quyền đến gần người dân hơn. Mỗi người dân sẽ có một đầu mối duy nhất tại địa phương để tiếp cận với chính quyền và không người dân nào bị bỏ lại phía sau. Hiệu quả thực thi chính sách cũng sẽ tăng cao khi được thực hiện nhiều nhất ở cấp địa phương”, ông Windinge nhấn mạnh. 

Theo đó, việc dịch chuyển trách nhiệm thực thi chính sách của về địa phương buộc mỗi khu vực phải tìm cách thực hiện hiệu quả các chính sách được nhà nước thông qua và cho họ quyền lực chính trị cần thiết để áp dụng những sáng kiến mới. 

Hơn nữa, với mỗi chức năng hành chính công được chuyển từ trung ương về địa phương cũng được đính kèm ngân sách dùng để vận hành chức năng này trong quá khứ. Quy định này cho giúp chính quyền địa phương không cần phải san sẻ nguồn lực có sẵn, đảm bảo thực hiện hiệu quả các chức năng được bổ sung thêm.

“Các thống kê cũng chỉ ra rằng Đan Mạch hiện là quốc gia có mức độ phi tập trung chính quyền cao nhất trên thế giới và tôi tin rằng đây là một lựa chọn đúng đắn dựa trên kinh nghiệm của chúng tôi”, ông Windinge khẳng định. 

ÁP DỤNG CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG XÂY DỰNG MÔ HÌNH QUẢN TRỊ PHI TẬP TRUNG

Chia sẻ về hệ thống quản trị phi tập trung của Thụy Điển, là hình mẫu về tính toàn diện và đổi mới, đặc biệt là trong chuyển đổi số và hợp tác liên ngành, Đại sứ Thụy Điển Johan Ndisi nhấn mạnh: "Quản trị hiệu quả nhất khi mang tính bao trùm, đổi mới và lấy người dân làm trung tâm. Đại sứ cũng khẳng định rằng trong thời đại hiện nay, việc xây dựng mô hình quản trị phi tập trung cần phải đi kèm với áp dụng rộng rãi chuyển đổi số để mô hình này có thể đạt hiệu quả hoạt động tối đa. 

"Mô hình phi tập trung của chúng tôi, kết hợp với cam kết mạnh mẽ về chuyển đổi số, bình đẳng giới và cân bằng giữa công việc và cuộc sống, đã chứng minh rằng sự lãnh đạo dựa trên hợp tác và khả năng thích ứng có thể tạo ra những thay đổi sâu rộng. Việc chia sẻ những kinh nghiệm này sẽ giúp tất cả chúng ta cùng tiến xa hơn trong việc nâng cao chất lượng hành chính công trên phạm vi toàn cầu", Đại sứ Thụy Điển Johan Ndisi nhấn mạnh.

Bổ sung thêm, ông Windinge cho biết trong quá trình số hóa kéo dài 25 năm, Đan Mạch đã đối mặt với những thách thức từ cả nhóm công dân lớn tuổi và trẻ tuổi.

"Trong nỗ lực chuyển đổi số, việc bảo mật là điều rất quan trọng, cũng như việc xây dựng hệ thống kỹ thuật số làm giảm bớt các quy trình phức tạp. Đến năm 2025, Đan Mạch sẽ gần như được số hóa hoàn toàn. Quốc gia này hiện tập trung vào các hoạt động số hóa an toàn và điều chỉnh luật để hỗ trợ quá trình phát triển", ông Windinge thông tin.

Thành công của Đan Mạch cho thấy chuyển đổi số trong khi áp dụng mô hình phi tập trung chính quyền không chỉ giúp tăng cường sức mạnh cộng đồng dân cư, nâng cao hiệu quả dịch vụ công, mà còn tăng cường lòng tin vào thể chế và thúc đẩy sự tham gia của công dân. Các công cụ số cũng giúp chia sẻ dữ liệu tốt hơn, hỗ trợ ra quyết định hiệu quả, giúp chính phủ giải quyết hiệu quả những thách thức xã hội và duy trì phát triển bền vững.