5 phương án áp thuế với thép, nhôm Việt Nam của Hoa Kỳ

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã ký các tuyên bố để tăng thuế đối với mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu vào Hoa Kỳ với mức 25% và loại bỏ tất cả các miễn trừ cho tất cả các quốc gia. Luật mới sẽ có hiệu lực từ ngày 4/3/2025.

MẶT HÀNG THÉP VIỆT NAM THƯỜNG XUYÊN TRONG 'TẦM NGẮM" CỦA HOA KỲ 

Theo thống kê của hải quan Hoa Kỳ, năm 2024, Việt Nam xuất khẩu khoảng 983 triệu USD thép và sản phẩm thép (tăng gần 159% so với năm 2023).

Đối với sản phẩm nhôm, năm 2024, Việt Nam xuất khẩu khoảng 479 triệu USD nhôm và sản phẩm nhôm sang thị trường Mỹ, tăng 9,5% so với năm 2023.

Hiện nay, mặt hàng nhôm và thép của Việt Nam vẫn đang phải chịu mức thuế lần lượt là 10% và 25% theo Mục 232 mà Hoa Kỳ áp dụng từ năm 2018 với hầu hết các nước, một số sản phẩm được loại trừ trong danh mục của quốc gia này.

Ngoài ra, mặt hàng nhôm thép, đặc biệt là sản phẩm thép là đối tượng thường xuyên trong các vụ kiện phòng vệ thương mại mà Hoa Kỳ điều tra với Việt Nam. Tính đến nay, đã có 34 vụ kiện phòng vệ thương mại với mặt hàng thép, chiếm tới hơn 50% tổng số vụ kiện mà Hoa Kỳ điều tra phòng vệ thương mại với Việt Nam.

Đối với sản phẩm nhôm Việt Nam, Hoa Kỳ đã điều tra 02 vụ việc. Các vụ việc nói trên trừ vụ điều tra AD (Anti dumping - chống bán phá giá) CVD (Countervaling Duty – chống trợ cấp) thép chống ăn mòn (thép CORE), đã kết thúc điều tra và đang trong giai đoạn áp thuế.

Về thông tin Hoa Kỳ áp thuế bổ sung 25% với thép và nhôm Việt Nam, Thương vụ - Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ cho hay hiện nay chưa rõ cơ sở pháp lý cũng như việc áp dụng có với tất cả các nước hay không, tuy nhiên, theo Thương vụ, chính sách của nước này với thép, nhôm Việt Nam có thể đưa ra 5 phương án như sau:

Phương án thứ nhất: Hoa Kỳ sử dụng Mục 232, Đạo luật thương mại mở rộng để tiếp tục nâng thuế lên 25% so với mức hiện tại tuy nhiên vẫn cho phép miễn trừ một số sản phẩm/một số đối tác.

Phương án thứ hai: Hoa Kỳ sử dụng Mục 232, Đạo luật thương mại mở rộng để tiếp tục nâng thuế lên 25% so với mức hiện tại và không cho phép miễn trừ.

Phương án thứ ba: Hoa Kỳ sử dụng Mục 232 nhưng mức thuế 25% chỉ áp dụng với những sản phẩm/những đối tác đã được miễn trừ trước đó và không làm tăng mức thuế với đối tác đang bị áp thuế khác.

Phương án thứ tư: Hoa Kỳ sử dụng căn cứ pháp lý khác để nâng thuế nhập khẩu lên 25%, áp dụng toàn bộ các sản phẩm/các đối tác và không cho phép miễn trừ.

Phương án thứ năm: Hoa Kỳ sử dụng căn cứ pháp lý khác để nâng thuế nhập khẩu lên 25%, áp dụng toàn bộ các sản phẩm/các đối tác và có quy trình miễn trừ.

Trong bối cảnh hiện nay, Thương vụ cho biết họ nghiêng về phương án sẽ áp thuế tiếp 25% và có thể không có miễn trừ. Vấn đề hiện nay là chưa xác định được Hoa Kỳ sẽ áp tất cả hay sẽ chọn nhóm nước/đối tác thương mại để áp dụng.

CƠ HỘI XUẤT KHẨU VẪN CÒN, SONG BIÊN ĐỘ LỢI NHUẬN SẼ GIẢM

Công đoàn Thép Hoa Kỳ (United Steel Workers -USW), đại diện cho 850.000 công nhân làm việc trong các ngành kim loại, khai khoáng, bột giấy và giấy, cao su, hóa chất, thủy tinh đã có phản ứng ngay từ thời điểm ngày 01/02/2025 khi ông Trump thông báo sẽ áp đặt mức thuế 25% với hàng hoá từ Canada và Mexico.

Theo đó, Công đoàn Thép Hoa Kỳ cho rằng việc tấn công Canada - một trong những đối tác quan trọng của Hoa Kỳ về an ninh quốc gia, và có sự liên kết chặt chẽ với nền kinh tế của Hoa Kỳ không phải là cách giải quyết tình trạng thâm hụt thương mại của nước này.

United Steel Workers cũng kêu gọi áp dụng giải pháp thuế quan có mục tiêu để loại bỏ cạnh tranh không lành mạnh đối phó với tình trạng dư thừa công suất toàn cầu và thương mại không công bằng vào Bắc Mỹ. Cơ quan này cũng là một trong các tổ chức phản đối việc công nhận quy chế kinh tế thị trường cho Việt Nam.

Việc Hoa Kỳ sẽ áp dụng bổ sung thuế 25% với nhôm và thép nhập khẩu sẽ gây ra ảnh hưởng tiêu cực đến các nước xuất khẩu nhôm thép vào Hoa Kỳ trong thời gian tới, đặc biệt sau thời điểm 2018, nhiều quốc gia đã thay thế vị trí của Trung Quốc trong xuất khẩu các mặt hàng nhôm và thép sang Hoa Kỳ, như Canada, Mexico, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và Brazil. Việt Nam đứng thứ 8 trong 10 quốc gia xuất khẩu nhôm, thép lớn vào Hoa Kỳ.

Hiện Hoa Kỳ đang phụ thuộc vào nhu cầu nhập khẩu thép (chiếm 12%-15%) và nhôm (chiếm 40%-45%). Tuy nhiên, Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ nhận định: “Nếu họ áp dụng chính sách này với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu, ta vẫn có nhiều cơ hội tiếp tục xuất khẩu. Thực tế, năng lực sản xuất của các nhà sản xuất thép, nhôm của Hoa Kỳ chưa thể đáp ứng ngay nhu cầu trong nước. Tuy nhiên, biên độ lợi nhuận của các doanh nghiệp xuất khẩu sẽ giảm xuống".  

Đối với thị trường nội địa Hoa Kỳ, biện pháp thuế chắc chắn sẽ khiến lạm phát tăng lên khi nhôm và thép là những mặt hàng cơ bản và nhu cầu sử dụng tại quốc gia này lớn.

Việc khó khăn trong xuất khẩu vào Hoa Kỳ sẽ khiến chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng, thép/nhôm các nước khó xuất khẩu vào Hoa Kỳ sẽ tìm đường xuất khẩu sang các nước khác, trong đó có Việt Nam.

Thêm vào đó, việc áp thuế cao đối với các mặt hàng xuất khẩu sẽ khiến các công ty thép quay trở lại thị trường nội địa và khiến các nước tăng cường bảo hộ với mặt hàng thép/nhôm (tương tự như năm 2018 khi Hoa Kỳ áp dụng Mục 232 với nhôm thép, EU, Thổ Nhĩ Kỳ…đều đã điều tra tự vệ mới hầu hết thép nhập khẩu).

Điều này sẽ khiến quốc gia xuất khẩu thép như Việt Nam không chỉ gặp khó khăn tại các thị trường khác, ngoài Hoa Kỳ mà sẽ còn phải đối mặt với sự cạnh tranh trong chính thị trường nội địa, Thương vụ - Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ nhận định.