Theo Reuters, Ấn Độ, quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, vừa quyết định áp thuế đối với một số loại gạo xuất khẩu để đảm bảo nguồn cung trong nước do sản lượng giảm. Động thái này được dự báo có thể gây xáo trộn thị trường lương thực toàn cầu và làm trầm trọng thêm tình trạng lạm phát lương thực.

Theo thông báo của Bộ Tài chính Ấn Độ ngày 8/9, gạo chưa xát vỏ xuất khẩu của nước này sẽ bị áp thuế 20%. Gạo xát một phần hoặc xát toàn bộ, trừ gạo đồ (parboiled rice) và gạo Basmati, cũng bị áp mức thuế xuất khẩu tương tự. New Delhi cũng cấm xuất khẩu gạo tấm 100% - mặt hàng mà một số nước nghèo ở châu Phi nhập khẩu để làm thức ăn dù loại gạo này chủ yếu dùng làm thức ăn chăn nuôi. Quy định mới bắt đầu có hiệu lực từ ngày 9/9.

Động thái này có thể khiến các nhà nhập khẩu hạn chế mua gạo của Ấn Độ và chuyển sang các nước đối thủ như Thái Lan và Việt Nam.

“Các loại gạo bị áp thuế chiếm khoảng 60% gạo non-basmati (gạo không phải là giống Basmati được trồng phổ biến ở Ấn Độ) xuất khẩu của Ấn Độ”, ông B.V. Krishna Rao, chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ, cho biết. “Với thuế mới, gạo xuất khẩu của Ấn Độ sẽ kém cạnh tranh hơn trên thị trường quốc tế và khách hàng sẽ chuyển sang các quốc gia như Thái Lan và Việt Nam”.

Theo ông Rao, động thái trên của Chính phủ Ấn Độ cũng sẽ đẩy giá gạo toàn cầu tăng lên. Giá xuất khẩu gạo trắng có thể vượt 400 USD/tấn, từ mức 350 USD hiện tại.

Ấn Độ hiện chiếm hơn 40% gạo xuất khẩu toàn cầu và cạnh tranh với Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Myanmar trên thị trường quốc tế.

Theo dự báo của ông Himanshu Agarwal, giám đốc công ty xuất khẩu gạo lớn nhất Ấn Độ Satyam Balajee, lượng gạo xuất khẩu của Ấn Độ sẽ giảm ít nhất 25% trong những tháng tới.

Các nhà xuất khẩu Ấn Độ mong muốn Chính phủ miễn áp dụng thuế mới đối với các đơn hàng đã ký hợp đồng và đang chờ giao.

“Khách mua không thể trả thêm 20% trên giá đã thỏa thuận được. Kể cả bên bán cũng không đủ khả năng trả thuế này. Chính phủ nên miễn thuế với các hợp đồng đã ký”, ông Agarwal kiến nghị.

Năm 2021, Ấn Độ xuất khẩu kỷ lục 21,5 triệu tấn gạo, nhiều hơn tổng số của 4 nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới sau quốc gia này cộng lại, gồm Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Mỹ.

Ông Agarwal dự báo lệnh cấm xuất khẩu gạo tấm sẽ ảnh hưởng lớn tới các đơn hàng của Trung Quốc – quốc gia nhập khẩu gạo tấm lớn nhất của Ấn Độ với 1,1 triệu tấn năm 2021.

Gạo đã trở thành mặt hàng nông sản chính thứ ba của Ấn Độ bị áp đặt hạn chế xuất khẩu trong năm nay. New Delhi trước đó đã hạn xết xuất khẩu lúa mỳ và đường, gây đảo lộn thị trường toàn cầu khi quốc gia này đi theo con đường bảo hộ lương thực. Giá cả các mặt hàng lương thực chủ đạo trên thế giới đã tăng kỷ lục, trước khi giảm xuống thời gian gần đây nhờ triển vọng về vụ mùa trên toàn cầu khả quan.

Động thái của Chính phủ Ấn Độ được đưa ra trong bối cảnh diện tích trồng gạo trong vụ mùa hiện tại của nước này đã giảm 5,6% do thiếu mưa ở một số địa phương. Lượng mưa đã giảm bình quân hơn 25% tại một số bang trồng gạo lớn của nước này như Uttar Pradesh, Jharkhand và Bihar. Trong khi đó, hàng năm, lượng mưa vào khoảng thời gian này thường cao hơn 5% so với mức bình thường.