Liên quan đến những vấn đề được đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận chiều 30/10 về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia, các Bộ trưởng, trưởng ngành đã giải trình làm rõ thêm một số nội dung liên quan.

Giải trình về Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, khác với nhiệm kỳ trước, nhiệm kỳ này công việc đòi hỏi phải cao hơn, khó hơn vì không chỉ giảm nghèo về thu nhập mà đòi hỏi giảm nghèo đa chiều, cao hơn và toàn diện hơn.

Thời gian qua, do các nguyên nhân khách quan tác động từ dịch bệnh Covid-19, tình hình thiên tai, lũ bão, sạt lở… đã ảnh hưởng rất nhiều đến việc triển khai chương trình.

Theo Bộ trưởng Dung, hiện nay, không còn chính sách cho không mà đã chuyển hoàn toàn sang hỗ trợ có điều kiện. Đối với các hộ nghèo không có khả năng lao động và khả năng thoát nghèo, Bộ đang phối hợp với Bộ Tài chính tham mưu cho Chính phủ đưa ra các tiêu chí để những người này có cuộc sống tốt hơn, hoặc không thấp hơn hộ nghèo. 

Về hỗ trợ nhà ở, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, theo tinh thần Quyết định 90 và Nghị quyết 24 của Quốc hội, phấn đấu trong nhiệm kỳ này xóa được khoảng 100.000 căn hộ dột nát của hộ nghèo khó khăn ở 74 huyện nghèo.

Trong 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, thì hiện việc triển khai Chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có khó khăn hơn. Tuy nhiên, cả 3 chương trình này đang phải ban hành quá nhiều văn bản, dù không muốn nhưng vẫn phải ban hành vì thực hiện quy định của pháp luật.

Hơn nữa, việc phân cấp, phân quyền chưa rõ, dẫn đến tình trạng “dưới chờ trên, trên bảo dưới cứ làm nhưng dưới sợ”. Ngoài ra, việc phân bổ các dự án nhỏ lẻ, manh mún quá nhiều, cùng với đó việc giao vốn chậm, nhỏ giọt.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, Chính phủ đã đề xuất Quốc hội 7 cơ chế chính sách đặc thù, nhưng trước mắt trong Nghị quyết về giám sát, Quốc hội nên cho phép thí điểm trao quyền trọn gói cho cấp huyện được chủ động quyết định điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn từ các chương trình, và giữa các chương trình với nhau. Trong đó mỗi tỉnh chọn một đến hai huyện làm thí điểm.

Trao đổi thêm về tốc độ giải ngân chậm của các Chương trình mục tiêu quốc gia, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết, có nhiều lý do chủ quan, khách quan dẫn đến tình trạng này, trong đó vấn đề lớn nhất hiện nay là giải ngân vốn sự nghiệp, còn vốn đầu tư công không khó khăn. Ủy ban Dân tộc đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội về việc phân quyền nhiều hơn nữa cho địa phương trong giải ngân vốn sự nghiệp.

Về hệ thống văn bản hướng dẫn thực hiện chương trình, riêng với Ủy ban Dân tộc đang là cơ quan chủ trì, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết đây là chương trình rất lớn, lần đầu tiên được tích hợp từ các chính sách, văn bản có liên quan chính sách dân tộc ở các giai đoạn trước đây còn hiệu lực đến năm 2020, được tích hợp vào chương trình cùng một số chính sách mới.

“Chương trình này bao trùm 10 dự án ở nhiều lĩnh vực khác nhau, liên quan đến nhiều bộ ngành, địa phương, đia bàn rất rộng, nên hệ thống văn bản ban hành cần rất chi tiết, cụ thể. Tuy nhiên có những nội dung chưa có văn bản quy phạm pháp luật quy định những điều đó”, Bộ trưởng Hầu A Lềnh nói.

Vì vậy, trong quá trình ban hành, khối lượng văn bản nhiều dẫn đến có sự trùng lặp, vướng mắc giữa các văn bản pháp luật hiện đang có hiệu lực, cùng với văn bản của các Bộ, ngành khác.

Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho rằng, đối với vấn đề như hệ thống văn bản hướng dẫn cồng kềnh có xuất phát từ quan điểm tiếp cận đa mục tiêu, cùng với đó sự phối hợp trên dưới, ngang dọc chưa chặt chẽ, khi thiết kế chương trình phức tạp nhưng nguồn lực hạn chế.

Do đó, Bộ trưởng Lê Minh Hoan đề xuất xem xét lại cơ chế ủy quyền, phân cấp, nhất là về nguồn vốn cho cấp huyện là một giải pháp khả thi. Đồng thời, ông cũng nhấn mạnh trong bối cảnh này, bên cạnh mục tiêu giải ngân cũng phải đảm bảo được tất cả những chỉ tiêu, mục tiêu đưa ra để có được nông thôn mới phát triển bền vững. 

“Mặc dù trong Chương trình xây dựng nông thôn mới, nhưng cũng có cơ chế đặc thù cho riêng các vùng miền, điều này có sự chênh lệch giữa các địa phương. Qua các ý kiến của các đại biểu đã cho thấy trong cùng 1 vùng miền cũng có những tỉnh vượt lên. Do đó, khi tiếp cận và vận hành chương trình thì vướng mắc nhất sẽ ở những địa phương dưới mức trung bình”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhìn nhận và cho hay, Bộ sẽ trình với Ban Chỉ đạo Trung ương trong thời gian tới để tính toán vấn đề này.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, trong thời gian tới cũng có những chỉ tiêu cần xem xét lại. Bởi thực tế đã cho thấy việc thiết kế ba Chương trình mục tiêu quốc gia vẫn còn có những lỏng lẻo.

“Ở đây cũng có áp lực kép, một phần mong muốn tất cả các xã lên nông thôn mới để hoàn thành đúng chỉ tiêu, nhưng khi đạt nông thôn mới thì nguồn lực hỗ trợ sẽ bị giới hạn. Do đó, những vấn đề trong thiết kế chính sách trong thời gian tới sẽ cần xem xét để tạo được năng lực cụ thể cho địa phương, bởi nguồn lực Nhà nước không thể hỗ trợ được hết mà cần phát huy được năng lực của cộng đồng”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.