Là một trong 3 Bộ trưởng tham gia giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu liên quan đến lĩnh vực quản lý, tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế xã hội chiều 31/5, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, tình trạng một bộ phận cán bộ, công chức né tránh, thiếu trách nhiệm, sợ sai trong thực thi công vụ đã làm “nóng” nghị trường.

Bộ trưởng cũng thừa nhận, hiện trạng này không chỉ diễn ra đơn lẻ mà diễn ra ở nhiều địa phương, cả một số bộ, ngành Trung ương, trong một bộ phận công chức, trong các hoạt động kinh tế xã hội.

“Thể hiện rõ nhất trên lĩnh vực đầu tư công, quản lý đất đai, bất động sản, mua sắm trang thiết bị khu vực công, thủ tục hành chính đầu tư cho phát triển doanh nghiệp, cung ứng các dịch vụ trực tiếp liên quan đến người dân và doanh nghiệp”, Bộ trưởng nói.

Tình trạng này đã làm chậm trễ và trì trệ hoạt động công vụ, bào mòn và làm suy giảm niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với cơ quan Nhà nước, cản trở động lực và nguồn lực phát triển, ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống xã hội, nhất là về mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của đất nước, nhất là trong bối cảnh đất nước chúng ta đang rất khó khăn.

Nói về nguyên nhân, bà Trà cho biết có 4 nguyên nhân cơ bản. Thứ nhất là nhận thức và ý  trách nhiệm, cũng như năng lực chuyên môn của một bộ phận cán bộ công chức bị hạn chế.

Thứ hai là việc nêu gương của một số cán bộ đứng đầu chưa được phát huy một cách nghiêm túc.

Thứ ba là thể chế chính sách còn bất cập, chồng chéo, chậm sửa đổi một số vấn đề phát sinh trong thực tiễn; quy chế, phối hợp giữa các bộ, địa phương vẫn còn một số mặt chưa kịp thời, đồng bộ, thống nhất.

Thứ tư là kỷ cương, kỷ luật đang được siết chặt lại, phòng chống tham nhũng tiêu cực đang được đẩy mạnh và hàng loạt cán bộ công chức bị kỷ luật, khởi tố, truy tố do sai phạm nghiêm trọng cũng dẫn đến tâm lý một bộ phận cán bộ công chức sợ sai, sợ trách nhiệm.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cho rằng “dù bất kỳ nguyên nhân nào cũng cần phải thống nhất hiện trạng này là vi phạm, sai phạm các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước, là biểu hiện của suy thoái về tư tưởng chính trị, cần nghiêm khắc phê phán, triệt tiêu và thể hiện tinh thần quyết liệt vấn đề này”.

Bởi thực tế, trong bối cảnh này nhiều bộ, ngành, các địa phương đã hết sức nỗ lực, tích cực và năng động, sáng tạo, nên kết quả trên một số lĩnh vực rất tốt. 

Bộ trưởng nêu ví dụ như trên lĩnh vực đầu tư công hay trên lĩnh vực tăng trưởng kinh tế, thu hút và phát triển doanh nghiệp của một số địa phương rất tốt để minh chứng một điều là cùng cơ chế, cùng thể chế, nhiều nơi vẫn rất quyết tâm và làm tốt, vẫn năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm chứ không phải đổ hết tất cả cho thể chế và cơ chế này là khó khăn, là rào cản để không làm được…

Bên cạnh đó, có rất nhiều bộ, ngành, địa phương rất nỗ lực, cố gắng để tập trung nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và để nâng cao sự hài lòng của người dân về sự phục vụ của cơ quan hành chính.

Nêu những một số giải pháp trọng tâm, Bộ trưởng khẳng định, hơn lúc nào hết cần thay đổi để nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, công chức trong từng cơ quan, đơn vị, chú trọng về công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và đạo đức công vụ.

Chấn chỉnh ngay và quyết liệt để thực hiện nghiêm túc các Nghị quyết của Đảng về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với trách nhiệm của đảng viên, cán bộ, công chức và thực hiện nghiêm túc Chỉ thị của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong cơ quan hành chính nhà nước, xử lý công việc của các bộ, ngành, địa phương.

Bộ trưởng cũng đề cập vấn đề phải thay đổi và xóa bỏ nhận thức của một số cán bộ, công chức hiện nay có tư tưởng không làm thì không sai. Đây là dấu hiệu của một loại tự diễn biến, cản trở nghiêm trọng sự phát triển. Đồng thời khơi dậy lòng tự trọng, bản lĩnh chính trị, tinh thần trách nhiệm, ý thức phục vụ Nhân dân của cán bộ công, chức.

Thứ hai, thực hiện nghiêm chỉ đạo của Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, đẩy mạnh việc rà soát, đề xuất bổ sung, hoàn thiện thể chế, chính sách, nhất là trên lĩnh vực kinh tế xã hội còn phát sinh khó khăn, vướng mắc trên thực tiễn và những nội dung liên quan đến quyền hạn, thẩm quyền, các cơ quan, tổ chức; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, ủy quyền.

Đề cập tới việc tham mưu thể chế hóa chủ trương của Đảng về khuyến khích bảo vệ cán bộ, đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm về lợi ích chung, bà Trà cho biết, “hiện Bộ Nội vụ đã lấy ý kiến các bộ, ngành, chuyên, gia, 63 tỉnh thành, ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp nhưng do vướng về mặt pháp lý, thẩm quyền nên đã báo cáo Ban cán sự Đảng Chính phủ để báo cáo cấp thẩm quyền. Nếu cần thiết báo cáo với Quốc hội để ban hành nghị quyết thí điểm nhằm bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm năng động, sáng tạo”.

Thứ ba, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và đổi mới công vụ, công chức. Phải kịp thời biểu dương cơ quan, tổ chức, cá nhân làm tốt và xử lý nghiêm cán bộ, công chức không làm tròn trách nhiệm của mình và sợ sai trong thực thi công vụ; kịp thời thay thế, điều chuyển cán bộ năng lực hạn chế, nhất là cán bộ lãnh đạo không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Hiện nay, Ban Tổ chức Trung ương cũng như Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đang rất kiên quyết về vấn đề này.

Cùng với đó, bà Trà cho rằng phải thay đổi công tác quản lý, nhất là đánh giá cán bộ, công chức theo kết quả, theo sản phẩm, công việc cụ thể được giao làm thước đo đánh giá cán bộ và sớm tham mưu cho cấp có thẩm quyền lộ trình về cải cách chính sách tiền lương, bảo đảm thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức.

Thứ tư, xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong thực thi công vụ,

Thứ năm, việc huy động cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc một cách đồng bộ để thực hiện các giải pháp với ý thức trách nhiệm cao nhất, quyết tâm công phá tâm lý, sợ sai, sợ trách nhiệm và không làm trong thực thi công vụ.