Ngày 25/9/2021, Bộ y tế đã ra Quyết định số 4539/QĐ-BYT kèm tài liệu “Hướng dẫn tạm thời sử dụng y dược cổ truyền để phòng, chống dịch Covid-19” áp dụng cho tất cả các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Đây là hướng dẫn chính thức việc áp dụng y học cổ truyền để phòng chống dịch Covid-19.

QUAN ĐIỂM CỦA Y HỌC CỔ TRUYỀN VỀ DỊCH COVID-19

Cần nói rõ hướng dẫn này dành cho các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nhằm kết hợp giữa y dược cổ truyền với y dược hiện đại để phòng và điều trị Covid-19. Quyết định cũng yêu cầu các cơ sở khám chữ bệnh triển khai thực hiện và báo cáo kết quả về  Cục Quản lý Y, Dược cổ truyền – Bộ Y tế.

Theo quan điểm của y học cổ truyền, dịch Covie-19 được quy vào phạm vi “Dịch bệnh”, “Ôn bệnh” hoặc “Nhiệt dịch độc”; căn cứ vào vị trí bệnh có thể gọi là “Phế dịch”.  Cho nên, tùy vào từng vùng với các đặc điểm bệnh, đặc điểm khí hậu và thể chất khác nhau của bệnh nhân, nguyên tắc cá thể hóa trong điều trị mà có thể vận dụng những lý luận của y học cổ truyền để ứng dụng trong dự phòng và điều trị Covid-19.  

Hiện chúng ta vẫn chưa có một kết luận cụ thể nào về dịch bệnh này dưới góc nhìn y học cổ truyền. Chính vì vậy, cần có những bước theo dõi áp dụng trên thực tế, từ đó mới xây dựng được: Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại một cách tốt nhất.

Về phòng bệnh hướng dẫn nhấn mạnh, nguyên tắc bồi bổ chính khí nâng cao thể trạng và tuân thủ các quy định về phòng chống dịch Covid-19 của Bộ Y tế. Trong hướng dẫn này, chủ yếu dành cho các cơ sở điều trị nên khá cụ thể cách điều trị, cách dùng từng bài thuốc đối với từng trường hợp F0 có triệu chứng hay không có triệu chứng, dựa trên diễn biến bệnh của từng bệnh nhân, cũng như cách thức theo dõi vận dụng y lý y học cổ truyền vào từng bệnh nhân F0 trong điều trị.

HAI PHƯƠNG PHÁP PHÒNG BỆNH CỦA Y HỌC CỔ TRUYỀN

Tuy nhiên, do tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp trên, giai đoạn đầu tập trung chủ yếu ở vùng mũi họng. Cho nên, trong hướng dẫn này, người dân cũng có thể tham khảo sử dụng một số phương pháp y học cổ truyền kết hợp với các phương pháp phòng bệnh khác theo quy định, để hạn chế lây nhiễm và phòng ngừa bệnh cho mình và gia đình.

Theo hướng dẫn, y học cổ truyền có hai phương pháp để phòng bệnh là có dùng thuốc và không dùng thuốc.

Thứ nhất, phương pháp không dùng thuốc rất dễ áp dụng và có hai cách thực hành là tập thở và tự xoa bóp.

Tập thở gồm thở bụng và thở ngực để tăng thông khí phổi. Nguyên tắc thở bụng theo nhịp điệu "êm, nhẹ , đều, chậm, sâu, dài. Khi thở ra bụng dưới lép xuống khi hít vào bụng dưới phồng lên. Thở ngực, hít vào ngực nở, bụng lép, thở ra ngực lép, bụng hơi phồng với nhịp điệu như thở bụng.

Tự xoa bóp: xoa bóp toàn thân, có tác dụng làm ấm nóng toàn thân, tăng cường lưu thông khí huyết, điều hòa công năng các tạng phủ, giúp cân bằng trạng thái tâm- sinh lý. Do đó, nâng cao sức khỏe phòng chống bệnh tật, giúp giải tỏa trạng thái căng thẳng tâm lý. Đồng thời có tác dụng nâng cao chính khí phòng chống bệnh tật.

Người dân có thể tập hằng ngày 10-15 phút/lần x 2-3 lần/ngày (sáng, chiều, tối).

Thứ hai, phương pháp dùng thuốc: Thuốc dùng ngoài gồm biện pháp xông phòng ở nơi làm việc và sát khuẩn vùng họng. Trong đó, có thể dùng các loại thuốc, tinh dầu có tác dụng phương hương hóa thấp để xông phòng ở, nơi làm việc.

Biện pháp thứ nhất:

- Nguyên liệu: hoắc hương, sả, chanh, bạc hà, húng quế, gừng, tỏi, lá bưởi, kinh giới, tía tô, tràm gió…

- Liều dùng, cách dùng: Có thể dùng một loại dược liệu hoặc phối hợp nhiều loại dược liệu, mỗi loại 200g-400g, tùy theo diện tích phòng. Cho dược liệu vào nồi, đổ nước ngập dược liệu, đậy nắp nồi, đun sôi lăn tăn, mở nắp để hơi nước bão hòa tinh dầu khuyếch tán ra không gian phòng, tiếp tục đun sôi nhỏ thêm 30 phút, đóng cửa phòng khoảng 20 phút. Ngày làm hai lần, sáng và chiều.

Biện pháp thứ hai:

- Nguyên liệu: Sử dụng tinh dầu hoắc hương, sả, chanh, bạc hà, hương nhu, bưởi, tràm, quế... được cơ quan có thẩm quyền cấp phép lưu hành.

- Liều dùng, cách dùng: Tùy theo diện tích phòng (10 - 40m2) lấy lượng tinh dầu phù hợp (2 - 4ml), hòa tan tinh dầu trong ethanol 75%, lắc đều, cho vào bình xịt phun sương, xịt quanh phòng, đóng cửa phòng khoảng 20 phút, ngày xịt 2 đến 3 lần.

Ngoài ra, để sát khuẩn/vệ sinh tại chỗ vùng mũi họng, có thể sử dụng dung dịch có nguồn gốc từ dược liệu có tác dụng tuyên phế lợi họng, thuốc cổ truyền để súc họng, xịt mũi họng, xông mũi họng nhằm làm sạch đường hô hấp trên.