Cần chính sách đủ mạnh, khả thi cho công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí phát triển đột phá

Hội thảo “Phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí Việt Nam gắn với việc sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước, phát triển hệ thống đường sắt Việt Nam” do Bộ Công Thương phối hợp với UBND tỉnh Quảng Ninh tổ chức mới đây nhằm thảo luận, làm rõ tiềm năng, thế mạnh cũng như những khó khăn, thách thức và đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ trong ngành công nghiệp sản xuất ô tô và đường sắt. Đồng thời, góp phần cụ thể hóa các chủ trương lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

CÒN NHIỀU HẠN CHẾ, CHƯA TƯƠNG XỨNG TIỀM NĂNG

Phát biểu tại hội thảo, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên thẳng thắn cho rằng ngành công nghiệp hỗ trợ nói chung, công nghiệp hỗ trợ trong ngành cơ khí, chế tạo phục vụ sản xuất, lắp ráp ô tô, đường sắt của nước ta nói riêng còn nhiều hạn chế so với một số nước trong khu vực và thế giới.

Theo Bộ trưởng tỷ lệ nội địa hoá trong công nghiệp ô tô và đường sắt còn thấp; chủ yếu vẫn là linh kiện, phụ tùng đơn giản, hàm lượng công nghệ chưa cao, giá trị nhỏ trong cơ cấu giá trị sản phẩm. Ngành chưa tạo được sự hợp tác - liên kết và chuyên môn hóa giữa các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô và sản xuất phụ tùng, linh kiện.

Đặc biệt, công nghiệp đường sắt chủ yếu mới đáp ứng nhu cầu bảo dưỡng, sửa chữa phục vụ cho đường sắt hiện hữu với công nghệ cũ. Hầu hết các thiết bị, đầu máy, toa xe và hệ thống tín hiệu vẫn phải nhập khẩu từ nước ngoài. Ngành chưa đáp ứng được yêu cầu xây dựng, phát triển các dự án đường sắt mới, sử dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại theo quy hoạch mạng lưới đường sắt trong tương lai.

"Công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí vẫn chưa tương xứng so với yêu cầu, tiềm năng và lợi thế của đất nước, trong khi Việt Nam đang trong tiến trình đẩy mạnh công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước", Bộ trưởng lưu ý; đồng thời cho rằng phát triển mạnh mẽ công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí phục vụ phát triển công nghiệp ô tô, công nghiệp đường sắt sẽ là một trong những hướng phát triển rất chiến lược góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và hiện thực hóa mục tiêu công nghiệp hóa – hiện đại hóa của đất nước. Đây là dư địa rất lớn để ngành phát triển nhằm không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn đáp ứng nhu cầu của khu vực và thế giới.

Đồng tình, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh những năm qua, Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, địa phương đã chỉ đạo xây dựng và thực thi nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ, ưu đãi. Đồng thời tháo gỡ khó khăn, giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các ngành công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp ô tô và công nghiệp đường sắt trong nước.

Đến nay, ngành cũng đã đạt được một số thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, so với một số nước trong khu vực và thế giới, ngành vẫn còn nhiều hạn chế cũng như chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của đất nước.

TẠO CHÍNH SÁCH CHO DOANH NGHIỆP THAM GIA CÁC DỰ ÁN TRỌNG ĐIỂM QUỐC GIA

Để phát triển mạnh mẽ và bền vững ngành công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là cơ khí, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn cho rằng chúng ta phải có những đột phá về cơ chế, chính sách để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp tham gia phát triển công nghiệp hỗ trợ. Có các giải pháp mới về ưu đãi thuế, đất đai, tín dụng, thu hút đầu tư vào phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Đặc biệt, cần nâng cao năng lực mọi mặt của doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, hướng đến xây dựng các doanh nghiệp mạnh của dân tộc; tạo điều kiện để các doanh nghiệp lớn trong nước tham gia các dự án trọng điểm quốc gia. Hình thành hệ sinh thái doanh nghiệp và chuỗi cung ứng nội địa vững mạnh… từ đó phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ.

Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải có chính sách vượt trội để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu trong chuỗi sản xuất, cung ứng. Các chương trình, dự án về công nghiệp hỗ trợ phải có sản phẩm cụ thể, có tính lan toả tích cực. Cần có tổng kết, đánh giá, rút ra bài học kinh nghiệm từ quá trình triển khai Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 2016-2025 để quá trình phát triển công nghiệp hỗ trợ giai đoạn tiếp theo có tính khả thi, hiệu quả cao, có trọng tâm, trọng điểm.

Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp tích cực tham mưu về chính sách, lĩnh vực, sản phẩm, đối tác cụ thể để Việt Nam có thể tranh thủ thúc đẩy hợp tác phát triển công nghiệp hỗ trợ, để đưa vào các khuôn khổ, cơ chế, thoả thuận hợp tác với các nước, các tổ chức quốc tế.

“Với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là sự nỗ lực và tinh thần không ngừng đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp, ngành công nghiệp hỗ trợ sẽ vươn mình, phát triển mạnh mẽ, đóng góp xứng đáng vào những thành tựu phát triển của đất nước”, Phó Thủ tướng tin tưởng.

Bổ sung thêm, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh rất cần chính sách đủ mạnh và khả thi ở cả cấp Trung ương và địa phương trên nền tảng chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước là công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước và gần đây là Nghị quyết 57/NQ-TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Các Bộ ngành chức năng, trong đó Bộ Công Thương và các địa phương cần chủ động rà soát sửa đổi bổ sung và đề xuất ban hành mới những cơ chế chính sách đủ mạnh, khả thi để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp, công nghiệp hỗ trợ.

Cụ thể, trước mắt là tập trung sửa đổi Nghị định số 111/2015/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển công nghiệp hỗ trợ; hoàn thiện Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô và công nghiệp đường sắt đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045 trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Tại hội thảo, các ý kiến tại hội thảo cũng cho rằng cần thúc đẩy mạnh các chính sách ưu đãi về thuế (miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế nhập khẩu linh kiện thiết bị máy móc, thuế VAT cho doanh nghiệp đầu tư ngành công nghiệp hỗ trợ hay các dự án sản xuất công nghiệp hỗ trợ); chính sách ưu đãi về đất đai, hỗ trợ các thủ tục cấp phép về đất, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, miễn giảm tiền thuế đất cho khu công nghiệp hỗ trợ, các dự án công nghiệp trọng điểm; chính sách ưu đãi về tín dụng, đầu tư như vốn vay với lãi suất ưu đãi, hỗ trợ bảo lãnh tín dụng…