Với 95% số nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam là nhà đầu tư cá nhân, tâm lý chi phối mạnh mẽ các quyết định giao dịch. Biên độ dao động trên thị trường cũng rất lớn. Đó là cơ hội để các nhà đầu cơ thông minh kiếm lời.

Thị trường chứng khoán Việt Nam có phiên giao dịch đầu tiên

ngày 28/7/2000. Hai cổ phiếu đầu tiên được đưa vào giao dịch là REE và SAM. Đến nay thị trường đã có 553 mã chứng khoán niêm yết trên sàn HoSE, và hơn 900 cổ phiếu đăng ký giao dịch trên UpCOM.

Cổ phiếu là gì

Khi một công ty được thành lập với nhiều người góp vốn được gọi là công ty cổ phần. Công ty đó phát hành các chứng chỉ ghi nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần, gọi là cổ phiếu. Là chứng chỉ ghi nhận quyền sở hữu, cổ phiếu cũng được coi là tài sản và được giao dịch trên thị trường chứng khoán.

Theo quy định, tổng số vốn của doanh nghiệp được chia nhỏ thành các phần 10.000 đồng. Mệnh giá của mỗi cổ phiếu cũng là 10.000 đồng.

Cổ phiếu thường hay cổ phiếu phổ thông

Dùng để xác định quyền sở hữu của các cổ đông. Người nắm giữ cổ phiếu này sẽ có quyền quản lý và kiểm soát công ty hay tham gia vào các cuộc họp HĐQT, cũng như bỏ phiếu quyết định vào các vấn đề lớn của công ty.

Cổ phiếu ưu đãi

Người nắm giữ có thể nhận ưu đãi về cổ tức và quyền biểu quyết hay được hoàn lại phần vốn góp.

Thị trường chứng khoán là gì

Thị trường chứng khoán là tên gọi chung cho các sàn giao dịch chứng khoán khác nhau. Việt Nam hiện có 3 sàn giao dịch chứng khoán là sàn HoSE, sàn HNX và sàn UpCOM.

Các sàn này khác nhau về tiêu chuẩn niêm yết tối thiểu. Sàn UpCOM có tiêu chuẩn thấp nhất và các doanh nghiệp chỉ cần đăng ký cổ phiếu để giao dịch.

Cả ba sàn này đều có phương thức giao dịch giống nhau, nhưng khác nhau về biên độ dao động giá tối đa. Cổ phiếu trên sàn HoSE dao động tối đa +/-7%, sàn HNX dao động tối đa +/-10% và sàn UpCOM dao động +/-10%.

Làm thế nào để giao dịch cổ phiếu

Đối với các nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu, việc đầu tiên là đem số cổ phiếu đó đến công ty chứng khoán để lưu ký. Sau đó cổ phiếu đã sẵn sàng giao dịch. Đối với các nhà đầu tư chưa sở hữu cổ phiếu, việc đầu tiên là mở tài khoản giao dịch chứng khoán tại một công ty chứng khoán nào đó. Quy định hiện tại cho phép một nhà đầu tư được mở nhiều tài khoản tại nhiều công ty chứng khoán khác nhau.

Sau khi mở tài khoản, nhà đầu tư cần nôp tiền vào tài khoản. Không có giới hạn tối thiểu nào về số tiền cần nộp, nhưng lượng tiền phải đủ để mua cổ phiếu ở khối lượng tối thiểu là 100 đơn vị. Do đó tùy vào giá của mỗi cổ phiếu mà nhà đầu tư cần duy trì một lượng tiền tương ứng.

Sau khi mua được một cổ phiếu, nhà đầu tư sẽ trải qua chu kỳ thanh toán T+3. Tức là, lượng tiền cần thanh toán chưa được chuyển khỏi tài khoản để chi trả việc mua cổ phiếu, mà chỉ bị phong tỏa. Số cổ phiếu đặt mua cũng sẽ chưa được chuyển mà mới chỉ được phong tỏa tại tài khoản của người bán. Sau 3 ngày kể từ ngày khớp lệnh thành công, cổ phiếu mới được chuyển giao và tiền mới được khấu trừ.

Như vậy, ngày giao dịch khớp lệnh mua thành công là ngày T+0, thì đến sáng ngày T+3 (không tính ngày nghỉ), cổ phiếu mới về tài khoản và có thể được bán đi.

Đầu tư cổ phiếu cho người mới là một lựa chọn khó khăn  khi phải tìm kiếm nhiều thông tin về cổ phiếu, các số liệu kinh doanh của doanh nghiệp. 

Đầu tư cổ phiếu cần bao nhiêu tiền cũng là một câu hỏi được quan tâm. Thông thường số vốn cần thiết là không giới hạn, nhưng nên là nguồn vốn nhàn rỗi để tránh ảnh hưởng tới cuộc sống. Ví dụ thay vì chọn ngân hàng nào có lãi suất tiết kiệm cao nhất, mỗi người có thể sử dụng tiền đó để đầu tư chứng khoán dài hạn hoặc đầu tư chứng khoán ngắn hạn.

Cách đọc bảng giá chứng khoán

Đối với các nhà đầu tư F0, việc đọc bảng giá chứng khoán có thể là một thử thách khó khăn.

Các công ty chứng khoán thiết kế một bảng giá cổ phiếu biến động hàng ngày trên website công ty để nhà đầu tư theo dõi. Một bảng giá thường bao gồm nhiều cổ phiếu xếp cạnh nhau, nhưng nhà đầu tư cũng có thể sử dụng chức năng nhóm các cổ phiếu lại với nhau theo nhu cầu. Tính năng này khác nhau ở mỗi công ty chứng khoán.

Theo thông lệ, bên trái bảng giá là thông số về 3 mức giá chào mua cao nhất cùng với khối lượng đặt mua. Bên phải là 3 mức giá chào bán thấp nhất cùng khối lượng đặt mua. Ngoài ra, còn có số liệu về mã chứng khoán, giá tham chiếu, giá trần, giá sàn của ngày hôm đó. Các giá trần và giá sàn được các sở giao dịch chứng khoán tính toán tự động vào đầu mỗi phiên giao dịch. Giá tham chiếu thường là giá đóng cửa của cổ phiếu đó ngày hôm trước.

Trong các ngày đặc biệt như ngày giao dịch không hưởng quyền nhận cổ tức bằng tiền mặt hoặc cổ tức bằng cổ phiếu, giá tham chiếu sẽ được tính toán lại một cách tự động. Các cổ phiếu có ngày giao dịch không hưởng quyền sẽ được đánh dấu trên bảng điện.

Việc tính toán lại giá tham chiếu của một cổ phiếu trong ngày giao dịch đặc biệt như vậy được các sở giao dịch tính toán một cách tự động. Trong một vài trường hợp, bảng giá của công ty chứng khoán không tự động thay đổi giá tham chiếu – là giá đóng cửa của ngày hôm trước – bằng giá đã được điều chỉnh lại, việc so sánh giá tăng giảm trong ngày giao dịch đó sẽ bị sai lệch. Nhà đầu tư có thể căn cứ vào biên độ dao động tối đa của từng sàn giao dịch để biết được việc giảm giá là do yếu tố kỹ thuật hay không.

Việc nên mua cổ phiếu trước hay sau khi chia cổ tức là một câu hỏi thường gặp. Việc điều chỉnh giá cổ phiếu tại ngày giao dịch không hưởng quyền nhằm giúp san bằng các rủi ro của người nắm giữ cổ phiếu đó với người mua mới. 

Hiện các công ty chứng khoán đã thiết kế các công cụ đầu tư chứng khoán online giúp giao dịch chứng khoán online, giao dịch chứng khoán trực tuyến cho khách hàng. Mặc dù sử dụng công cụ này không cần phải đến trực tiếp công ty chứng khoán nhưng nhà đầu tư giao dịch chứng khoán có mất phí. 

Các nhóm cổ phiếu tiêu biểu trên thị trường chứng khoán

Trên cả 3 sàn giao dịch chứng khoán là HoSE, HNX và UpCOM có hàng ngàn cổ phiếu khác nhau. Các cổ phiếu này có thể được nhóm lại theo từng nhóm ngành với tiêu chuẩn riêng.

Hiện tại, các nhóm cổ phiếu được nhà đầu tư ưa chuộng và đang tăng giá tốt là:

Nhóm cổ phiếu chứng khoán

Các cổ phiếu chứng khoán tiêu biểu là cổ phiếu công ty chứng khoán SSI;

cổ phiếu công ty chứng khoán TpHCM HCM;

cổ phiếu công ty chứng khoán VNDirect VND;

cổ phiếu công ty chứng khoán BIDV BSI;

cổ phiếu công ty chứng khoán ngân hàng Quân đội MBS;

cổ phiếu công ty chứng khoán SHS;

cổ phiếu công ty chứng khoán Bản Việt VCI;

cổ phiếu công ty chứng khoán Ngân hàng Công thương CTS;

cổ phiếu công ty chứng khoán dầu khí PSI;

cổ phiếu công ty chứng khoán VPBank VPBS...

cổ phiếu chứng khoán bản việt; cổ phiếu chứng khoán bảo việt; cổ phiếu chứng khoán tân việt; cổ phiếu chứng khoán vps; cổ phiếu chứng khoán bảo minh; cổ phiếu chứng khoán fpt; cổ phiếu chứng khoán an bình; cổ phiếu chứng khoán techcombank; cổ phiếu chứng khoán rồng việt.

Nhóm cổ phiếu ngân hàng

Các cổ phiếu ngành ngân hàng tiêu biểu là:

• cổ phiếu ngân hàng Ngoại thương Việt Nam Vietcombank VCB;
• cổ phiếu ngân hàng công thương CTG;
• cổ phiếu ngân hàng VPBank VPB;
• cổ phiếu ngân hàng Quân đội MB MBB;
• cổ phiếu ngân hàng Tiên Phong TPBank TPB;
• cổ phiếu ngân hàng Sacombank STB;
• cổ phiếu ngân hàng Liên Việt Post Bank LPB;
• cổ phiếu ngân hàng VIB;
• cổ phiếu ngân hàng Seabank;
• Cổ phiếu ngân hàng HDBank HDB;
• cổ phiếu ngân hàng Á Châu ACB;
• Cổ phiếu ngân hàng Bắc Á BAB;
• cổ phiếu ngân hàng Đầu tư và Phát triển BIDV BID;
• cổ phiếu ngân hàng Kỹ thương Techcombank TCB;
• cổ phiếu ngân hàng liên việt; 
• cổ phiếu ngân hàng bản việt; 

1. cổ phiếu ngân hàng quân đội; 
2. cổ phiếu ngân hàng seabank; cổ phiếu ngân hàng hàng hải; 
3. cổ phiếu ngân hàng an bình; 
4. cổ phiếu ngân hàng acb; 
5. cổ phiếu ngân hàng shb; 
6. cổ phiếu ngân hàng bắc á; 

Nhóm cổ phiếu thép

Hai cổ phiếu thép tiêu biểu là cổ phiếu tập đoàn Hòa Phát HPG và cổ phiếu tập đoàn Hoa Sen HSG.

• cổ phiếu thép việt ý; 
• cổ phiếu thép hòa phát; 
• cổ phiếu thép nam kim; 
• cổ phiếu thép tiến lên; 
• cổ phiếu thép pomina; 
• cổ phiếu thép việt nhật; 
• cổ phiếu thép việt đức; 
• cổ phiếu thép việt ý; 
• cổ phiếu thép hoa sen; 

Nhóm cổ phiếu phân bón

Hai cổ phiếu tiêu biểu ngành phân bón là cổ phiếu Đạm Cà Mau DCM và cổ phiếu Tổng công ty hóa chất dầu khí DPM.

Các cổ phiếu ngành hàng không

• Cổ phiếu VietJet Air VJC;
• cổ phiếu Bamboo Airway;
• cổ phiếu Vietnam Airlines HVN.
• cổ phiếu hàng không bamboo; 
• cổ phiếu hàng không vietnam airlines; 
• cổ phiếu hàng không acv; 
• cổ phiếu hàng không tre việt; 
• cổ phiếu hàng không vietjet; 
• cổ phiếu hàng không việt nam;