Theo báo cáo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, cơ cấu tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp chủ yếu là sơ cấp và dưới 3 tháng (chiếm hơn 80%); cao đẳng, trung cấp (chiếm khoảng 20%).

Từ thực tế đó, đại biểu Quốc hội TP. Hải Phòng đề nghị Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho biết, có phải do nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp và thị trường lao động trong nước tạo ra sự chênh lệch trong cơ cấu như trên, hay do chất lượng đào tạo của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp thấp.

Trả lời nội dung chất vấn của đại biểu TP. Hải Phòng, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội thông tin, theo Báo cáo khảo sát doanh nghiệp năm 2020 của Viện Khoa học Giáo dục nghề nghiệp, trong số khoảng 2,23 triệu lao động qua đào tạo nghề đang làm việc trong các doanh nghiệp, thì có 55,2% có trình độ cao đẳng trở lên, 29,6% có trình độ trung cấp, khoảng 15% có trình độ sơ cấp.

Như vậy, cơ cấu tuyển sinh, đào tạo các trình độ trong giáo dục nghề nghiệp không phản ánh nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp, và cũng không phản ánh chất lượng đào tạo của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Cơ cấu lao động của thị trường lao động hình thành do nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp. Việc đào tạo các cấp trình độ trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp phụ thuộc và đáp ứng theo nhu cầu của người học; nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp.

Vì thế, việc số lượng người học trình độ sơ cấp và dưới 3 tháng theo báo cáo cao hơn nhiều so với trình độ trung cấp, cao đẳng, chủ yếu do trong số này bao gồm cả việc đào tạo lại cho người lao động tại doanh nghiệp, đào tạo nghề cho lao động nông thôn theo Đề án của Chính phủ.

Theo Bộ này, mặc dù nhu cầu sử dụng lao động có chuyên môn kỹ thuật ở trình độ trung cấp, cao đẳng của doanh nghiệp và thị trường lao động là cao, nhưng việc tuyển sinh, đào tạo các trình độ này còn gặp nhiều khó khăn. Lí do một bộ phận người học lựa chọn việc học đại học thay vì học trung cấp, cao đẳng, hoặc tham gia ngay vào thị trường lao động mà không qua đào tạo.

Cũng theo số liệu thống kê về công tác tuyển sinh trình độ trung cấp, cao đẳng trong những năm vừa qua, cho thấy số lượng người học vào học ở 2 cấp trình độ này thường trong khoảng 400.000 – 500.000 người/năm, số liệu này cũng tương đương và ngang bằng với số lượng người vào học ở trình độ đại học.

Như vậy, có thể thấy rõ sự bất cập trong cơ cấu đào tạo nguồn nhân lực nói chung trong hệ thống đào tạo hiện nay, để cung ứng cho thị trường lao động.

Tuy nhiên, chất lượng đào tạo của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong những năm qua đã được khẳng định trong nước, khu vực và thị trường quốc tế. Theo báo cáo của các địa phương, tỷ lệ học sinh, sinh viên tốt nghiệp có việc làm ngay trung bình toàn quốc đạt trên 85%. Có nhiều lĩnh vực ngành, nghề cung còn thiếu cầu như: Công nghệ kỹ thuật; Logistics; Du lịch, dịch vụ; Năng lượng...

Để khắc phục tình trạng này, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tăng cường chỉ đạo công tác phân luồng, hướng nghiệp người học vào học các trình độ trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Các quy định ưu tiên về tuyển sinh, hình thức tuyển sinh, loại hình tuyển sinh..., cũng được quy định đầy đủ trong các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Giáo dục nghề nghiệp. Đồng thời, có nhiều chính sách hỗ trợ cho các đối tượng nhằm tạo cơ hội và sự công bằng cho các đối tượng chính sách, vùng miền, đặc thù…