Câu chuyện về kinh tế đêm Hà Nội đã được nhắc tới từ nhiều năm nay. Nét độc đáo, đặc sắc nhất để Hà Nội có một nền kinh tế đêm nằm trong “Kết luận số 80-KL/TW ngày 24/5/2024 của Bộ Chính trị về Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065”.

Đó là, Hà Nội phải phát triển các mô hình kinh tế đêm đặc thù đối với từng khu vực, xây dựng thành phố Hà Nội trở thành điểm đến an toàn, sôi động, hấp dẫn, đặc sắc có thương hiệu về kinh tế đêm, đáp ứng nhu cầu của người dân và du khách, có năng lực cạnh tranh cao hơn so với các điểm đến khác trong nước và quốc tế…

KINH TẾ ĐÊM CHIẾM MỘT PHẦN QUAN TRỌNG

Lâu nay, các hoạt động kinh tế diễn ra trong khoảng thời gian từ 18 giờ đến 6 giờ sáng hôm sau được các nhà kinh tế gọi là “Kinh tế ban đêm”, thuật ngữ này được dịch từ tiếng Anh “Night-time  economy hay Evening economy”. Cũng như kinh tế ngày, kinh tế đêm vẫn là các hoạt động như trao đổi, mua bán các dịch vụ và các sản phẩm giải trí, ẩm thực, hàng hóa, du lịch và tổ chức các sự kiện văn hóa, biểu diễn nghệ thuật…Kinh tế đêm vẫn là những buổi đến rạp hát, rạp chiếu phim, câu lạc bộ khiêu vũ hay một bữa ăn tối cùng bạn bè, gia đình rồi thong thả tản bộ tới phố cổ nghe ca trù, hát xẩm, chèo, tuồng…

Mơ màng với văn hóa  Thăng Long xưa… Thế nhưng dưới góc nhìn của các nhà kinh tế, nền kinh tế đêm là một phần quan trọng không chỉ Hà Nội mà có thể ở bất kỳ một thị trấn, một thành phố lớn nào đó của cả nước.

Nhiều thành phố lớn trên thế giới cũng rất quan tâm đến kinh tế đêm. Họ còn tính toán chỉ ra kinh tế đêm đã đóng góp thế nào vào tỷ trọng GDP của địa phương, của đất nước. Theo nghiên cứu của Ernst & Young (E&Y), ngành công nghiệp về đêm ở Vương quốc  Anh đóng góp khoảng 6% GDP  với qui mô xấp xỉ 66 tỷ Bảng, tạo ra hơn 1,25 triệu việc làm. Trong đó, riêng thành phố London chiếm khoảng 40% về quy mô, tương đương 26,4 tỷ Bảng và tạo ra việc làm trực tiếp cho 723.000 lao động.

New York (Mỹ) được du khách gọi tên là “thành phố không ngủ” thì kinh tế đêm cũng đã tạo ra 35,1 tỷ USD hàng năm và hỗ trợ 300.000 việc làm. Tại Úc, nền kinh tế đêm đã đạt tới  giá trị 102 tỷ Đô la Úc, chỉ riêng thành phố  Sydney ước đạt 27,2 tỷ USD mỗi năm…

Các thành phố du lịch nổi tiếng thế giới đều có một nền kinh tế đêm phát triển rất mạnh. Ví như thành phố Pattaya, Bankok (Thái Lan) hay Macau (Trung Quốc) chỉ cách Hà Nội vài ba giờ bay. Đây là những thành phố thu hút nhiều khách du lịch lớn nhất thế giới. Hầu như các thành phố này đều có những con phố nổi tiếng về ẩm thực, tiệc tùng, shopping, giải trí hoạt động thâu đêm.

Kinh tế đêm đã có tác động thúc đẩy sự phát triển của cả nền kinh tế, bởi nó tạo ra hàng tỷ Đô la doanh thu và hàng trăm nghìn việc làm. Kinh tế đêm  giúp thu hút khách du lịch và phát triển các hoạt động văn hóa như: âm nhạc, nghệ thuật và sự kiện, điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn làm phong phú đời sống văn hóa của thành phố. Ngoài ra, việc mở rộng giờ hoạt động của các dịch vụ và cửa hàng giúp giảm tải giao thông và áp lực lên cơ sở hạ tầng vào ban ngày.

Kinh tế đêm tạo ra một môi trường sống đa dạng, phục vụ nhu cầu của mọi lứa tuổi, văn hóa và giới tính, góp phần tạo ra sự gắn kết xã hội và tăng cường sự hòa nhập cộng đồng.

Tuy nhiên, kinh tế đêm cũng có những mặt trái của nó. Ví dụ như gây ra ô nhiễm tiếng ồn hay xả rác bừa bãi ra môi trường sinh sống... Kinh tế đêm cũng có thể liên quan đến một số vấn đề về bạo lực do rượu, tội phạm và hành vi chống đối xã hội cũng như các vấn đề về an toàn thực phẩm.

Song, mặt tích cực vẫn là chủ đạo vì thế kinh tế đêm đã thu hút sự quan tâm của các nhà quản lý, các nhà hoạch định chính sách tạo ra những rào cản ngăn ngừa, hạn chế mặt tiêu cực để thúc đẩy kinh tế đêm phát triển. Nhiều thành phố đã chú ý tới sự tối ưu hóa dịch vụ giao thông công cộng, quảng bá các nhà hàng đêm,  hoặc tìm lời giải cho bài toán "phát triển kinh tế đêm” mà vẫn ngăn ngừa được những tệ nạn xấu.

TẠO THƯƠNG HIỆU ẨM THỰC ĐÊM ĐẶC THÙ

Thời gian qua, Hà Nội rất quan tâm đến kinh tế đêm và luôn có những câu chuyện của mình với những nét đặc thù để tạo ra một thương hiệu kinh tế đêm hấp dẫn, không chỉ đối với người dân mà còn cả du khách. Một số không gian của thành phố đã được tổ chức sắp xếp lại, dành cho phố đi bộ, các khu chợ đêm cùng những quán bar, nhà hàng sang trọng. Hà Nội đang  tạo ra những không gian sống động và mang lại một nét đẹp rất riêng về đêm.

Tour đêm khám phá Hoàng thành Thăng Long, với sự trợ giúp của công nghệ ánh sáng, âm thanh, đưa du khách trở về quá khứ với những câu chuyện lịch sử hào hùng của Hà Nội xưa. Nhà tù Hỏa Lò lại gợi lên cảm xúc khác về lịch sử đấu tranh của dân tộc Việt Nam.

Đến với Bảo tàng Văn học Việt Nam lại giúp du khách khám phá một góc nhìn mới về “Ngôi đền văn chương Việt Nam” và di sản văn hóa Việt. Những sân khấu rối nước truyền thống, những buổi biểu diễn ca trù cổ sẽ giúp du khách hiểu hơn về văn hóa âm nhạc truyền thống của Việt Nam, chưa kể các môn nghệ thuật trình diễn như như múa, xiếc, nhạc cụ truyền thống tạo nên một sự đa dạng về không gian văn hoá độc đáo của Hà Nội…

Dạo quanh phố cổ qua các chợ đêm rồi sà vào các quán ăn dọc phố để thưởng thức các món ăn đường phố quả là một trải nghiệm thú vị. Thú vị từ ngay cái tên của một quán phở rất giản dị nhưng chứa trong nó cả một câu chuyện lý thú để ai đi xa Hà Nội lại trằn trọc nhớ tới.  Ở khu vực 36 phố cổ còn vấn vương câu chuyện kỳ tích sông Hồng và các di tích văn hóa - lịch sử khác dọc ven sông với các giá trị “phi vật thể” đang chờ được khai thác…

Đến Hà Nội mà không đi ăn đêm, không vào các quán cà phê phố cổ thì cũng như đến Đà Lạt mà không ngồi nhâm nhi ly cà phê để ngắm mây trôi bồng bềnh mỗi sáng. Tết đến, khi nghe cái lạnh luồn trong gió vào quán phở, chạm vào bát phở nóng hổi, nghe nồi nước dùng lục bục sôi cùng râm ran lời gọi của khách cũng vui như được về nhà đón Tết.

Kinh tế đêm Hà Nội đang tìm mọi cách để phát triển, bà Đặng Hương Giang, Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội, không ít lần khẳng định rằng phát triển kinh tế đêm là một trong những hoạt động trọng điểm được Hà Nội đặc biệt quan tâm. Việc phát triển loại hình kinh tế này đã trở thành một phần không thể thiếu khi phát triển kinh tế, xã hội.

Tuy nhiên, Hà Nội vẫn còn không ít thách thức khó khăn để phát triển nền kinh tế đêm. Trước hết, cả không gian văn hóa, ẩm thực rất đa dạng nhưng còn thiếu tính kết nối với nhau, từng khu vực vẫn đang phát triển theo kiểu tự phát. Phải chăng Hà Nội chưa có một quy hoạch tổng thể và đồng bộ về phát triển kinh tế đêm? Thứ hai, một số khu vực chưa có hạ tầng đáp ứng được nhu cầu của hoạt động kinh tế đêm, gây khó khăn cho việc di chuyển và đảm bảo an toàn. 

Để vượt qua những thách thức đó, Hà Nội còn nhiều việc phải làm để phát triển kinh tế đêm theo  Kết luận số 80-KL/TW ngày 24/5/2024 của Bộ Chính trị. Hà Nội cần  phải xây dựng một quy hoạch tổng thể và chi tiết về phát triển kinh tế đêm, xác định rõ các khu vực phát triển, loại hình dịch vụ và các tiêu chí đánh giá. Đầu tư nâng cấp hệ thống giao thông, chiếu sáng, xử lý rác thải, đảm bảo an toàn cho người dân và du khách.

Với tiềm năng của mình, Hà Nội phải tạo ra nhiều sản phẩm du lịch đêm độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa Hà Nội. Trong đó, chú ý đến các khu ẩm thực đêm để tạo điểm nhấn thu hút du khách. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh tế đêm như hỗ trợ vốn, đào tạo nhân lực.

Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 4 5/2025 phát hành ngày 27/1 – 9/2/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây :

https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/1168