Đề xuất được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đề cập trong báo gửi các đại biểu Quốc hội trước phiên chất vấn tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV.

ĐÀO TẠO LÂU DÀI NHƯNG THỜI GIAN HOẠT ĐỘNG NGẮN 

Trong báo cáo gửi đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết liên quan đến vấn đề tuổi nghỉ hưu, viên chức trong các đơn vị sự nghiệp công lập lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn theo quy định tại Thông tư số 11/2020/TT-BL ĐTBXH có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn, nhưng không quá 5 năm so với tuổi nghỉ hưu quy định tại các văn bản này. Trừ trường hợp pháp luật quy định khác.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, với đặc thù nghệ sĩ, diễn viên được đào tạo hết sức công phu, lâu dài, từ 7- 12 năm, một số bộ môn từ 15 -16 năm, tuổi đào tạo nghề thường từ 10 tuổi trở lên và phải có năng khiếu, thời gian hoạt động biểu diễn nghệ thuật rất ngắn, bình quân khoảng từ 15 năm đến 20 năm.

Tuy nhiên, khi đến độ tuổi từ 35 tuổi đến 40 tuổi (đối với nữ) và từ 40 tuổi đến 45 tuổi (đối với nam), khả năng biểu diễn bị suy giảm, ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng hoạt động chuyên môn của nghề biểu diễn như: Xiếc đế trụ, uốn dẻo, múa ballet...

Với những người làm việc trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, khi đã hết tuổi nghề nhưng chưa đủ tuổi để nghỉ hưu gặp khó khăn trong việc chuyển đổi vị trí việc làm từ diễn viên sang vị trí việc làm công chức, viên chức quản lý, hành chính. Bởi họ không đáp ứng tiêu chuẩn thi, xét tuyển công chức, viên chức do đa số các diễn viên chỉ có bằng trung cấp nghề.

Mặt khác, trên thực tế diễn viên hết tuổi nghề nhưng chưa đến tuổi nghỉ hưu thường mong muốn giải quyết chế độ để được nghỉ hưu sớm.

Trước thực tế đề cập như trên, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề xuất xây dựng chính sách đối với viên chức lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn thuộc “Danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm” được xem xét về hưu sớm theo nguyện vọng, khi đã tham gia bảo hiểm xã hội đủ 20 năm trở lên. Mức hưởng lương hưu sẽ theo tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội.

Bộ luật Lao động 2019 quy định, người lao động làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn, nhưng không quá 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường tại thời điểm nghỉ hưu.

Còn theo Điều 26 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm được nghỉ hưởng chế độ ốm đau 40 ngày, nếu đã đóng bảo hiểm xã hội dưới 15 năm (điều kiện bình thường là 30 ngày); 50 ngày nếu đã đóng từ đủ 15 - dưới 30 năm (điều kiện bình thường là 40 ngày); 70 ngày nếu đã đóng từ đủ 30 năm trở lên (điều kiện bình thường là 60 ngày).

Ngoài ra, để được hưởng chế độ bệnh nghề nghiệp, người lao động phải đảm bảo các điều kiện tại Điều 44 Luật Bảo hiểm xã hội 2014. Đó là, bị bệnh thuộc danh mục bệnh nghề nghiệp do Bộ Y tế và Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành khi làm việc trong môi trường hoặc nghề có yếu tố độc hại; suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên do bị bệnh bệnh nghề nghiệp.

HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH TIỀN LƯƠNG, PHỤ CẤP ƯU ĐÃI NGHỀ

Bên cạnh chế độ hưu trí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đề xuất rà soát, sửa đổi, bổ sung ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến tuyển chọn, đào tạo và chế độ chính sách đối với nghệ sỹ trong các lĩnh vực nghệ thuật; giải quyết việc làm cho nghệ sỹ biểu diễn sau thời kỳ đỉnh cao.

Trong đó, về chế độ tiền lương, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết chế độ tiền lương được tính cho phần lớn viên chức có chức danh nghề nghiệp diễn viên hạng IV từ hệ số lương 1,86 đến hệ số lương 4,06; diễn viên hạng III từ hệ số lương 2,34 đến hệ số lương 4,98.

Qua khảo sát, đánh giá, hiện nay, đối với viên chức lĩnh vực nghệ thuật có thâm niên công tác, đã cống hiến 10 năm, với độ tuổi trung bình là 35 tuổi được nhận khoảng 5 triệu đồng sau khi trừ bảo hiểm xã hội, chỉ nhỉnh hơn mức lương tối thiểu vùng.

Với người lao động vừa được bổ nhiệm vào viên chức, ngạch diễn viên (trung bình ở độ tuổi 25), hệ số lương trung cấp của viên chức loại B bậc 1 sẽ là 1,86; trừ 10,5% bảo hiểm xã hội thì thu nhập có nguồn gốc từ lương mà người viên chức được nhận thấp hơn mức lương tối thiểu vùng. Mức thu nhập này không đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, ăn, ở và đi lại đối với người diễn viên.

Về chế độ bồi dưỡng, theo Quyết định số 14/2015/QĐ-TTg quy định mức bồi dưỡng luyện tập, bồi dưỡng biểu diễn theo mức tiền cụ thể. Theo đó, chế độ bồi dưỡng luyện tập thấp nhất là 35.000 đồng/buổi tập, và mức cao nhất là 80.000 đồng/buổi tập. Chế độ bồi dưỡng biểu diễn thấp nhất là 80.000 đồng/buổi biểu diễn, và cao nhất là 200.000 đồng/buổi biểu diễn.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Hùng, từ năm 2015 đến nay, sau 6 lần tăng lương cơ sở, mức tiền bồi dưỡng cụ thể như trên vẫn giữ nguyên, không theo kịp so với nhu cầu của cuộc sống. Vì vậy không khích lệ, động viên được viên chức, người lao động chuyên môn trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn.

Do đó, Bộ đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về chế độ phụ cấp ưu đãi nghề nghiệp đối với viên chức, người lao động chuyên môn lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn cho phù hợp với tình hình thực tiễn.

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung quy định về chế độ bồi dưỡng luyện tập, bồi dưỡng biểu diễn đối với viên chức, người lao động chuyên môn lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn…

Theo chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ trả lời chất vấn về công tác tuyển chọn, đào tạo và chế độ chính sách đối với vận động viên thể thao, nghệ sĩ trong các lĩnh vực nghệ thuật; giải quyết việc làm cho vận động viên, nghệ sĩ sau thời kỳ thi đấu, biểu diễn đỉnh cao; việc triển khai các nhiệm vụ, giải pháp kích cầu, phục hồi du lịch trong năm 2024 và những năm tiếp theo; giải pháp phát triển sản phẩm du lịch đêm; chính sách đặc thù, thu hút đầu tư cho các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi...