Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, ông Trần Minh Duy Cris, Giám đốc điều hành Quỹ Khởi nghiệp quốc gia Việt Nam, Giám đốc chiến lược Tập đoàn Huobi Global tại Việt Nam, dự báo xác suất các kỳ lân tiếp theo của Việt Nam nằm trong ngành công nghệ Blockchain sẽ rất cao.

CÁC KỲ LÂN TIẾP THEO SẼ NẰM TRONG NGÀNH BLOCKCHAIN

 Blockchain đang là một xu thế công nghệ phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu cũng như ở Việt Nam, với sự xuất hiện của nhiều startup và thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư. Ông đánh giá thế nào về nguồn vốn đổ vào các dự án của startup lĩnh vực Blockchain trong thời gian qua ở Việt Nam?

Blockchain là một trong những ngành đang hút dòng vốn mạnh nhất của Việt Nam hiện nay. Mặc dù trong năm qua một số startup như Momo đã gọi vốn hàng trăm triệu USD, nhưng để đạt được mức này các doanh nghiệp đó phải mất thời gian gần 10 năm.

Tuy nhiên, chỉ trong 6 tháng cuối năm 2021, các dự án Blockchain đến từ Việt Nam đã gọi được khoảng hơn nửa tỷ USD. Nhưng số tiền đầu tư này hiện có thể không hoàn toàn nằm ở thị trường Việt Nam mà ở Singapore, Hồng Kông hoặc những nơi có hành lang pháp lý tương đối phù hợp hơn. Sau đó, các startup mới thiết lập mối quan hệ để dòng tiền có thể chảy về Việt Nam theo các mô hình kiểu như gia công, dịch vụ.

Theo tôi, cả thị trường startup Việt Nam đang có rất nhiều điểm cộng, nhưng cũng tồn tại một số điểm hạn chế. Trong lĩnh vực Blockchain, so với các nước trong khu vực như Malaysia hay Thái Lan, nơi có hành lang pháp lý tương đối đầy đủ, họ không có đủ nguồn lực công nghệ để xây dựng, tạo ra các sản phẩm có chất lượng ở thị trường trong nước mà chủ yếu là nhập về sử dụng.

Trong khi đó, lĩnh vực này ở Việt Nam đang có những sản phẩm “Make in Vietnam” có chất lượng tốt.  Do đó, nếu Việt Nam không có những hành động nhanh hơn, có thể sẽ bỏ lỡ những cơ hội lớn để thu hút dòng tiền đầu tư trong lĩnh vực này.

Ông có dự báo về xu hướng đầu tư của các quỹ vào các dự án startup ở lĩnh vực Blockchain cũng như những công nghệ mới nổi gần đây?

Xét về số lượng dự án startup nói chung có chất lượng tốt ở Việt Nam còn thấp hơn so với khu vực.  Các startup kỳ lân những năm qua đến từ Indonesia, Malaysia, Singapore… đã bước ra khỏi quốc gia, phát triển mạnh mẽ ở thị trường nước ngoài trong đó có Việt Nam. Nhưng Việt Nam lại không có nhiều startup có thể bước ra khỏi đất nước để tấn công, chinh phục các thị trường quốc tế.

Trong khi đó, nếu nói về startup thuộc lĩnh vực Blockchain thì Việt Nam đang vượt trội hơn hẳn so với những nước khác. Thị trường và startup Việt Nam rất nhạy bén, thức thời và bắt nhịp rất nhanh với các xu hướng công nghệ mới tiềm năng, hấp dẫn như Blockchain với dòng tiền đổ vào rất lớn và nhanh hơn so với các lĩnh vực công nghệ khác.

Đây được coi là một lợi thế lớn với cả lĩnh vực startup ở Việt Nam nhưng cũng một điểm hạn chế khi nguồn cung lực lượng nhà phát triển có hạn, nếu dồn hết qua Blockchain thì ở các mảng còn lại sẽ yếu thế hơn.

Tôi cho rằng, Việt Nam hoàn toàn có thể nằm trong top 10 trên thị trường và là một trong những cái nôi sản sinh ra những dự án sản phẩm Blockchain tốt nhất thế giới.

Đến nay ở Việt Nam có 5 kỳ lân, trong đó 3 kỳ lân Vinagame, VNPay và Momo phải mất hơn 10 năm mới đạt được. Còn với các startup Blockchain như Axie Infinity và Kyber Network chỉ mất 3-4 năm để trở thành kỳ lân.

Vậy trong thời gian tới, số vốn rót vào các startup lĩnh vực Blockchain sẽ chiếm khoảng bao nhiêu trong tổng số vốn đổ vào thị trường khởi nghiệp Việt Nam?

Theo tôi, tỷ lệ vốn rót vào các startup lĩnh vực Blockchain có thể chiếm 1/3, thậm chí một nửa trong tổng số vốn đầu tư vào startup ở thị trường Việt Nam.

THỜI ĐIỂM TỐI ƯU ĐỂ CÁC QUỸ “SĂN” DỰ ÁN STARTUP

Trong bối cảnh thị trường Bitcoin, tiền điện tử đang trong downtrend như hiện nay cùng với sự thất bại của một số dự án cũng như tình trạng một số dự án lừa đảo xảy ra thời gian qua sẽ ảnh hưởng, tác động gì tới sự phát triển của các dự án mới cũng như việc xuống tiền của các nhà đầu tư vào startup lĩnh vực này, thưa ông?

Tôi cho rằng điều này đang và sẽ tác động rất nhiều tới thị trường cũng như việc đầu tư vào các dự án lĩnh vực này. Khi thị trường đang downtrend sẽ ảnh hưởng rất lớn tới các quỹ đầu tư bởi họ sẽ phải xem xét lại toàn bộ hệ thống danh mục đầu tư của mình. Các quỹ đầu tư sẽ phải chắt chiu, “thắt lưng buộc bụng”, lựa chọn dự án đầu tư.

Với các startup, khi đã gọi được vốn nhưng nội lực để vận hành doanh nghiệp, vận hành dự án chưa cao, kỹ năng quản trị vốn chưa tốt có khả năng sẽ thất thoát, mất kiểm soát dòng tiền khi thị trường downtrend. Điều này có nguy cơ dẫn đến việc startup sẽ bị phá sản.

Sự thất bại giữa đường của các dự án này chủ yếu do các startup chưa đủ năng lực để đi đến cùng chứ không phải là các dự án scam, lừa đảo. Theo tôi, trong số các dự án thất bại, chỉ có khoảng 20% số dự án cố tình làm sai, cố tình lừa đảo thị trường. Do đó, việc nhìn nhận khách quan, đúng đắn về các dự án thất bại sẽ là sự động viên để các startup làm ăn nghiêm túc ở Việt Nam tiếp tục vươn lên. Sau mỗi lần thất bại sẽ là bài học kinh nghiệm giúp các startup tăng thêm năng lực quản trị, vận hành.

Ông có lời khuyên dành cho các startup khi tham gia vào lĩnh vực Blockchain cũng như những nhà đầu tư trong giai đoạn hiện nay?

 Từ góc độ của nhà đầu tư, theo tôi, các startup hãy luôn cố gắng tìm cách giải quyết các bài toán cụ thể của thị trường và hạn chế tối đa liên quan đến đầu tư các dự án tiền ảo. Cốt lõi của Blockchain vẫn là công nghệ. Do đó, nếu tìm cách giải bài toán cụ thể của thị trường và xã hội, các startup có rất nhiều cơ hội để tồn tại trong một thời gian dài. Để làm được điều này đòi hỏi các nhà sáng lập startup phải xác định đi đường dài, nghiêm túc trong xây dựng sản phẩm theo định hướng mục tiêu đặt ra.

Với các startup trong lĩnh vực Blockchain, đây là thời điểm vàng để các dự án bỏ qua giá trị đầu tư và nên tập trung vào xây dựng sản phẩm chất lượng tốt, tiếp xúc với thị trường, doanh nghiệp, người dùng. Khi “bão” đi qua, các startup sẽ có các sản phẩm để tung ra thị trường, giới thiệu với nhà đầu tư để đón những dòng vốn đầu tư mới...

Chính trong mùa “bão”, khó khăn như hiện nay, các quỹ đầu tư mới có thể tìm kiếm ra các viên ngọc quý.  Theo tôi, đây là khoảng thời gian tối ưu để cho các quỹ đầu tư đi “săn”, tìm kiếm các dự án chất lượng, có sức sống mạnh mẽ. Khi thị trường đang mùa sôi động sẽ rất khó nhìn ra các dự án tốt.

Với vai trò là Giám đốc chiến lược của Tập đoàn Huobi Global tại Việt Nam, ông cùng Tập đoàn sẽ có những hướng hỗ trợ cụ thể nào với các startup Việt Nam trong lĩnh vực này?

Tập đoàn Huobi Global có chủ trương hỗ trợ các dự án của startup ở thị trường Việt Nam. Các chương trình sẽ được đóng gói hoàn chỉnh, đưa các chất xám về chiến lược, sản phẩm, mô hình kinh doanh và vốn để hỗ trợ các dự án lên các sàn thế giới. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ có những chương trình hành động cụ thể, làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ và một số bộ ngành liên quan để chính thức đưa các dòng tiền đầu tư vào các startup Việt Nam. Mặc dù thời gian qua, Huobi Global đã triển khai đầu tư cho các startup ở Việt Nam nhưng mức độ còn nhỏ lẻ và chưa chính thống.

Khi thị trường đang không quá sôi động về giá trị đầu tư sẽ là thời điểm tốt để các quỹ tìm kiếm, lựa chọn dự án tốt đầu tư. Do đó, trong 6 tháng cuối năm 2022, chúng tôi sẽ tập trung tìm kiếm đầu tư vào các dự án có chất lượng ở Việt Nam. Huobi coi Việt Nam là một thị trường rất quan trọng. Chúng tôi mong muốn được chia sẻ, hỗ trợ Việt Nam lựa chọn, đưa ra mô hình, góc nhìn tốt nhất trong xây dựng hành lang pháp lý cũng như cơ chế Sandbox cho vấn đề này.