Đúng như dự đoán, trong kỳ đánh giá tháng 10/2024, FTSE Russell tiếp tục giữ nguyên Việt Nam ở vị trí theo dõi để nâng hạng lên thị trường mới nổi hạng 2. Việt Nam được thêm vào danh sách này từ tháng 9 năm 2018 tuy nhiên từ đó đến nay vẫn còn quá nhiều lý do để chưa nâng cấp được lên thị trường mới nổi thứ cấp.

Trong kỳ đánh giá hôm 8/10, FTSE Russell cho rằng lý do chưa được nâng cấp là Việt Nam vẫn chưa đáp ứng tiêu chí "Chu kỳ thanh toán (DvP)", hiện đang được xếp loại là "Hạn chế" do thực tế thị trường yêu cầu kiểm tra trước giao dịch để đảm bảo có sẵn vốn trước khi thực hiện giao dịch.

Ngoài ra, cần có sự cải thiện trong quy trình đăng ký tài khoản mới, vì thực tế thị trường hiện tại đang kéo dài quá trình đăng ký. Việc tạo điều kiện cho hoạt động giao dịch giữa các nhà đầu tư nước ngoài ở các cổ phiếu đã cạn room hoặc sắp cạn room nước ngoài cũng được coi là quan trọng. 

Đáng chú ý, mô hình thanh toán "không cần ký quỹ trước" đang được xem xét đã được nhóm ngành làm việc cùng với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Việt Nam (SSC). Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68/2024/TT-BTC vào ngày 18 tháng 9 năm 2024, quy định sửa đổi một số quy định. Thông tư này loại bỏ yêu cầu trước thanh toán cho các nhà đầu tư quốc tế mua cổ phiếu, bằng cách cập nhật các quy định điều chỉnh giao dịch chứng khoán, thanh toán và giải quyết các giao dịch, hoạt động của các công ty chứng khoán, và công bố thông tin.

Thông báo liên quan tiếp theo dự kiến sẽ là việc công bố các quy tắc vận hành chi tiết hơn từ Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDCC). FTSE Russell tiếp tục khuyến khích các cuộc họp giữa các tổ chức Việt Nam địa phương và cộng đồng đầu tư quốc tế, để đảm bảo các quy tắc này đáp ứng nhu cầu của các bên tham gia quốc tế và địa phương liên quan.

"Việc duy trì tốc độ thay đổi là điều cần thiết nếu Việt Nam muốn đạt được thời hạn mục tiêu vào năm 2025, được Thủ tướng Việt Nam đặt ra vào đầu năm nay. Các quy tắc thị trường đã sửa đổi cần được xác nhận và thông báo rộng rãi, sớm hơn, bao gồm hoàn thiện các vai trò và trách nhiệm cần thiết trong mô hình thanh toán, và xác định lộ trình thực hiện. 

FTSE Russell ghi nhận sự hỗ trợ liên tục của chính phủ Việt Nam cho các cải cách thị trường và đánh giá cao mối quan hệ xây dựng với SSC, các cơ quan quản lý thị trường khác, và Nhóm Ngân hàng Thế giới, những người đang hỗ trợ chương trình cải cách thị trường rộng rãi hơn", thông báo nhấn mạnh. 

Trước đó, Chứng khoán ACBS cho rằng Thông tư 68 với việc xóa bỏ yêu cầu ký quỹ 100% trước khi giao dịch đối với nhà đầu tư nước ngoài là điều kiện mấu chốt để Việt Nam được FTSE nâng hạng lên Thị trường mới nổi Thứ cấp.

ACBS cho rằng rằng còn quá sớm để Việt Nam được nâng hạng trong kỳ phân loại này do Thông tư mới có hiệu lực từ ngày 2/11 và các công ty chứng khoán cần thời gian xây dựng quy trình và triển khai sản phẩm giao dịch thiếu tiền trước khi FTSE khảo sát lấy ý kiến của các bên tham gia thị trường để quyết định có nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam hay không.

ACBS kỳ vọng FTSE sẽ thêm Việt Nam vào danh sách Thị trường mới nổi Thứ cấp sớm nhất vào kỳ đánh giá tháng 3/2025 và sau khoảng 1 năm, việc nâng hạng chính thức có hiệu lực và các quỹ chỉ số ETF sẽ bắt đầu mua cổ phiếu Việt Nam.

Việc nâng hạng lên Thị trường mới nổi sẽ là cột mốc đáng kể để TTCK Việt Nam được công nhận là thị trường có khả năng tiếp cận đầu tư đối với các nhà đầu tư nước ngoài.

“Dự kiến, tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam sẽ chiếm khoảng 0,7-0,9% danh mục Thị trường mới nổi Thứ Cấp của FTSE và Việt Nam sẽ thu hút được dòng vốn 500-600 triệu USD từ các quỹ mô phỏng chỉ số, chưa kể dòng vốn từ các quỹ chủ động ”, nhóm phân tích nêu rõ.

Theo các chuyên viên phân tích, hưởng lợi đầu tiên và trực tiếp nhất là các công ty chứng chứng khoán nhờ phí giao dịch đến từ dòng vốn của các quỹ ETF và các quỹ chủ động. Ba công ty có thị phần giao dịch khách hàng tổ chức lớn nhất gồm SSI, HCM và VCI hưởng lợi nhờ phí giao dịch tăng thêm.

Ước tính dòng tiền mới từ các quỹ ETF khi Việt Nam được nâng hạng sẽ đem lại tổng cộng 27 tỷ đồng phí môi giới mỗi năm và tương đương lần lượt 0,2% và 0,8% và 1,2% lợi nhuận trước thuế năm 2023 của SSI, HCM và VCI. Các quỹ chủ động có NAV lớn hơn và tần suất giao dịch thường xuyên hơn sẽ đóng góp lợi nhuận lớn hơn cho các công ty chứng khoán.

Tiếp theo, sẽ có 8 cổ phiếu Việt Nam gần như chắc chắn được thêm vào danh mục Thị trường mới nổi Thứ cấp của FTSE bao gồm: VCB, GAS, VHM, VIC, HPG, VNM, MSN, SSI. Ngoài ra nhiều cổ phiếu khác cũng có tiềm năng được lọt vào danh mục nếu thỏa mãn các điều kiện về vốn hóa có thể đầu tư, tỷ lệ sở hữu nước ngoài còn lại và thanh khoản giao dịch tại thời điểm cơ cấu danh mục.

Trong khi đó Mirae Asset duy trì quan điểm kỳ vọng sáng giá nhất đối với cơ hội đánh giá nâng hạng sẽ rơi vào tháng 9/2025 trong bối cảnh quá trình áp dụng và vận hành thực tế sẽ cần thời gian kiểm chứng cũng như đưa ra các thay đổi cần thiết nhằm ghi nhận tính hiệu quả của các thay đổi trong chính sách cũng như việc áp dụng hệ thống giao dịch mới.