Giá dầu giảm khiến Saudi Arabia bớt tham vọng vào các siêu dự án

Động thái này diễn ra khi nỗ lực cải tổ nền kinh tế của đất nước vùng Vịnh gặp khó do nhiều dự án có chi phí vượt dự toán ban đầu trong khi giá dầu lại thấp hơn so với dự kiến - tờ báo Financial Times cho hay.

Là động lực chính cho các nỗ lực cải tổ kinh tế của Saudi Arabia, PIF cho biết tổng đầu tư của quỹ vào các siêu dự án trong nước đạt trị giá 56 tỷ USD vào thời điểm cuối năm 2024, giảm 12,4% so với cùng kỳ năm trước. Mức giảm này tương đương bút toán giảm 8 tỷ USD về giá trị tài sản.

“Đã có sự cắt giảm giá trị các khoản đầu tư trong một sự dự án nhất định do các điều kiện thị trường và kinh tế toàn cầu, những thay đổi trong kế hoạch vận hành và chi phí gia tăng”, một nguồn thạo tin nói với Financial Times.

PIF sở hữu 5 siêu dự án, trong đó có Neom - một thành phố tuyến tính lấy cảm hứng từ truyện khoa học viễn tưởng. Các dự án này giữ vai trò trung tâm trong kế hoạch của Thái tử Mohammed bin Salman - nhà lãnh đạo chưa chính thức của Saudi Arabia - nhằm hiện đại hóa vương quốc và đa dạng hóa nền kinh tế theo hướng giảm bớt sự phụ thuộc vào dầu mỏ.

Tuy nhiên, giới Saudi Arabia cho biết nước này đang xem xét lại các dự án nhiều tham vọng, do giá dầu thấp đang gây áp lực lên ngân sách quốc gia. Các phần của dự án Neom đang được xem xét lại, trong đó nhiều dự án con có thể bị thu hẹp quy mô hoặc thậm chí loại bỏ. Neom - siêu dự án với tổng trị giá 500 tỷ USD được xây dựng từ con số 0 trên một khu vực xa xôi gần Biển Đỏ - đang có nhiều công trình bị trì hoãn hoặc đối diện thách thức do quy mô và tham vọng quá lớn.

Trong những năm gần đây, nền kinh tế Saudi Arabia đã phát triển đa dạng hơn, nhưng nước này vẫn phụ thuộc vào xuất khẩu dầu - nguồn đóng góp hơn 60% thu ngân sách quốc gia.

Nhà nghiên cứu Ana Nacvalovaite tại Đại học Oxford, một người chuyên nghiên cứu về các quỹ đầu tư quốc gia, cho rằng bất ổn địa chính trị và những thách thức về kỹ thuật có thể đã ảnh hưởng đến việc định giá các siêu dự án mà PIF nắm giữ. “Tôi không nghĩ PIF quá lo lắng về điều đó. Tất nhiên đó là một khoản tiền khổng lồ, nhưng chắc chắn sẽ có một số khoản lỗ trước năm 2023”, bà nói.

Theo báo cáo tài chính năm 2024 được PIF công bố ngày 13/8, quỹ này quản lý lượng tài sản 913 tỷ USD, tăng 19% so với trước đó 1 năm. Các siêu dự án chiếm khoảng 6% tổng tài sản của quỹ, giảm từ mức 8% vào năm 2023.

Tổng tài sản của PIF tăng mạnh so với năm trước một phần do Chính phủ Saudi Arabia chuyển thêm cổ phần 8% trong công ty dầu khí quốc doanh Saudi Aramco cho quỹ quản lý, nâng số cổ phần mà quỹ nắm giữ trong công ty này lên 16%.

Giá trị cổ phần trong Aramco đang đương đầu với áp lực giảm do giá dầu đi xuống. Từ đầu năm đến nay, giá cổ phiếu Aramco đã giảm 14,3% và công ty này cũng phải cát giảm cổ tức trả cho cổ đông.

PIF cho biết mức lợi nhuận bình quân năm 2024 của quỹ là 7,2%, giảm từ 8,7% của năm trước. Năm nay, quỹ cho biết lợi nhuận ròng đã giảm 60% so với năm ngoái do lãi suất tăng, lạm phát, và việc bút toán giảm giá trị tài sản trong các dự án.

Bà Nacvalovaite chỉ ra rằng quỹ đầu tư quốc gia của Na Uy cũng báo lỗ vào năm ngoái, cho thấy PIF không phải là quỹ duy nhất đối mặt khó khăn.

Chương trình hiện đại hóa kinh tế của Saudi Arabia, mang tên Tầm nhìn 2030, đã biến PIF từ một công ty cổ phần nhà nước trì trệ, quen đầu tư vào các công ty trong nước, thành một thế lực lớn trong và ngoài nước. Tuy nhiên, quỹ đã thu hẹp tỷ trọng đầu tư toàn cầu trong tổng tài sản, ưu tiên đầu tư trong nước.

Đầu tư quốc tế chiếm 17% danh mục đầu tư của PIF vào cuối năm 2024, so với 20% của năm trước đó. Trong tháng này, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết trong năm 2024, cả PIF và Aramco đều đã đưa một số tài sản ở nước ngoài về nước.