Góp ý, phản biện dự thảo Luật giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi)

TS. Nguyễn Quỳnh Liên, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và phản biện xã hội và GS.TS. Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và pháp luật, chủ trì Hội nghị.

DỰ KIẾN CẮT GIẢM 32/74 THỦ TỤC HÀNH CHÍNH

Dự thảo luật gồm 9 chương và dự kiến 50 điều, nhằm quy phạm hóa từ 5 chính sách đã trình Chính phủ gồm: đổi mới cơ cấu hệ thống giáo dục nghề nghiệp; đổi mới chương trình, tổ chức đào tạo và bảo đảm chất lượng giáo dục nghề nghiệp; đẩy mạnh vai trò của doanh nghiệp và tăng cường hợp tác quốc tế trong giáo dục nghề nghiệp; tăng cường huy động các nguồn lực và nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính, tài sản cho giáo dục nghề nghiệp; đổi mới cơ chế quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp theo hướng minh bạch, hiệu quả.

So với luật hiện hành, dự thảo luật có nhiều nội dung lược bỏ, sửa đổi, hoàn thiện, điều chỉnh, bổ sung…

Theo đó, dự thảo bổ sung chương trình trung học nghề tích hợp giữa kiến thức cốt lõi của chương trình THPT và chuyên môn nghề cho đối tượng học sinh tốt nghiệp THCS; trường trung học nghề; công nhận kết quả học tập, năng lực nghề nghiệp đã tích lũy; vai trò của doanh nghiệp…

Dự thảo cắt giảm 32/74 thủ tục hành chính, chiếm 43,24% (cắt giảm điều kiện thành lập tổ chức kiểm định; cắt giảm thủ tục hành chính liên quan đến thành lập phân hiệu, công nhận hội đồng quản trị, đăng ký bổ sung hoạt động giáo dục nghề nghiệp…)…

Theo PGS.TS. Hoàng Xuân Lâm, Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam khóa X, lưu ý một số nội dung cần tiếp tục hoàn thiện.

Cụ thể, tại Điều 12 về đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp, cần bổ sung quy định về việc các cơ sở giáo dục nghề nghiệp được quyền tự chủ mở mã ngành đối với các chương trình cấp văn bằng, chứng chỉ nếu đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định và vượt qua đánh giá kiểm định chất lượng.

Việc này không chỉ giúp nâng cao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp mà còn là động lực thúc đẩy công tác kiểm định chất lượng một cách thực chất và hiệu quả hơn.

“Cần bổ sung một điều riêng về “nhà đầu tư”, trong đó làm rõ khái niệm, trách nhiệm và quyền hạn của chủ thể này trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có yếu tố xã hội hóa.

Đây là yêu cầu cần thiết nhằm đảm bảo tính minh bạch trong đầu tư, đồng thời tránh những mâu thuẫn nội bộ giữa các bên liên quan sau khi luật được ban hành và đi vào triển khai. Nếu không có quy định cụ thể, rất dễ phát sinh tranh chấp trong điều hành nhà trường cũng như gây khó khăn cho công tác quản lý của cơ quan có thẩm quyền”, ông Lâm để xuất.

CẦN CÓ CƠ CHẾ PHỐI HỢP RÕ RÀNG GIỮA DOANH NGHIỆP VÀ CƠ SỞ GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP

Còn theo ông Nguyễn Hồng Sơn, đại diện Hội Khuyến học Việt Nam, trong dự thảo lần này, trách nhiệm được giao cho doanh nghiệp trong việc bổ sung nguồn lực đào tạo là khá lớn. Tuy nhiên, nếu không làm rõ và nhấn mạnh nội dung này trong luật, rất dễ dẫn đến tình trạng thiếu ràng buộc và lãng phí nguồn lực.

Cũng theo ông Sơn, việc huy động doanh nghiệp tham gia vào hoạt động giáo dục nghề nghiệp là xu thế tất yếu, nhưng cần có cơ chế phối hợp rõ ràng, hiệu quả giữa doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Nhà trường và doanh nghiệp phải “bắt tay” thực chất, chia sẻ trách nhiệm trong đào tạo, chứ không nên coi đó là trách nhiệm riêng rẽ của bên nào.

Đặc biệt, doanh nghiệp cần thay đổi tư duy, nhận thức rằng chính họ cũng là một chủ thể của hệ thống giáo dục nghề nghiệp, chứ không chỉ đơn thuần là nơi tiếp nhận lao động sau đào tạo. Khi doanh nghiệp coi mình là một “cơ sở giáo dục nghề nghiệp”, họ sẽ thấy rõ hơn vai trò và trách nhiệm trong quá trình đào tạo, từ khâu tuyển sinh đến đào tạo và sử dụng lao động.

Ngoài ra, trong Luật Giáo dục, cũng đang tồn tại song song các mô hình như trung tâm giáo dục nghề nghiệp và trung tâm giáo dục thường xuyên, đều có chức năng tương đối giống nhau. Do đó, đề nghị cần rà soát, đánh giá kỹ để tránh sự chồng chéo, trùng lặp trong hệ thống các cơ sở giáo dục.

Ông Nguyễn Xuân Phương, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Hội Cựu giáo chức Việt Nam, cho rằng hiện nay, Đảng, Nhà nước đã và đang nhấn mạnh tới vai trò của kinh tế tư nhân đối với sự phát triển của nền kinh tế.

Vì vậy, điều 5 cần nói rõ hơn nữa tới vai trò của doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực bởi thực tế, khi doanh nghiệp mở các trường dạy nghề sẽ đáp ứng nhu cầu lao động của chính doanh nghiệp đó và họ có thể tạo ra triển vọng mới trong thị trường lao động thời gian tới.

Đề cập tới thực tế việc tuyển sinh vào lớp 10 trong những năm gần đây, ông Phương cho rằng, việc xây dựng dự thảo Luật phải tạo được sự chuyển biến rõ trong phân luồng học sinh bởi hoạt động tuyển sinh vẫn là một cuộc đua quyết liệt và tạo sự căng thẳng đối với phụ huynh và học sinh.