Mới đây, UBND Hà Nội đã có quyết định 1216 ban hành chuyên đề giải pháp đẩy mạnh công tác quản lý, sử dụng các biệt thự công xây dựng trước năm 1954 trên địa bàn thành phố giai đoạn 2021-2025. Theo đó, .ngoài việc lên kế hoạch bán 600 biệt thư cũ thuộc sở hữu nhà nước, thì nghiên cứu xây dựng phương án bán đấu giá hoặc đấu giá cho thuê 10 - 15 năm theo giá thị trường, trả tiền một lần đối với 34 biệt thự chuyên dùng do Công ty TNHH MTV Quản lý và phát triển nhà Hà Nội đang quản lý một phần hoặc toàn bộ biệt thự.

NHIỀU BIỆT THỰ XUỐNG CẤP NHƯNG KHÔNG CÓ TIỀN SỬA CHỮA

Các biệt thự thuộc đối tượng quản lý của quy chế này được phân thành 3 nhóm. Trong đó, nhóm 1 (70 - 100 điểm) là những biệt thự được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa; biệt thự gắn liền với cách mạng - kháng chiến được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xếp hạng; biệt thự có giá trị đặc biệt về kiến trúc (từ 30 - 35 điểm về giá trị kiến trúc nghệ thuật); Nhóm 2 (50-69 điểm) gồm những biệt thự có giá trị về kiến trúc nhưng không thuộc nhóm 1; Nhóm 3 (dưới 50 điểm) gồm biệt thự không thuộc 2 nhóm nêu trên.

Hiện trên địa bàn thành phố có 1.216 biệt thự, gồm 367 biệt thự thuộc sở hữu nhà nước, 732 biệt thự sở hữu hỗn hợp giữa nhà nước với các hộ dân hoặc giữa các hộ dân với nhau; 117 biệt thự thuộc sở hữu tư nhân.

Trong 367 biệt thự thuộc sở hữu nhà nước, gồm cả biệt thự của Văn phòng T.Ư Đảng, Cục Phục vụ ngoại giao Đoàn (Bộ Ngoại giao), của các cơ quan khác của Trung ương và thành phố, của các Công ty quản lý nhà quản lý, có 177 biệt thự nhóm 1; 131 biệt thự nhóm 2; 59 biệt thự nhóm 3.

Đa số các biệt thự cũ được xây dựng khoảng 100 năm trước, chủ yếu nằm ở các quận: Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa và Tây Hồ; có kiến trúc kiểu Pháp hoặc kết hợp giữa kiến trúc phương Tây và Á Đông. Đến nay, chất lượng nhiều biệt thự đã xuống cấp, hư hỏng, gây mất an toàn cho người sử dụng nhưng lại không đủ kinh phí để bảo trì, cải tạo, sửa chữa.

Giai đoạn trước đây (từ 1954 – 2009), biệt thự cũ chỉ được coi là nhà ở, Nhà nước chưa có cơ chế, chính sách để bảo tồn, tôn tạo; chưa ban hành được danh mục và các văn bản quản lý Nhà nước về cải tạo, sửa chữa, phá dỡ, xây dựng và bảo tồn tôn tạo… Quá trình phân phối, bố trí cho thuê và sử dụng nhà biệt thự, nhiều hộ đã lấn chiếm, tự hoạch định diện tích sân vườn, lối đi chung và xây dựng, cải tạo trái phép, không phép làm biến dạng biệt thự.

Một bộ phận tổ chức cá nhân sử dụng nhà biệt thự thì chưa nhận thức đầy đủ ý nghĩa, tầm quan trọng của việc bảo tồn.

Bên cạnh đó, do nhiều thành phần quản lý, sử hữu sử dụng biệt thự nên việc xác định trách nhiệm, nghĩa vụ đóng góp kinh phí để bảo trì, sửa chữa rất khó khăn. Các hộ gia đình vẫn trông chờ vào Nhà nước, tiền thuê nhà thu được không đủ để sửa chữa, bảo trì biệt thự.

KHÔNG CHO PHÉP CHIA TÁCH THÀNH NHIỀU THỬA

Theo UBND Hà Nội, cần ban hành cơ chế, chính sách, sửa đổi, bổ sung các quy định để tăng cường quản lý các biệt thự công trên địa bàn gắn với việc thực hiện tốt nội dung về phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Để tạo lập nguồn vốn để thực hiện việc cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu nội đô lịch sử đối với các công trình nhà cổ, công trình kiến trúc khác, Hà Nội sẽ tiếp tục thực hiện bán 600 biệt thự cũ thuộc danh mục được bán, thuộc sở hữu nhà nước, đang bán dở dang theo quy định của Luật Nhà ở năm 2014 và các nghị định liên quan.

Đồng thời, rà soát trong danh mục 207 biệt thự cũ thuộc sở hữu nhà nước thuộc danh mục biệt thự không được bán để xác định chủ thể quản lý của các cơ quan, tổ chức Trung ương và thành phố đang quản lý, sử dụng hoặc thuê làm trụ sở. Qua đó, xây dựng phương án bán đấu giá hoặc đấu giá cho thuê 10 - 15 năm theo giá thị trường, trả tiền một lần đối với 34 biệt thự chuyên dùng do Công ty TNHH MTV Quản lý và phát triển nhà Hà Nội đang quản lý một phần hoặc toàn bộ biệt thự; Nghiên cứu điều chỉnh danh mục biệt thự không được bán để xây dựng phương án di chuyển cơ quan, tổ chức. Sau đó, thành phố tổ chức bán đấu giá hoặc đấu giá cho thuê 10 - 15 năm theo giá thị trường, trả tiền một lần.

Quyết định 1216 còn cho biết, việc cải tạo nhà biệt thự mà phải thuộc diện xin giấy phép xây dựng thì chỉ được thực hiện sau khi được cấp có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng. Đối với biệt thự nhóm 1 khi cải tạo thì chủ đầu tư phải đảm bảo giữ đúng vị trí, kiểu dáng kiến trúc, hình ảnh nguyên trạng và quy hoạch của nhà biệt thự cũ; không làm thay đổi công năng, tính chất sử dụng ban đầu.

Đối với biệt thự nhóm 2 khi cải tạo phải đảm bảo giữ nguyên kiểu dáng kiến trúc bên ngoài và quy hoạch của nhà biệt thự cũ (mật độ xây dựng và số tầng, độ cao).

Về cấp giấy chứng nhận, nhà biệt thự thuộc đối tượng quản lý của quy chế này được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất. Trên giấy chứng nhận ghi chú nội dung: “Nhà biệt thự được quản lý sử dụng theo quy chế quản lý, sử dụng nhà biệt thự cũ được xây dựng trước năn 1954”.

Nhà biệt thự có giá trị về lịch sử văn hoá, cách mạng và kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu thuộc nhóm 1 và 2 được cấp giấy chứng nhận: “Nhà biệt thự có giá trị lịch sử văn hoá, cách mạng – kháng chiến và kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu”.

Thành phố sẽ không cho phép đăng ký biến động về quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và tài sản gắn liền với đất thuộc các trường hợp: Chia tách thành nhiều thửa đất đối với khuôn viên của nhà biệt thự thuộc sở hữu tư nhân; Chặt hạ cây xanh cổ thụ, xây thêm công trình mới trên khuôn viên đất trống của nhà biệt thự; Chia tách hợp đồng thuê nhà đối với nhà biệt thự thuộc sở hữu Nhà nước.