Giá y tế, giá học phí, tăng lương tối thiểu cùng với các yếu tố thị trường như giá lương thực, giá gas, giá nhiên liệu... tăng, đã góp phần làm chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân của Việt Nam năm 2018 tăng 3,54% so với năm 2017 và tăng 2,98% so với tháng 12/2017. 

Điều đó cho thấy mục tiêu kiểm soát lạm phát, giữ CPI bình quân năm 2018 dưới 4% của Chính phủ đã đạt được.

Ghi nhận những thành tích đạt được, song theo phân tích của đại diện Tổng cục Thống kê, có một số nguyên nhân khiến CPI năm 2018 tăng cao hơn năm ngoái, trong đó nổi lên hai nguyên nhân chính.

Thứ nhất là do điều hành của Chính phủ. Cụ thể, giá dịch vụ y tế tăng trong năm 2018 đã khiến giá các mặt hàng dịch vụ y tế tăng 13,86%, tác động làm cho CPI năm 2018 tăng 0,54% so với cùng kỳ năm trước.

Song song với đó, thực hiện lộ trình tăng học phí theo Nghị định số 86/2015/NĐ-CP ngày 2/10/2015 của Chính phủ, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã tăng học phí các cấp học làm cho chỉ số giá nhóm dịch vụ giáo dục năm 2018 tăng 7,12% so với cùng kỳ, tác động làm cho CPI năm 2018 tăng 0,37% so với cùng kỳ.

Ngoài ra còn do mức lương tối thiểu vùng áp dụng cho người lao động ở các doanh nghiệp tăng từ ngày 1/1/2018, khiến cho mức lương tối thiểu vùng năm 2018 cao hơn mức lương tối thiểu vùng năm 2017 khoảng 180.000 - 230.000 đồng/tháng và mức lương cơ sở tăng 90.000 đồng/tháng kể từ ngày 1/7/2018, đã kéo theo giá một số loại dịch vụ tăng từ 3-5% so với cùng kỳ năm trước.

Nguyên nhân thứ hai khiến CPI năm 2018 tăng là do yếu tố thị trường. Theo đó, giá các mặt hàng lương thực tăng 3,71% so với cùng kỳ năm trước đã góp phần làm cho CPI tăng 0,17%. 

Cụ thể, do giá gạo tăng cao trong dịp Tết Nguyên đán và tăng theo giá gạo xuất khẩu bởi nhu cầu gạo tăng từ thị trường Trung Quốc và thị trường các nước Đông Nam Á.

Cũng trong năm 2018, giá thịt lợn tăng 10,37% so cùng kỳ năm trước làm cho CPI chung tăng 0,44% so với cùng kỳ năm trước.

Giá các mặt hàng đồ uống, thuốc lá và các loại quần áo may sẵn cũng tăng cao trong dịp Tết và các tháng giao mùa do nhu cầu tăng. Trong năm 2018 chỉ số giá các nhóm này lần lượt tăng khoảng 1,42% so với cùng kỳ năm 2017.

Trong các yếu tố thị trường cũng không thể bỏ qua giá dịch vụ giao thông công cộng. Trong năm 2018, giá dịch vụ này tăng 2,54% do một số đơn vị vận tải hành khách kê khai tăng giá chiều đông khách, cùng với Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tăng giá vé tàu hỏa vào dịp Tết Nguyên đán và dịp hè.

Ngoài ra, còn do giá gas sinh hoạt điều chỉnh theo giá gas thế giới, với mức tăng 6,93% trong năm 2018.

Đáng chú ý, giá vật liệu bảo dưỡng nhà ở trong năm 2018 đã tăng đến 6,59% so với năm trước, đã làm cho CPI tăng 0,1% do nhu cầu xây dựng tăng cùng với giá thép Trung Quốc tiếp tục duy trì ở mức cao nhất trong vòng hơn 5 năm qua.

Giá nhà ở thuê cũng tăng 1,01% do ảnh hưởng của giá bất động sản tăng mạnh ở một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Kiên Giang, Quảng Ninh, Đồng Nai, Bình Dương....

Giá nhiên liệu trên thị trường thế giới năm 2018 tăng khá mạnh đến đầu tháng 10/2018, sau đó giá xăng dầu thế giới liên tục giảm mạnh cho đến thời điểm cuối tháng 12/2018. Tuy nhiên, bình quân giá dầu Brent từ thời điểm 1/1/2018 đến thời điểm 20/12/2018 ở mức 71,6USD/thùng, cao hơn nhiều so với mức 54,53 USD/thùng bình quân năm 2017 tăng 31,3%.

"Trong nước, giá xăng A95 được điều chỉnh 8 đợt tăng, 8 đợt giảm, tổng cộng giảm 1.190 đồng/lít; giá dầu diezel được điều chỉnh tăng 11 đợt và giảm 8 đợt, tổng tăng 840 đồng/lít, làm cho chỉ số giá nhóm xăng dầu bình quân năm 2018 tăng 15,25% so với cùng kỳ góp phần tăng CPI chung 0,63%", Tổng cục Thống kê nhận định.

Nhu cầu du lịch tăng cao vào dịp Tết Nguyên đán và các kỳ nghỉ lễ 30/4 - 1/5 và 2/9 nên chỉ số giá nhóm du lịch trọn gói tăng 1,87% so với cùng kỳ năm trước.

Bên cạnh đó, giá các mặt hàng thiết yếu trên thế giới có xu hướng tăng trở lại như giá nhiên liệu, chất đốt, sắt thép,… nên chỉ số giá nhập khẩu năm 2018 so với cùng kỳ tăng 1,82%, chỉ số giá xuất khẩu tăng 0,9%; chỉ số giá sản xuất sản phẩm công nghiệp tăng 3,09%; chỉ số giá sản xuất sản phẩm nông nghiệp tăng 1,98%... đều góp phần làm CPI năm 2018 tăng so với năm 2017.