Hiện Việt Nam đã bắt kịp xu hướng toàn cầu về nhu cầu đối với các sản phẩm ETF. Đáng chú ý, trong thời gian qua, các quỹ ETF nội dần khẳng định được vị thế.

Thống kê mới đây của Công ty Chứng khoán Tp. HCM (HSC) cho thấy, quỹ nội đầu tiên là ETF E1VFVN30 đã bắt đầu tăng trưởng ấn tượng sau 2 năm kể từ khi niêm yết (6/10/2014). Vào thời điểm đạt đỉnh, quy mô của quỹ là 389 triệu USD (9.053 tỷ đồng), tăng 42 lần so với quy mô ban đầu. Hiện tài sản của quỹ này là 372 triệu USD.

Trong khi đó, quỹ VFMVN Diamond ETF và SSIAM VNFIN Lead ETF đã được niêm yết từ tháng 5 và tháng 3/2020 và thu hút được nhiều sự chú ý. Tổng tài sản quản lý hiện tại là 522 triệu USD và 87,5 triệu USD, tăng lần lượt 99 lần và 47 lần so với quy mô niêm yết. Kết quả hoạt động tính đầu năm của các quỹ ETF nội này tốt hơn thị trường chung, lần lượt 33,1% và 44,7% so với VN-Index.

Các quỹ ETF nội nhỏ hơn đã có hoạt động không tốt lắm kể từ khi niêm yết, bao gồm SSIAM VNX50 ETF và Vina Capital VN100 ETF.

"Bài học rút ra tính tới thời điểm hiện tại là các quỹ ETF chỉ đơn giản dựa trên các chỉ số VN50 hoặc VN100, hoạt động kém hơn những quỹ dựa trên các chỉ số chọn lọc để phù hợp nhu cầu của các quỹ đầu cơ hoặc các nhà đầu tư trong nước có hiểu biết hơn (ví dụ VNDiamond và VNFIN Lead)", chuyên gia của HSC đánh giá.

Cho đến nay, quỹ ETF thành công nhất khi thu hút dòng vốn trong nước là quỹ VFMVN Diamond ETF. Quỹ này bao gồm một số cổ phiếu đã đạt hoặc gần hết giới hạn sở hữu nước ngoài tại Việt Nam. Bằng cách mua chứng chỉ quỹ Diamond ETF, các nhà đầu tư nước ngoài có thể gián tiếp đầu tư vào các cổ phiếu Việt Nam đã đạt tối đa tỷ lệ sở hữu nước ngoài.

Mặc dù ra mắt vào ngày 20/5/2020 với giá trị tài sản chỉ 4,5 triệu USD nhưng tài sản của quỹ VFMVN Diamond ETF đã tăng gấp 99 lần lên 522 triệu USD trong trong lần cập nhật gần nhất và hiện là quỹ ETF nội lớn nhất tại thị trường Việt Nam, lớn hơn quỹ khác ETF E1VFVN30 mà Dragon Capital quản lý.

Điều này, theo HSC, có thể là do danh mục của các quỹ ETF mới tập trung nhiều hơn vào các cổ phiếu chất lượng.

Số lượng quỹ ETF tại Việt Nam, bao gồm cả quỹ ETF ngoại và ETF nội, hiện là 12 quỹ (trong đó có 7 quỹ ETF nội), với tổng giá trị tài sản quản lý là 2,5 tỷ USD. Đáng chú ý, từ đầu năm đến nay, tổng giá trị tài sản quản lý của các quỹ ETF ngoại đã tăng 12% lên 1,4 tỷ USD, trong khi các quỹ ETF nội đã tăng tới 64% lên 1 tỷ USD.

Trên toàn cầu, theo dữ liệu do ICI tổng hợp, tài sản trong các phương tiện đầu tư thụ động đạt 11,4 nghìn tỷ USD vào cuối tháng 11/2020, trong đó, hơn 6 nghìn tỷ USD tài sản được nắm giữ trong các quỹ ETF. Theo Blackrock, tài sản trong các quỹ ETF toàn cầu được kỳ vọng có thể đạt 12 nghìn tỷ USD vào cuối năm 2023.

"Các quỹ ETF thường là một giải pháp thay thế rẻ hơn và hiệu quả hơn cho các quỹ đầu tư khác, đặc biệt là trong những thời kỳ có nhiều biến động. Tương tự, điều này cũng đúng đối với các nhà đầu tư Việt Nam cũng như đối với các nhà đầu tư ở các thị trường khác; do đó, không ngạc nhiên khi Việt Nam đã bắt kịp xu hướng toàn cầu về nhu cầu đối với các sản phẩm ETF", chuyên gia của HSC cho hay.

Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, chỉ tính riêng trong năm 2020, đã có 5 quỹ ETF trong nước được thành lập tại Việt Nam. Các quỹ ETF mới này không chỉ dựa trên các chỉ số vốn hóa thị trường, chẳng hạn như VN30 hoặc VN100, mà còn chọn lọc để đáp ứng nhu cầu của các quỹ đầu cơ và các yêu cầu cụ thể của nhà đầu tư trong nước.

Các quỹ ETF nội tại Việt Nam về bản chất là quỹ mở và chịu sự quản lý của UBCKNN. Các quỹ ETF nội thường được niêm yết trên HoSE và bắt buộc các quỹ ETF niêm yết trên HoSE phải sử dụng một chỉ số cơ sở được tính toán bởi HoSE, điều này là bắt buộc theo quy định của pháp luật.

Trong số 7 quỹ ETF hiện đang niêm yết trên HoSE, có 3 quỹ ETF đang sử dụng chỉ số VN30 làm cơ sở, 2 quỹ ETF sử dụng chỉ số VN100 và VNX50 làm cơ sở và 2 quỹ ETF sử dụng chỉ số VNDiamond và VNFIN Lead làm cơ sở.

Quỹ mở được quy định bởi Thông tư 183/2011/TT-BTC, trong khi quỹ ETF được hướng dẫn thêm bởi Thông tư 229/2012/TT-BTC. Do các quỹ ETF nội được niêm yết trên HoSE, nhà đầu tư cần có tài khoản giao dịch chứng khoán tại Việt Nam để giao dịch.

Các chứng chỉ quỹ ETF được giao dịch giống như bất kỳ cổ phiếu nào khác trên HoSE với quy mô tối thiểu một lô là 100 chứng chỉ quỹ.

Trong số tất cả các quỹ ETF nội tại Việt Nam, quỹ ETF E1VFVN30 là sản phẩm duy nhất cho niêm yết trực tiếp trên sàn giao dịch nước ngoài là SET tại Thái Lan với mã giao dịch E1VFVN3001. Các nhà đầu tư nước ngoài có thể mua ETF ngay tại nước sở tại mà không cần lập tài khoản giao dịch tại Việt Nam.