Hướng đi bền vững cho xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc
Song Hà
18/11/2024, 07:52
Tận dụng hình thức hoạt động trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốccó thể giải quyết được nhu cầu xuất khẩu trước mắt, nhưng không có lợi cho chiến lược phát triểnlâu dài. Vì vậy, xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc là hướng đi bền vững của hànghóa Việt Nam, trong đó có mặt hàng rau quả...
Việt Nam có nhiều cơ hội và tiềm năng xuất khẩu các sản phẩm rau củ quả sang Trung Quốc.
Trung Quốc là thị trường xuất khẩu hàng rau quả lớn nhất của Việt Nam, tiêu thụ đến 90% vải thiều, 80% thanh long của Việt Nam. Thống kê của Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho thấy kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam năm 2023 đạt 5,6 tỷ USD, riêng Trung Quốc là 3,63 tỷ USD, chiếm gần 65% tổng kim ngạch xuất khẩu trái cây của Việt Nam.
Năm 2024, dự kiến kim ngạch rau quả xuất khẩu của Việt Nam sẽ khoảng 7,5 tỷ USD, riêng Trung Quốc sẽ đạt trên 5 tỷ USD, chiếm khoảng 70% khối lượng rau quả xuất khẩu.
THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU RAU CỦ QUẢ TIỀM NĂNG
Tại hội thảo “Tiềm năng xuất khẩu các sản phẩm rau củ quả chính ngạch sang thị trường Trung Quốc” mới đây, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng Việt Nam có nhiều cơ hội và tiềm năng xuất khẩu các sản phẩm rau củ quả sang Trung Quốc, bởi đây là thị trường lớn, có dân số đông 1,4 tỷ người, là nền kinh tế lớn thứ hai của thế giới. Nhu cầu tiêu thụ rau quả của thị trường này rất lớn, đặc biệt là các loại trái cây vùng nhiệt đới mà Việt Nam có lợi thế sản xuất với số lượng lớn, chất lượng tốt.
Theo các chuyên gia, Việt Nam có tiềm năng trở thành một trong những nước xuất khẩu trái cây quan trọng cho thế giới nói chung và Trung Quốc nói riêng. Việt Nam có diện tích trồng cây ăn quả khoảng 1,2 triệu ha với tổng sản lượng khoảng trên 14 triệu tấn thu hoạch hàng năm. Mặt khác, do điều kiện địa lý, Việt Nam nằm cạnh Trung Quốc - một thị trường tiêu thụ rau quả lớn nhất thế giới, hàng năm nhập khẩu hơn 15% sản lượng nông sản trái cây xuất khẩu của toàn thế giới (17 tỷ USD trở lên).
Hiện Việt Nam đang xuất khẩu chính ngạch cho Trung Quốc 11 loại trái cây đặc sản như: sầu riêng, mít, thanh long, chuối, xoài, nhãn, vải, dưa hấu, chôm chôm, măng cụt, chanh dây, ngoài ra có thêm khoai lang, cây xạ đen.
Một lợi thế nữa cho rau củ quả Việt Nam, đó là người tiêu dùng Trung Quốc ngày càng quan tâm đến các sản phẩm nông sản rau quả sạch, an toàn, có nguồn gốc tự nhiên, giá thành hợp lý, đây là điểm mạnh của rau quả Việt Nam. Nhiều loại trái cây Việt Nam như sầu riêng, thanh long, chuối, mít, xoài, chanh dây, vải… được người tiêu dùng Trung Quốc biết đến và ưa chuộng nhờ hương vị thơm ngon, chất lượng không thua kém các nước xung quanh.
Cùng với đó, các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) giữa Việt Nam và Trung Quốc giúp giảm thuế và tạo điều kiện thuận lợi cho rau quả xuất khẩu của Việt Nam, như Hiệp định ACFTA (Trung Quốc và các nước ASEAN), RCEP (Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực).
Ngoài ra, Việt Nam có điều kiện logistics thuận lợi, do các cửa khẩu ở biên giới Việt Nam nằm rất gần các chợ đầu mối bên Trung Quốc (không nước nào có được) đã rút ngắn rất nhiều thời gian vận chuyển hàng rau quả từ nơi sản xuất đến chợ tiêu thụ phía Trung Quốc, giảm đáng kể chi phí logistics so các nước khác. Kể cả các cảng biển ở Trung Quốc cũng rất gần các cảng của Việt Nam, giúp tăng thêm tính cạnh tranh cho ngành hàng rau quả Việt Nam.
THÁCH THỨC CẠNH TRANH, TIÊU CHUẨN KHẮT KHE
Tuy nhiên, thị trường Trung Quốc cũng có nhiều thách thức với doanh nghiệp Việt Nam, vì đây là thị trường có tính cạnh tranh cao. Hàng Việt Nam khi sang Trung Quốc phải cạnh tranh với các đối thủ từ Thái Lan, Malaysia, Philippines, Campuchia, Australia… và một số nước ở Nam Mỹ như Peru, Ecuador.
Đặc biệt, một số loại rau quả như: chuối, thanh long, vải, nhãn, bưởi, gừng, tỏi… xuất khẩu còn phải cạnh tranh với hàng nội địa Trung Quốc. Các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm của Trung Quốc cũng ngày càng nghiêm ngặt, thay đổi, đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam phải cập nhật và đáp ứng được các yêu cầu này.
Không chỉ vậy, xuất khẩu vào Trung Quốc còn gặp các rào cản kỹ thuật khắt khe như các quy định về phytosanitary (vệ sinh thực vật) và kiểm dịch động thực vật của Trung Quốc khá phức tạp, mất thời gian. Hàng rau quả xuất khẩu của Việt Nam phải có mã số vùng trồng do Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) kiểm tra, cấp. Các cơ sở chế biến, đóng gói cũng phải đăng ký xin mã số của hải quan Trung Quốc cấp sau khi kiểm tra nghiêm ngặt.
Hơn nữa, việc tìm kiếm khách hàng và xây dựng kênh phân phối tại Trung Quốc cũng là một thách thức không nhỏ cho các doanh nghiệp Việt Nam. Đa số hàng rau quả Việt Nam được bán cho các thương lái nhỏ lẻ của Trung Quốc tập trung nhiều ở biên giới phía Bắc Việt Nam. Doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa thâm nhập sâu vào thị trường nội địa và các tỉnh, khu vực phía Bắc Trung Quốc.
Để tận dụng tối đa tiềm năng và vượt qua các thách thức, theo ông Đặng Phúc Nguyên, các doanh nghiệp Việt Nam cần nắm bắt thời vụ sản xuất hàng rau quả nội địa của Trung Quốc để có biện pháp điều chỉnh lịch sản xuất xuất khẩu hàng của Việt Nam, tránh bị cạnh tranh như: thanh long, chuối, xoài, nhãn, vải, dưa hấu… Đồng thời, đầu tư vào công nghệ sản xuất, chế biến, áp dụng các kỹ thuật, tiêu chuẩn quốc tế để đảm bảo chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm. Nghiên cứu các công nghệ tiên tiến bảo quản, chế biến rau quả nhằm tối ưu, kéo dài thời gian “bán hàng” cho sản phẩm rau quả Việt Nam.
CẦN LÀM MỚI QUAN ĐIỂM VỀ KHAI THÁC THỊ TRƯỜNG
Ông Đặng Phúc Nguyên nhấn mạnh việc tạo dựng hình ảnh tốt cho sản phẩm rau quả Việt Nam trên thị trường Trung Quốc nhằm chiếm trọn niềm tin người tiêu dùng Trung Quốc vào chất lượng sản phẩm rau quả Việt Nam, thông qua thực hành sản xuất tốt như VietGap, Global Gap. Các sản phẩm phải có bao bì đẹp, nhãn mác rõ ràng và dễ dàng truy xuất nguồn gốc xuất xứ, tạo sự an tâm cho người tiêu dùng.
Việc đẩy nhanh tiến độ đàm phán và ký kết các nghị định thư với Trung Quốc sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu nhiều loại trái cây hơn. Bên cạnh đó, việc xây dựng các vùng nguyên liệu tập trung, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất sẽ giúp nâng cao chất lượng và hiệu quả sản xuất, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế.
Doanh nghiệp đẩy mạnh phối hợp với các thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc để không chỉ tập trung vào các chợ đầu mối, mà có thể mở rộng đến các siêu thị lớn, các thị trường ngách sâu trong nội địa. Kết hợp với các doanh nghiệp Trung Quốc để cùng nhau xây dựng chuỗi cung ứng và phân phối sản phẩm rau quả Việt Nam xuất khẩu vào Trung Quốc.
Đại diện Vụ Thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công Thương), ông Nguyễn Trung Kiên cho rằng doanh nghiệp xuất khẩu cần làm mới quan điểm về khai thác thị trường Trung Quốc, đó là phải thấy rằng, đây là thị trường có tiêu chuẩn cao, khắt khe. Vì thế, xuất khẩu cần chuyển mạnh sang hình thức thương mại điện tử chính quy, hướng tới sản xuất, xuất khẩu các mặt hàng chất lượng cao, bền vững. Đồng thời, phải giảm phụ thuộc, tiến tới dừng xuất khẩu “tiểu ngạch”. Phải theo dõi, cập nhật xu hướng, thị hiếu mới của thị trường, tăng cường tiếp cận vùng…
Đối với định hướng khai thác thị trường Trung Quốc, theo ông Kiên, doanh nghiệp Việt Nam cần chú trọng xây dựng và bảo vệ thương hiệu (tránh bị mất thương hiệu ở thị trường Trung Quốc); xây dựng đội ngũ nhân viên thông thạo tiếng Trung, có hiểu biết về văn hóa Trung Quốc; tuân thủ quy định của Trung Quốc về tiêu chuẩn chất lượng, kiểm nghiệm-kiểm dịch, bao bì, truy xuất nguồn gốc; đầu tư nghiên cứu, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất, chế biến, bảo quản sản phẩm; xúc tiến, tích cực tận dụng tuyến vận tải đường sắt liên vận Việt Nam-Trung Quốc; khai thác thị trường B2B và B2C Trung Quốc thông qua các nền tảng thương mại điện tử.
Ủng hộ lộ trình chuyển dịch từ “tiêu ngạch” sang “chính ngạch”, ông Kiên đề nghị các địa phương, cộng đồng doanh nghiệp cùng chung tay với cơ quan chức năng và Bộ Công Thương triển khai chiến lược chuyển đổi này. Theo đó, chính quyền địa phương cần thống nhất thực hiện quy định trong quản lý thương mại biên giới. Cụ thể, trong năm 2029, Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ về việc điều chỉnh số lần được miễn thuế và số tiền được miễn thuế cho nhập khẩu hàng hóa theo hình thức mua bán, trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới.
Từ 1/1/2029, khi thực hiện hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa qua biên giới, cư dân biên giới phải có mặt để làm thủ tục xuất nhập khẩu. Từ 1/1/2030, hàng hóa xuất nhập khẩu chỉ được làm thủ tục tại: cửa khẩu quốc tế; cửa khẩu chính; cửa khẩu phụ; lối thông quan, đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa thuộc cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu chính; lối mở biên giới đã hoàn thành trình tự mở, nâng cấp cửa khẩu biên giới...
Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 47-2024 phát hành ngày 18/11/2024. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
Đảm bảo cung ứng điện dịp Đại lễ là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh: "Đại lễ 80 năm Cách mạng tháng Tám (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 - 02/9/2025) có ý nghĩa hết sức quan trọng và đặc biệt, đòi hỏi mọi công tác, trong đó có cung cấp điện phải được chuẩn bị kỹ lưỡng, tuyệt đối không để xảy ra bất kỳ sai sót nào"…
Trên 40 doanh nghiệp Philippines đến Việt Nam tìm hiểu cơ hội hợp tác
Đoàn doanh nghiệp Philippines sẽ tìm hiểu, khám phá tiềm năng thị trường Việt Nam, gặp gỡ các cơ quan quản lý, tham dự chương trình B2B gặp gỡ doanh nghiệp Việt Nam và thăm quan thực tế cơ sở, nhà máy sản xuất...
Xuất khẩu cá ngừ sẽ khó cán đích 1 tỷ USD
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP), với sự sụt giảm trong 7 tháng, đặc biệt trong tháng 7, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam năm 2025 sẽ khó có thể cán đích 1 tỷ USD...
Khởi công Dự án Nhà máy Thủy điện Trị An mở rộng
Sáng 19/8/2025 tại xã Trị An, tỉnh Đồng Nai, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tổ chức khởi công Công trình Nhà máy Thủy điện Trị An mở rộng. Đây là một trong số 250 dự án, công trình được Chính phủ tổ chức khởi công, khánh thành tại 80 điểm cầu để chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 – 2/9/2025)…
Chính thức hòa lưới tổ máy số 1 Dự án nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng
Tổ máy số 1 dự án Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình mở rộng đã phát điện, hoà lưới thành công vào hệ thống điện quốc gia lúc 04h27 ngày 19/8/2025 đúng dịp “Chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam” theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ…
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: