Báo cáo Niềm tin kinh doanh năm 2025 được Ban IV thực hiện dựa trên khảo sát 1.531 doanh nghiệp trên cả nước, cho thấy một bức tranh đầy thách thức của khu vực doanh nghiệp.

DOANH NGHIỆP “HỤT HƠI”, GIẢM QUY MÔ

Sự lạc quan vừa nhen nhóm trong năm 2024 đã suy giảm khi có tới 63,7% doanh nghiệp đánh giá tình hình kinh tế vĩ mô hiện tại là tiêu cực/rất tiêu cực so với cùng kỳ, và 56,8% có cái nhìn tương tự về triển vọng 12 tháng tới.

Đáng lưu ý là kế hoạch kinh doanh trong tương lai gần của các doanh nghiệp không có nhiều tín hiệu khả quan khi có tới 67,6% doanh nghiệp dự kiến sẽ giảm quy mô, tạm ngừng kinh doanh hoặc ngừng hoạt động chờ giải thể trong 12 tháng tới.

Trong đó, 15,7% doanh nghiệp dự kiến ngừng kinh doanh, chờ giải thể; 10,8% doanh nghiệp dự kiến tạm ngừng kinh doanh, và 41,1% doanh nghiệp dự kiến giảm quy mô từ nhẹ đến mạnh. Hệ quả tất yếu của hiện trạng này tác động tiêu cực đến thị trường lao động và doanh thu. Trong số các doanh nghiệp dự kiến còn hoạt động, có tới 56,4% cho biết sẽ giảm quy mô lao động trên 5% và 61,6% dự kiến giảm doanh thu trên 5%.

Đặc biệt, khu vực kinh tế tư nhân, vốn được coi là động lực quan trọng của nền kinh tế, lại đang tỏ ra “hụt hơi” nhất. Theo Ban IV, qua 4 kỳ khảo sát liên tiếp, điểm đánh giá của khối doanh nghiệp ngoài nhà nước luôn thấp hơn, tốc độ phục hồi chậm và kém ổn định hơn so với khối doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI. Thực tế này đặt ra một thách thức lớn trong việc hiện thực hóa các mục tiêu của Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

KHÓ KHĂN CŨ VẪN ĐÈ NẶNG DOANH NGHIỆP

Bên cạnh những cú sốc từ bên ngoài, Báo cáo của Ban IV chỉ ra rằng các doanh nghiệp Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với những khó khăn “cũ”, được nêu ra từ các báo cáo trước. Đáng chú ý, “khó khăn trong thực hiện thủ tục hành chính và đáp ứng các quy định pháp luật” đã vượt qua nhiều vấn đề khác, trở thành thách thức lớn nhất của khu vực doanh nghiệp, với 69,1% doanh nghiệp lựa chọn.

Điều này cho thấy, dù Chính phủ đã có nhiều nỗ lực trong việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục, nhưng hiệu quả thực thi vẫn là một dấu hỏi lớn. Đặt trong bối cảnh cải cách thể chế, Ban IV lưu ý việc cải cách hành chính, xây dựng chính quyền hai cấp cần được chú ý giải quyết một cách thấu đáo và chú trọng tinh thần hợp tác công – tư.

Đứng thứ hai trong danh sách các khó khăn khiến doanh nghiệp lo lắng là “nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế” (42,8%). Mặc dù Nghị quyết 68-NQ/TW đã khẳng định nguyên tắc không hình sự hóa, nhưng nỗi lo này vẫn hiện hữu và không thay đổi so với các khảo sát trước. Tâm lý e dè, sợ sai trong một bộ phận cán bộ và sự thiếu rõ ràng trong một số quy định pháp luật đã tạo ra một môi trường kinh doanh đầy rủi ro, làm thui chột động lực đổi mới và mở rộng đầu tư của doanh nhân.

“Điều này cho thấy, cần nhanh chóng đưa tinh thần của Nghị quyết vào cuộc sống để thúc đẩy niềm tin kinh doanh của doanh nghiệp, doanh nhân trong bối cảnh mới”, báo cáo Ban IV nhấn mạnh.

Ngoài ra, cú sốc từ chính sách thuế quan của Hoa Kỳ cũng là một khó khăn lớn, đặc biệt với khối doanh nghiệp FDI và các ngành có tỷ trọng xuất khẩu cao. Mặc dù chỉ có 27,1% doanh nghiệp lựa chọn song trong số này có tới 63,6% doanh nghiệp cho rằng chính sách này ảnh hưởng “nghiêm trọng/rất nghiêm trọng” đến hoạt động kinh doanh.

Để thích ứng, các doanh nghiệp đang chủ động tìm kiếm giải pháp như lựa chọn tìm thị trường mới (gần 30%), tăng cường nội địa hóa chuỗi sản xuất (20,5%). Tuy nhiên, vẫn còn một tỷ lệ không nhỏ (24,2%) chọn phương án tạm dừng hoạt động để chờ đợi, cho thấy mức độ bị động và tổn thương trước các biến động chính sách thương mại toàn cầu của doanh nghiệp vẫn khá đáng kể.

ĐIỂM TỰA TỪ “BỘ TỨ NGHỊ QUYẾT”

Trong bối cảnh bức tranh tổng thể khu vực doanh nghiệp còn nhiều gam màu xám, vẫn có những điểm sáng đến từ sự kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp vào các chính sách, định hướng chiến lược của Đảng và Nhà nước. Theo Ban IV, “Bộ tứ trụ cột Nghị quyết” cùng những chuyển động cải cách, chính sách lớn của quốc gia đã trở thành điểm tựa nâng đỡ và củng cố niềm tin đang lung lay của doanh nghiệp. Từ đó, tạo xung lực để doanh nghiệp vượt qua khó khăn, duy trì và mở rộng sản xuất kinh doanh, đóng góp vào các mục tiêu tăng trưởng năm 2025.

Kết quả khảo sát cho thấy một mối tương quan chặt chẽ giữa việc thực hiện các nghị quyết với kế hoạch của doanh nghiệp. Đó là doanh nghiệp càng có kế hoạch kinh doanh tích cực thì càng đặt kỳ vọng lớn vào hiệu quả của các nghị quyết này. Đặc biệt, Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân nhận được sự kỳ vọng sẽ tạo ra hiệu quả đột phá. Những doanh nghiệp dự kiến mở rộng quy mô mạnh mẽ có mức độ kỳ vọng vào các nghị quyết này lên tới trên 4/5 điểm, cao vượt trội so với nhóm dự kiến thu hẹp hoặc ngừng hoạt động.

Điều này cho thấy, các chủ trương lớn của Đảng đã đi đúng hướng và chạm đến mong mỏi của cộng đồng doanh nghiệp. Vấn đề cốt lõi hiện nay không còn nằm ở định hướng, mà là năng lực và hiệu quả thực thi. Việc nhanh chóng đưa tinh thần của các nghị quyết vào cuộc sống, biến các chủ trương thành những chính sách hỗ trợ cụ thể, có thể đo lường và dễ tiếp cận, chính là chìa khóa để củng cố niềm tin đang lung lay và khơi thông các điểm nghẽn cho doanh nghiệp.

Để vượt qua giai đoạn khó khăn này, Ban IV đã kiến nghị Chính phủ tiếp tục lan tỏa tinh thần quyết liệt, vì doanh nghiệp đến các cấp chính quyền địa phương; tập trung nâng cao hiệu quả chính sách tài khóa như giãn, giảm, hoàn thuế, đồng thời đẩy mạnh đầu tư công để kích thích nền kinh tế.

Đặc biệt là tạo cơ chế hợp tác công - tư thực chất, nơi khu vực tư nhân được tham gia sâu hơn vào việc giải các bài toán lớn của quốc gia, từ đó vun bồi nội lực, tăng cường sức chống chịu và cùng nhau hướng tới mục tiêu đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.