Khoảng hai năm trước, bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ nổi tiếng Dr. Paul Jarrod Frank bắt đầu nhận thấy một nhóm bệnh nhân mới tìm đến phòng khám của mình tại New York. Trong bối cảnh số người Mỹ giảm cân nhờ các loại thuốc như Ozempic tăng vọt, ông chứng kiến “một sự gia tăng đột biến” những khách hàng gặp phải tác dụng phụ không mong muốn.

“Dù họ cảm thấy khỏe hơn rất nhiều khi giảm cân, nhưng ở một khía cạnh nào đó, họ lại thấy mình trông già hơn,” ông chia sẻ qua một tin nhắn thoại. “Nguyên nhân là do mất đi lượng mô và độ đầy đặn trên gương mặt”.

Bác sĩ Frank bắt đầu sử dụng thuật ngữ “khuôn mặt Ozempic” để mô tả hiện tượng này. Từ đó, khái niệm này đã trở thành một cụm từ quen thuộc trên mạng xã hội, dùng để chỉ làn da chảy xệ và gương mặt hóp lại, thường xuất hiện ở những người sử dụng thuốc giảm cân GLP-1 như semaglutide (hoạt chất chính trong các loại thuốc thương mại như Ozempic và Wegovy).

“Thông thường, với những người ở độ tuổi từ khoảng giữa 40 trở lên, khi bắt đầu giảm hơn 10 pound (khoảng 4,5 kg), họ có thể xuất hiện vẻ ngoài hốc hác, nhăn nheo,” bác sĩ Frank cho biết. “Chắc chắn, những người giảm 20 hoặc 30 pound trở lên sẽ gặp vấn đề này”.

Semaglutide hoạt động bằng cách kích thích tuyến tụy sản xuất insulin, từ đó giúp giảm cảm giác thèm ăn và tạo cảm giác no lâu. Dù Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) chỉ phê duyệt Ozempic để điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2, các bác sĩ hiện nay thường kê đơn thuốc này ngoài chỉ định (off-label) cho bệnh nhân để kiểm soát cân nặng.

Theo báo cáo năm 2024 của tổ chức phi lợi nhuận về chính sách y tế KFF, khoảng 1/8 người trưởng thành tại Mỹ đã từng sử dụng thuốc GLP-1, và trong số đó, khoảng 2/5 dùng hoàn toàn chỉ để giảm cân.

Hiện nay, hơn 20% bệnh nhân của bác sĩ Frank đang sử dụng thuốc GLP-1 như một phần trong chu trình mà ông gọi là “chế độ duy trì tuổi thọ”. Sau khi giảm cân, các phương pháp thẩm mỹ mà họ tìm đến bao gồm tiêm chất làm đầy da (dermal filler) để khôi phục thể tích khuôn mặt, phẫu thuật căng da mặt và cấy mỡ.

GIẢM CÂN ĐỘT NGỘT GÂY ẢNH HƯỞNG TỚI THẨM MỸ

Theo dữ liệu của Hiệp hội Phẫu thuật Thẩm mỹ Hoa Kỳ (ASPS), số ca phẫu thuật căng da mặt tại Mỹ đã tăng 8% từ năm 2022 đến 2023. Trong khi đó, việc sử dụng filler axit hyaluronic cũng đã tăng gấp đôi, từ 2,6 triệu người Mỹ vào năm 2017 — thời điểm Ozempic lần đầu được phê duyệt để điều trị tiểu đường — lên hơn 5,2 triệu người vào năm 2023.

Tổ chức này không thể khẳng định những con số tăng trưởng này hoàn toàn do việc sử dụng GLP-1, nhưng cựu Chủ tịch ASPS, bác sĩ Steven Williams, cho biết các loại thuốc này đã tạo ra “tác động toàn cầu” đối với ngành phẫu thuật thẩm mỹ.

“Giờ đây, chúng ta có một công cụ hoàn toàn mới thực sự hiệu quả với rất nhiều bệnh nhân,” bác sĩ nhận định. Ông lưu ý rằng GLP-1 “không có những hạn chế đáng kể” so với các phương pháp phẫu thuật xâm lấn như cắt dạ dày.

“Chúng ta có thể thẳng thắn trao đổi với bệnh nhân về một giải pháp không phẫu thuật nhưng hiệu quả trong giảm cân,” ông bổ sung. “Và là một phần của cuộc trao đổi đó, chúng ta cần phải nói rằng: ‘Điều này thực sự sẽ hiệu quả, vì vậy bạn cần chuẩn bị tinh thần cho việc trông mình sẽ khác đi như thế nào khi nhẹ hơn 10, 20 hay thậm chí 50 pound”.

Thuật ngữ “gương mặt Ozempic” có thể mang tính thời sự, nhưng các triệu chứng của nó — xuất phát từ việc giảm lượng mỡ dưới da vốn giúp khuôn mặt đầy đặn — thì không hề mới. Các bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ từ lâu đã điều trị những tác động phụ của việc giảm cân đáng kể.

Khi trưởng thành, “cơ thể bạn thực tế không tạo thêm tế bào mỡ mới,” bác sĩ Williams giải thích. “Khi chúng ta tăng hoặc giảm cân, các tế bào mỡ không nhân lên hay mất đi, mà chỉ to ra hoặc nhỏ lại. Vì vậy, khi giảm cân, thể tích của các tế bào mỡ giảm xuống, và khuôn mặt sẽ ít đầy đặn hơn”.

Bác sĩ Frank, chuyên khoa da liễu thẩm mỹ, lưu ý rằng “gương mặt Ozempic” có thể đi kèm với một hiện tượng mà ông gọi là “cơ thể Ozempic”, giải thích: “Một trong những tác dụng phụ lớn khác của việc giảm cân, đặc biệt khi diễn ra với tốc độ hơn 0,5 - 1 kg mỗi tuần, là mất khối lượng cơ. Và điều này có thể thấy rõ trên toàn cơ thể”.

ASPS cũng ghi nhận sự xuất hiện của thuật ngữ “trùng tu Ozempic” (Ozempic makeover) — một gói thủ thuật thẩm mỹ có thể bao gồm tạo hình thành bụng, nâng ngực, cũng như nâng bắp tay, bắp đùi và mông.

NHỮNG CÂU HỎI CÒN BỎ NGỎ

Tác động lâu dài của các loại thuốc giảm cân GLP-1 đối với ngành y học thẩm mỹ vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Giả định rằng chúng có thể làm giảm nhu cầu hút mỡ, chẳng hạn, đã không trở thành hiện thực: thủ thuật này vẫn là loại phẫu thuật thẩm mỹ phổ biến nhất tại Mỹ và thậm chí còn tăng 1% về mức độ ưa chuộng trong năm ngoái, theo dữ liệu của ASPS.

Một yếu tố khác vẫn cần theo dõi là tác động của “hiện tượng bật lại Ozempic” — khi bệnh nhân tăng cân trở lại sau khi ngừng thuốc — đối với những người từng tìm đến các thủ thuật thẩm mỹ.

Với bác sĩ Williams, điều này càng cho thấy ông và các đồng nghiệp cần có trách nhiệm với “toàn bộ hành trình” của bệnh nhân, chứ không chỉ là ca phẫu thuật thẩm mỹ thông thường.

“Chúng tôi không muốn bệnh nhân phải dùng các loại thuốc này suốt đời. Chúng tôi muốn nó chỉ là một bước đệm tạm thời hướng tới lối sống lành mạnh hơn,” ông nói, và bổ sung: “Chúng tôi có nghĩa vụ làm việc nhiều hơn với bệnh nhân, trao đổi về việc thay đổi lối sống, kết nối họ với chuyên gia dinh dưỡng, đồng thời đảm bảo họ rèn luyện cơ bắp và tập thể dục”.