Kiểm soát chặt chẽ các khoản thu tự nguyện để phát huy hiệu quả chủ trương miễn học phí

Sáng 16/6, Quốc hội thảo luận tại hội trường Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Phần lớn các đại biểu đều tán thành chủ trương của dự thảo nghị quyết. Đây là chính sách an sinh xã hội có ý nghĩa nhân văn sâu sắc và nhận được sự quan tâm, mong đợi và ủng hộ của đông đảo cử tri, nhân dân trong cả nước.

KIẾN NGHỊ HỖ TRỢ HỌC PHÍ TRỰC TIẾP CHO CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC 

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương cho rằng nghị quyết sẽ có hiệu lực từ năm học tới, có nghĩa là từ tháng 9/2025. Thời gian chuẩn bị không còn dài, do đó, đại biểu đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chức năng khẩn trương ban hành các phương án hướng dẫn, cơ chế cấp bù kinh phí cho các cơ sở giáo dục.

Về hỗ trợ học phí cho học sinh ở các cơ sở giáo dục ngoài công lập, đại biểu kiến nghị nên hỗ trợ trực tiếp cho các cơ sở giáo dục để đảm bảo tính chính xác, nhanh chóng và đơn giản, thuận tiện, còn nếu như hỗ trợ trực tiếp cho người học thì việc thống kê và thủ tục thanh toán sẽ phức tạp hơn rất nhiều.

Về miễn học phí, đại biểu Phạm Văn Hòa – Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp có ý kiến là hỗ trợ trực tiếp cho đối tượng học thông qua nhà trường chứ không hỗ trợ cho gia đình. “Vì nếu thông qua gia đình, đưa gia đình và gia đình lấy tiền xong không cho các cháu đi học, tiêu xài hết đâm cũng rối”, đại biểu Hòa cho hay.

Còn theo đại biểu Trần Khánh Thu – Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình, học phí tại các cơ sở công lập, tư thục rất đa dạng và cao hơn rất nhiều so với các cơ sở giáo dục công lập.

Để đảm bảo công bằng và hiệu quả ngân sách, đại biểu đề nghị quy định bổ sung mức hỗ trợ không thấp hơn mức trần học phí công lập tại địa phương hoặc các mức ngân sách nhà nước chi bình quân cho học sinh trong hệ thống giáo dục công lập.

Đại biểu cũng đề nghị cần bổ sung quy định nguyên tắc xác định mức hỗ trợ và đảm bảo công bằng, hợp lý. Điều này vừa đảm bảo tính nhân văn của ngân sách cũng như thu hẹp được khoảng cách phát triển giữa các vùng miền và giữa các địa phương khác nhau.

LO NGẠI PHÁT SINH CÁC KHOẢN THU TỰ NGUYỆN

Đặc biệt, Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh – Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng quan ngại về nguy cơ phát sinh các khoản thu tự nguyện, không đúng quy định.

Do đó, để chủ trương miễn học phí thực sự phát huy hiệu quả tối đa, đại biểu kiến nghị cần có chiến lược tài chính tổng thể và dài hạn không chỉ tập trung vào bù đắp học phí mà còn phải đảm bảo nguồn lực cho việc đầu tư phát triển hạ tầng giáo dục.

“Điều này có thể đòi hỏi sự đa dạng các nguồn vốn khuyến khích xã hội hóa, đầu tư giáo dục một cách minh bạch và phân bổ ngân sách một cách linh hoạt, ưu tiên cho những nơi có nhu cầu cấp thiết nhất, đồng thời xây dựng lộ trình tăng chi ngân sách cho giáo dục một cách rõ ràng và minh bạch”, đại biểu Tú Anh nói thêm.

Ngoài ra, đại biểu Tú Anh cho rằng cần đổi mới cơ chế tài chính giáo dục, phân cấp và tự chủ đi đôi với kiểm soát chặt chẽ.

Đồng thời xây dựng quy định rõ ràng, minh bạch về các khoản thu ngoài học phí nếu có, kiểm soát chặt chẽ các khoản thu tự nguyện, nghiêm cấm mọi hình thức lạm thu dưới danh nghĩa tự nguyện, áp dụng nguyên tắc công khai, minh bạch trong mọi hoạt động thu, chi của nhà trường để phụ huynh và xã hội có thể giám sát.

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết có 38 quốc gia đang thực hiện miễn hoàn toàn học phí cho học sinh ở bậc mầm non. 38 các quốc gia này hầu hết là các quốc gia có thu nhập cao. Có 90 quốc gia có thực hiện miễn một phần hoặc hỗ trợ với các nhóm đối tượng khác nhau trong xã hội.

“Đối với các ý kiến trao đổi, một số băn khoăn về cách chi trả cho đối tượng ở các trường ngoài công lập. Có thể nói cách nào cũng có những ưu, nhược điểm nhất định, quan trọng là có tiền. Việc này sẽ giao Chính phủ cân nhắc thêm về mặt kỹ thuật…”, Bộ trưởng nói thêm.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết thêm Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tích cực triển khai xây dựng Nghị định để thay thế cho Nghị định 81 và Nghị định 97. Mục tiêu trong tháng 6 này có thể hoàn tất và có thể ban hành  cùng thời điểm khi Nghị quyết về miễn học phí được thông qua và có hiệu lực.