Góp ý Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), đại diện các công đoàn cơ sở kiến nghị được giảm năm đóng bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu, và không bị trừ tỷ lệ hưởng đối với một số nhóm ngành đặc thù, đặc biệt nặng nhọc.

Đại diện Công đoàn Hàng hải Việt Nam cho biết, theo quy định danh mục nghề của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội thì công việc của thuyền viên là công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, tùy thuộc vào từng chức danh trên tàu biển.

Thuyền viên trên các tàu là nam giới có độ tuổi từ 18 đến 55 tuổi. Thống kê của Cục Hàng hải Việt Nam, hiện nay lực lượng thuyền viên Việt Nam là trên 40.000 người. Độ tuổi bắt đầu làm việc của thuyền viên trung bình khoảng 22 tuổi.

Theo vị này, ngành hàng hải có những đặc thù, quy định về thời gian làm việc thì thuyền viên làm việc 9 tháng sẽ được nghỉ phép, nghỉ bù 3 tháng, như vậy mỗi năm chỉ có 9 tháng đóng bảo hiểm xã hội. Nếu thuyền viên ra trường bắt đầu đi làm năm 22 tuổi và nghỉ hưu ở tuổi 57 thì thời gian công tác tại doanh nghiệp là 35 năm.

Thời gian thuyền viên có tham gia đóng bảo hiểm xã hội là thời gian làm việc ở dưới tàu được tính là 35 năm x 9 tháng = 315 tháng (tương đương 26,25 năm).

Theo quy định Luật Bảo hiểm xã hội hiện nay, từ năm 2022 trở đi quy định người lao động đóng đủ 20 năm bảo hiểm xã hội thì được hưởng 45%; cứ đóng thêm 1 năm được tính thêm 2%. Tổng cộng tỷ lệ phần trăm tiền lương hưu tối đa của thuyền viên là (45% cho 20 năm đầu) + (6,5 năm còn lại x 2%/năm) = 58% mức lương làm căn cứ hưởng bảo hiểm xã hội.

“Như vậy, mặc dù thuyền viên đi làm đủ thời gian và nghỉ hưu đúng tuổi theo quy định đối với nghề đi biển nhưng mức lương hưu sẽ giảm 17% so với người làm việc trên bờ, nam nghỉ hưu ở tuổi 62 và đủ thời gian đóng bảo hiểm thì tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa 75%”, đại diện Công đoàn Hàng hải chia sẻ.

Mặt khác, việc không được đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp trong thời gian nghỉ dự trữ sẽ ảnh hưởng đến việc khám chữa bệnh khi thuyền viên không may bị ốm đau, tai nạn rủi ro trong thời gian này. Đồng thời sẽ là khó khăn khi giải quyết chế độ thôi việc cho thuyền viên. Do pháp luật hiện hành quy định mức trợ cấp thất nghiệp bằng tiền lương bình quân đóng bảo hiểm xã hội 6 tháng liền kề trước khi thôi việc, mất việc làm.

Vì vậy, Công đoàn Hàng hải Việt Nam đề nghị quy định riêng đối với lao động đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, trong đó có nhóm thuyền viên được tính cứ đóng đủ 15 năm được hưởng 45%. Từ năm thứ 16, cứ đóng thêm mỗi năm được tính thêm 2%, tối đa hưởng không quá 75%.

Trong thời gian thuyền viên nghỉ dự trữ (nghỉ phép, nghỉ bù) không làm việc, không có tiền lương vẫn được đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp; thời gian và mức đóng cho phép người sử dụng lao động và thuyền viên tự thỏa thuận và được ghi trong hợp đồng lao động. Nhà nước chỉ quy định mức lương thấp nhất làm cơ sở để đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho thuyền viên trong thời gian nghỉ dự trữ.

Cũng là nhóm ngành đặc thù, đại diện Công đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam cho biết, theo quy định, thợ lò được nghỉ hưu trước 10 năm so với tuổi nghỉ hưu trong điều kiện bình thường. Tuy nhiên, số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu hưởng lương hưu không được giảm, áp công thức tính, muốn hưởng lương hưu với tỷ lệ tối đa 75%, các thợ lò phải đi làm từ năm 16 tuổi.

Trên thực tế, một thợ lò phải trải qua quá trình đào tạo tương đối dài, không thể đi làm độ tuổi này. Do đó, Công đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam đề xuất giảm 3 năm đóng bảo hiểm xã hội để lương hưu với người lao động làm công việc này. Như vậy, họ sẽ không bị trừ phần trăm tỷ lệ hưởng lương hưu khi hết thời gian lao động.

Ông Nguyễn Duy Cường, Phó Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), cho biết theo quy định hiện hành thì trường hợp nghỉ việc không hưởng lương từ 14 ngày không đóng bảo hiểm xã hội tháng đó. Người lao động nghỉ việc không hưởng tiền lương, không phải đóng bảo hiểm xã hội.

Mặc dù vậy, nếu hai bên có thỏa thuận khác và muốn đóng vẫn có thể đóng bảo hiểm xã hội để đảm bảo các quyền lợi cho người lao động của mình.