Tại phiên thảo luận về các báo cáo công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; công tác thi hành án; công tác phòng, chống tham nhũng năm 2022 sáng 8/11, đại biểu Trần Thị Thanh Lam, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre kiến nghị cần khẩn trương xử lý những hành vi vi phạm pháp luật về lĩnh vực bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp.

Tham gia thảo luận, đại biểu Trần Thị Thanh Lam nêu 2 vấn đề mà cử tri và xã hội đang quan tâm cần được khắc phục và phòng ngừa là vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo hiểm và mượn hồ sơ để giao kết hợp đồng lao động và tham gia bảo hiểm xã hội.

Đối với hành vi vi phạm pháp luật về lĩnh vực bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, đại biểu Trần Thị Thanh Lam cho biết, theo thống kê, tính đến cuối năm 2021, tổng số tiền không đóng, chậm đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp là 10.555 tỷ đồng tại 196.000 đơn vị, với trên 2,8 triệu người lao động.

Hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp được xử lý theo quy định của Bộ luật Hình sự và Nghị quyết 05/2019 của Hội đồng Thẩm phán, hướng dẫn Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự.

Theo báo cáo, hiện nay có 42/63 tỉnh đã thực hiện kiến nghị khởi tố với 382 vụ việc, nhưng đến nay chỉ 7 vụ việc có bản án và thu hồi khoảng 1,9 tỷ đồng; 21 tỉnh chưa thực hiện việc kiến nghị, khởi tố, nhiều lý do bất cập được nêu ra là chưa xử phạt vi phạm hành chính; khó xác định các yếu tố cấu thành tội phạm.

Nhiều doanh nghiệp nợ kéo dài, số tiền lớn nên bỏ trốn và không lập được hồ sơ, nhiều doanh nghiệp cố tình không hợp tác, chưa thực hiện việc người lao động ủy quyền cho tổ chức công đoàn khởi kiện, vì nhiều nguyên nhân khác nhau.

Chính vì thế, hành vi không đóng, trốn đóng, đóng không đầy đủ bảo hiểm xã hội của doanh nghiệp tiếp tục diễn biến phức tạp, kéo dài trong nhiều năm và chưa có giải pháp mạnh mẽ để xử lý.

Đại biểu Trần Thị Thanh Lam cho rằng, số tiền hơn 10.000 tỷ đồng là con số không nhỏ, tác động sâu sắc đến đời sống của hàng triệu gia đình người lao động, con em của họ có thể mất cả cơ hội học hành.

“Chưa kể, có khi vì mưu sinh vất vả, trong số họ phải rơi vào bế tắc và vướng vào các tệ nạn xã hội. Hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật ở lĩnh vực bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp không mang tính bức xúc giống như kiểu “cháy nhà chết người”, nhưng đâu đó là hình ảnh của những số phận đau thương, có cả mồ hôi, nước mắt của những người lao động. Nếu chúng ta không kiên quyết xử lý thì không những mất đi tính nghiêm minh trong tuân thủ pháp luật mà mất lớn hơn là niềm tin của người lao động đối với chính sách pháp luật của nhà nước”, đại biểu Trần Thị Thanh Lam trăn trở.

Từ những bất cập nêu trên, đại biểu kiến nghị Chính phủ, các cơ quan tư pháp khẩn trương xử lý những hành vi vi phạm pháp luật về lĩnh vực bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp để thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động đúng theo nguyên tắc cơ bản của Luật Bảo hiểm xã hội, có đóng - có hưởng.

Về lâu dài, Chính phủ cần khẩn trương hoàn thiện chính sách pháp luật, trong đó nhận diện đầy đủ các bất cập, tồn tại để có định hướng chính sách phù hợp đối với người lao động, người sử dụng lao động và thị trường lao động. Do đó, đại biểu kiến nghị Chính phủ sớm trình sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Việc làm, Luật An toàn vệ sinh lao động và các luật khác có liên quan cho phù hợp với tình hình thực tiễn.

Liên quan đến hành vi mượn hồ sơ tư pháp để giao kết hợp đồng lao động và tham gia bảo hiểm xã hội, đại biểu Trần Thị Thanh Lam cho biết, đang có hơn 3.700 trường hợp lao động mượn hồ sơ của người khác để giao kết hợp đồng lao động, trong đó nhiều nhất là các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, Long An, TP. HCM và Vĩnh Phúc.

Vào tháng 5 vừa qua, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã có văn bản gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh và Bảo hiểm xã hội Việt Nam để chỉ đạo giải quyết theo quy định tại Điều 50 và 51 của Bộ luật Lao động. Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế được biết các tỉnh đang rất lúng túng và không thể giải quyết quyền lợi cho người lao động.

Do đó, để tránh phát sinh những vấn đề đáng tiếc cũng như bảo vệ quyền lợi của người lao động trong trường hợp này, đại biểu đề nghị Chính phủ sớm có chỉ đạo tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn; đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan có liên quan tăng cường hơn nữa các hoạt động thông tin, tuyên truyền chính sách, pháp luật lao động về việc làm, đối với các cơ quan, doanh nghiệp, người sử dụng lao động và người lao động thực hiện đúng theo quy định của pháp luật.