Năm 2021, chính sách tiền tệ được giới chuyên môn dự báo sẽ duy trì trạng thái nới lỏng nhằm mục đích tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó. Tuy nhiên, mặt bằng lãi suất nhiều khả năng sẽ tăng trở lại trong nửa cuối năm.

LÃI SUẤT HUY ĐỘNG THẤP NHẤT 15 NĂM

Nhìn lại năm 2020, để đối phó với dịch bệnh và kích cầu tín dụng, Ngân hàng Nhà nước quyết định hạ lãi suất điều hành 3 lần liên tiếp với tổng mức giảm là 1,5 điểm phần trăm đối với lãi suất tái cấp vốn, cũng như hạ trần lãi suất huy động dưới 6 tháng từ 0,8 đến 1 điểm phần trăm.

Ngoài ra, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn cũng được nhà quản lý hoãn thực hiện thêm 1 năm để cho các ngân hàng không chịu áp lực cơ cấu lại nguồn vốn trong bối cảnh các ngân hàng thương mại phải hỗ trợ doanh nghiệp thông qua việc giảm lãi suất cho vay, giãn nợ và cơ cấu lại nợ.

Đồng thời, thông qua nghiệp vụ mua ngoại tệ bổ sung dự trữ ngoại hối, Ngân hàng Nhà nước đã bơm ra thị trường gần 350.000 tỷ đồng. Theo đó, thanh khoản hệ thống luôn ở trạng thái dồi dào.

Đấy là ở phía nguồn cung. Còn ở đầu hấp thụ, do dịch bệnh khiến cầu tín dụng yếu đi rõ rệt do doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, phải thu hẹp sản xuất kinh doanh.

Như vậy, trong khi nguồn cung dồi dào nhưng nhu cầu tín dụng lại không tăng đã khiến mặt bằng lãi suất giảm đi rõ rệt. Trong đó, mặt bằng lãi suất huy động giảm 1,5-3 điểm phần trăm; lãi suất cho vay giảm nhẹ hơn khoảng 0,5-1 điểm phần trăm.

Theo đánh giá của Công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV): “Những chính sách trong năm 2020 rất phù hợp với điều kiện kinh tế của Ngân hàng Nhà nước, mang tính chất nới lỏng có kiểm soát nhằm tránh những hệ lụy về sau như nợ xấu và bong bóng giá tài sản”.

Sang năm 2021, đây là năm đầu tiên của kế hoạch 5 năm mới giai đoạn 2021 – 2025. Trong kế hoạch 5 năm tới, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng bình quân 6,5-7%.

Do vậy, có khả năng Chính phủ vẫn tiếp tục việc nới lỏng chính sách tiền tệ nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp và hộ gia đình gặp khó khăn kéo dài do đại dịch. Đồng nghĩa, Ngân hàng Nhà nước sẽ hạ lãi suất điều hành thêm 1 lần nữa trong nửa đầu năm 2021, khi áp lực chỉ số giá tiêu dùng (CPI) vẫn chưa đáng lo ngại. Được biết, CPI bình quân cả năm 2020 mới chỉ tăng 3,23% so với cùng kỳ 2019 và đạt mục tiêu Quốc hội đề ra là dưới 4%.

Hiện tại, mặt bằng lãi suất liên ngân hàng và lợi suất trái phiếu Chính phủ đã chạm đáy từ trước đến nay, trong khi lãi suất huy động cũng giảm xuống thấp nhất trong vòng 15 năm qua.

CHẠM ĐÁY RỒI BẬT TĂNG

Song, nhóm nghiên cứu tại KBSV cho rằng, mặt bằng lãi suất có thể sẽ chạm đáy vào nửa đầu năm 2021, khi Ngân hàng Nhà nước thực thi hạ lãi suất điều hành.

Mới đây, một cuộc khảo sát do chính Ngân hàng Nhà nước tiến hành cũng cho thấy, các tổ chức tín dụng nhận định mặt bằng lãi suất đã giảm rõ rệt trong năm 2020 và kỳ vọng tiếp tục giảm nhẹ trong quý 1/2021 với mức giảm bình quân là 0,05 đến 0,16 điểm phần trăm.

“Lãi suất huy động sẽ không tăng trong vài tháng đầu năm 2021 để ngân hàng tạo lực cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi”, một vị lãnh đạo ngân hàng chia sẻ với VnEconomy.

Thực tế, quan sát nhanh biểu lãi suất tiết kiệm đầu năm 2021, nhiều ngân hàng tiếp tục duy trì hoặc giảm lãi suất huy động so với thời điểm cuối năm ngoái.

Tuy nhiên, lãi suất được dự báo sẽ tăng nhẹ trở lại trong nửa cuối năm 2021 do nhiều nguyên nhân. Thứ nhất là kênh bơm thanh khoản tiền đồng vào thị trường bị giới hạn do công cụ mua ngoại tệ bị hạn chế và có thể đẩy mặt bằng lãi suất trên thị trường liên ngân hàng tăng. 

Thứ hai là tốc độ tăng trưởng tín dụng trong 6 tháng cuối năm thường sẽ hồi phục nhanh.

Thứ ba là lộ trình siết tỷ lệ huy động ngắn cho vay trung và dài hạn có hiệu lực vào tháng 10/2021 sẽ đẩy mạnh mức độ cạnh tranh về tiền gửi và làm đảo chiều xu hướng lãi suất tiền gửi đang giảm. 

Về phía nhà điều hành, phát biểu tại diễn đàn kịch bản kinh tế Việt Nam thường niên, ông Phạm Thanh Hà, Vụ trưởng Vụ Chính sách Tiền tệ cho biết, thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã kiên định trong kiểm soát lạm phát nhưng vẫn cung ứng đủ vốn cho nền kinh tế, doanh nghiệp. Với thanh khoản dồi dào của hệ thống, Ngân hàng Nhà nước cố gắng ổn định mặt bằng lãi suất.

“Yếu tố ổn định vĩ mô là vấn đề ưu tiên của Chính phủ. Với bối cảnh này, năm 2021, Ngân hàng Nhà nước định hướng ổn định mặt bằng lãi suất, cung ứng đủ vốn cho nền kinh tế tăng trưởng”, ông Hà nhấn mạnh.