Ủy ban châu Âu (EC) mới đây kêu gọi các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) chấm dứt chương trình cấp quốc tịch cho nhà đầu tư nước ngoài – thường được biết đến là chương trình “hộ chiếu vàng” hay “thị thực vàng”, đồng thời thúc giục các nước ngừng cấp thị thực theo dạng này cho người Nga và Belarus.

Theo Reuters, động thái này nằm trong nỗ lực mới của Nghị viện châu Âu nhằm thu hẹp và kiểm soát ngành công nghiệp “hộ chiếu vàng" trị giá hàng tỷ USD mà từ lâu bị EU xem là một mối đe dọa về an ninh. Bên cạnh đó, trong bối cảnh EU áp đặt một loạt biện pháp trừng phạt với Nga do xung đột ở Ukraine, EC lo ngại rằng những người thuộc diện bị trừng phạt có thể “lách” trừng phạt thông qua cơ chế này.

“Một số người mang quốc tịch Nga và Belarus bị áp dụng biện pháp trừng phạt hoặc những người đang hỗ trợ đáng kể cho cuộc chiến ở Ukraine có thể ‘mua’ quốc tịch EU hoặc được hưởng đặc quyền tại EU, bao gồm việc đi lại tự do trong khu vực Schengen, theo các cơ chế này”, EC cho biết ngày 28/3.

Đến nay, các quốc gia đang áp dụng chương trình “hộ chiếu vàng” như Malta, Cyprus và Bulgaria đã cam kết sẽ dừng cơ chế này. Quốc hội Cyprus gần đây đã bỏ phiếu thông qua việc chấm dứt chương trình.

Kể từ khi Nga bắt đầu cuộc tấn công mà Moscow gọi là “chiến dịch quân sự đặc biệt” ở Ukraine, EU đã đưa gần 700 chính trị gia, doanh nhân và quân nhân của nước này vào danh sách trừng phạt. EC khuyến nghị các chính phủ nên kiểm tra xem những người bị trừng phạt có đang sở hữu "hộ chiếu vàng" hay "thị thực vàng" của nước mình hay không.

“Các quốc gia nên xác định xem có nên hủy bỏ hộ chiếu của những người này hay không và nên lập tức thu hồi thị thực cư trú của họ”, EC khuyến nghị.

Nói về khuyến nghị của EC, Didier Reynders, Cao ủy của EC về Công lý và Người tiêu dùng, nhấn mạnh rằng việc “bán” quốc tịch EU thông qua các chương trình này là bất hợp pháp và gây rủi ro nghiêm trọng về an ninh cho khối.

“Các giá trị châu Âu không phải để bán… Tất cả các nước thành viên EU nên chấm dứt chương trình cấp quốc tịch cho nhà đầu tư ngay lập tức. Ngoài ra, họ cũng nên đánh giá xem có nên thu hồi hộ chiếu vàng đã từng cấp cho các cá nhân đang bị trừng phạt hoặc những người đang ủng hộ cuộc chiến của Chính phủ Nga hay không”, ông Reynders nói.

Cũng bình luận về vấn đề này, Cao ủy EC về Các vấn đề nội địa Ylva Johansson, cho rằng quyền được đi lại tự do trong khu vực Schengen là một trong những tài sản lớn nhất của EU. Ông đề nghị các nước thành viên của khối này rà soát kỹ lưỡng để đảm bảo quyền này không bị lợi dụng.

“Cần phải thu hồi giấy phép cư trú vàng đã cấp cho những người Nga và Belarus thuộc diện bị trừng phạt. Hơn bao giờ hết, đối mặt với cuộc xung đột này, chúng ta phải làm mọi thứ để đảm bảo rằng những người bị trừng phạt và những người đang ủng hộ cuộc chiến của Nga không thể dùng tiền để tiếp cận EU”, ông Johansson nói.

Sau khi Nga triển khai chiến dịch quân sự ở Ukraine hôm 24/2, một trong những biện pháp trừng phạt đầu tiên được EU đưa ra là cấm người Nga đăng ký xin “thị thực vàng” vào EU. Một số quốc gia, bao gồm Cộng hòa Séc, Hy Lạp, Ireland, Thổ Nhĩ Kỳ, Malta và Tây Ban Nha hiện không cấp thị thực dạng này cho người mang quốc tịch Nga.