Chiều 19/6, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trả lời chất vấn trước Quốc hội về các vấn đề giáo dục, đào tạo, dạy thêm, học thêm…

Đại biểu Nguyễn Danh Tú, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Kiên Giang, cho rằng cùng với tự chủ đại học và sự đa dạng hóa trong tuyển sinh, nhiều trường tăng hết công suất tuyển sinh để có nguồn thu từ học phí. Thực trạng này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao.

Trước vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết đây là một hiện tượng có thật ở một số trường đại học. Về nguyên nhân tại sao có một số trường tăng quy mô, một trong lý do đó là vấn đề học phí.

Theo Bộ trưởng, trong khối các trường đại học công của Việt Nam thì mức học phí trung bình khoảng 25 triệu đồng/năm. Một số khối các ngành còn thấp hơn 15 đến 20 triệu đồng/năm và có khối các ngành sức khỏe Răng Hàm Mặt hay một số cao hơn nhưng mức trung bình tính toán là khoảng 25 triệu đồng, tức là tương đương với khoảng 1.000 USD/năm.

So với mức sống của người dân, nhất là những vùng khó khăn thì số đó cũng rất đáng kể.

“Nhưng nếu nhìn chi phí đào tạo. Ví dụ đối với các trường đại học của Mỹ mức học phí bình quân một năm là từ 55.000 cho đến 60.000 USD/ năm đến mức bình quân, còn các trường nhóm đầu là 70.000 đến 80.000 USD/ năm. Chúng ta thấy mức chi phí, học phí 1.000 USD của chúng ta chỉ bằng 1/50 mức trung bình của các trường đại học ở Mỹ.

Nếu với số tiền như vậy, để đảm bảo vận hành của một trường đại học cũng như chi phí thì các trường buộc có xu hướng tăng quy mô để lấy quy mô bù vào có được một khoản thu vận hành trong trường. Chính vì yếu tố chủ yếu trông chờ vào học phí cho nên đấy là một điểm hạn chế”, Bộ trưởng nói thêm.

Cũng theo Bộ trưởng, tỷ lệ các nguồn thu của các cơ sở từ khoa học công nghệ và dịch vụ thì rất ít trường nào vượt quá tỷ lệ 5% tổng nguồn thu của đơn vị. Cho nên, đối với các trường mà quy mô tuyển sinh rất lớn thì thực sự đó là một nguy cơ dẫn đến hệ lụy liên quan đến chất lượng đào tạo.

Nhắc đến giải pháp quản lý nhà nước, Bộ trưởng cho rằng cần phải kiểm soát nghiêm, đảm bảo chất lượng đối với tỷ lệ tuyển sinh cũng như các công cụ kiểm định để buộc các trường phải tuân thủ điều kiện để tính tỷ lệ tuyển sinh cũng như các điều kiện nâng cao chất lượng. Đồng thời, phải tính đến việc các trường nếu khối công thì cũng vẫn phải có hỗ trợ của Nhà nước chứ không chỉ trông chờ thuần túy vào học phí.

“Chúng ta cũng cần phải hỗ trợ cho học sinh từ các nguồn tín dụng, các quỹ, các hỗ trợ khác nhau và các trường tùy theo chất lượng đào tạo của mình thì cũng cần phải cân nhắc về học phí cho hợp lý hơn, để bằng nhiều biện pháp khác nhau thì có thể kiểm soát và nâng cao chất lượng đào tạo”, Bộ trưởng Sơn nhấn mạnh.

Còn đại biểu Nguyễn Trường Giang, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông, chất vấn về mức chi ngân sách cho giáo dục đại học có xu hướng giảm.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết 10 năm qua là 10 năm triển khai rất mạnh mẽ của xu hướng tự chủ đại học. Các trường hiện nay với các mức tự chủ khác nhau, có những trường thì tự chủ một phần chi thường xuyên, có trường tự chủ chi thường xuyên đầy đủ và có trường tự chủ cả chi thường xuyên và chi đầu tư. Mỗi khi các trường được duyệt phương án tự chủ, về phía ngành tài chính cắt phần kinh phí hỗ trợ chi thường xuyên.

Chính vì việc cắt bỏ phần chi thường xuyên đó mà trong 10 năm qua số trường tự chủ càng tăng lên, mức độ tự chủ càng cao, phần hỗ trợ kinh phí từ nhà nước cũng giảm dần. Đây là một thực tế và các trường đại học gặp khó khăn trong việc phát triển chất lượng giáo dục đào tạo và đầu tư phát triển cho đội ngũ giảng viên.

Bộ trưởng cho biết thêm trong các chỉ đạo gần đây Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Bộ Tài chính để có những xem xét điều chỉnh yếu tố tài chính trong việc tự chủ của đại học để làm sao các trường có được sự tự chủ cao nhưng vẫn có sự hỗ trợ.