Mục tiêu có 50.000 kỹ sư bán dẫn và 1 nhà máy sản xuất chip vẫn là thách thức với Việt Nam?

Cập nhật triển vọng cổ phiếu ngành công nghệ thông tin mới đây, SSI Research cho biết các cổ phiếu ngành công nghệ thông tin và viễn thông đã tăng 140% trong năm 2024, vượt trội hơn so với chỉ số VN-Index ( 12%), hưởng lợi từ xu hướng nâng định giá hệ số P/E, tương đồng với các công ty công nghệ trên thế giới.

Xu hướng này đã bắt đầu từ năm 2023, nhờ tâm lý tích cực về triển vọng trí tuệ nhân tạo (AI) (đặc biệt là AI tạo sinh hoặc generative AI).

Năm 2024 cũng đánh dấu một cột mốc quan trọng cho Việt Nam khi các nhà mạng di động chính thức ngừng cung cấp dịch vụ cho thuê bao 2G Only, và nhà mạng thị phần di động số một Tập đoàn Viettel (Viettel) đã tiên phong trong việc thương mại hóa 5G. Điều này có thể là lý do chủ yếu cho P/E của TowerCo tăng 32% trong khi P/E trung bình toàn cầu gần như đi ngang. CTR hiện là TowerCo niêm yết duy nhất tại Việt Nam.

Theo SSI Research, sự hợp tác với NVidia sẽ mở đường cho Việt Nam để đạt những đột phá về AI trong tương lai. Thực tế, nhà sản xuất chip AI hàng đầu trên thế giới coi Việt Nam như “ngôi nhà thứ 2” và đã ký kết hợp tác với chính phủ Việt Nam vào ngày 5/12/2024 để thành lập trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) đầu tiên tại Việt Nam (gọi là Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Việt Nam hay VRDC) và Trung tâm Dữ liệu AI của Viettel, sử dụng công nghệ của NVIDIA.

Ngoài ra, vào cùng ngày, NVidia đã công bố việc mua lại VinBrain giá trị cuộc giao dịch không được tiết lộ, đây là một trong những bước đầu tiên để phát triển AI tại Việt Nam. VinBrain trước đây được biết đến như một công ty liên kết của Vingroup (VIC). VIC nắm giữ 49,7% cổ phần tính đến tháng 9/2024, VinBrain là một trong những công ty tiên phong tại Việt Nam về AI, thị giác máy tính và machine learning để cung cấp các giải pháp tùy chỉnh trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, phục vụ hơn 180 bệnh viện trên thế giới.

Mặt khác, NVIDIA cũng đang hợp tác với các công ty công nghệ/viễn thông hàng đầu của Việt Nam, như FPT, Viettel, CTCP Tập đoàn Công nghệ CMC và Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT).

Liên quan đến ngành công nghiệp bán dẫn, SSI Research nhận thấy cả cơ hội lẫn thách thức để thực hiện chiến lược của lĩnh vực này.

Cụ thể, trong tháng 9/2024, chính phủ Việt Nam đã ban hành chiến lược (Quyết định 1018/QĐ-TTg) để phát triển ngành bán dẫn, nêu rõ công thức “C=SET 1” và lộ trình gồm 3 giai đoạn đến năm 2050. Đáng chú ý, chiến lược này nhấn mạnh một số mục tiêu quan trọng cần đạt được vào năm 2030, bao gồm việc có 100 công ty thiết kế chip, 1 nhà máy sản xuất chip, 10 nhà máy đóng gói & kiểm thử và 50.000 kỹ sư bán dẫn.

Trong khi đó, theo Bộ thông tin và Truyền thông (MIC), tính đến tháng 11/2024, Việt Nam đang có khoảng 50 công ty thiết kế chip và 7 nhà máy đóng gói và kiểm thử. Số lượng kỹ sư bán dẫn hiện nay trên toàn quốc đạt khoảng 26.000 người bao gồm khoảng 6.000 kỹ sư thiết kế chip và khoảng 6.000 kỹ sư về đóng gói và kiểm thử.

Đối với tính khả thi của chiến lược, khoảng 40 trường đại học tại Việt nam đã cung cấp các chương trình giáo dục liên quan đến lĩnh vực bán dẫn. Trong đó, chỉ riêng FPT, công ty hiện có khoảng 200 kỹ sư thiết kế chip và các cơ sở giáo dục của FPT đã chào đón 1.500 sinh viên ngành bán dẫn trong năm 2024.

Ngoài ra, trong những năm gần đây, các cơ quan chức năng ở nhiều địa phương đã chủ động trong việc phát triển hệ sinh thái/lực lượng lao động bán dẫn, thu hút đầu tư và thúc đẩy hợp tác quốc tế để phát triển ngành, như TP.HCM và Đà Nẵng, và các tỉnh như Bình Dương, Vĩnh Phúc, Bắc Giang và Bắc Ninh.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã cho biết rằng họ đã làm việc, tiếp xúc với nhiều tập đoàn công nghệ toàn cầu như Google, Meta, AIChip, Lam Research, Qorvo và Qualcomm để chuyển dịch chuỗi cung ứng sang Việt Nam. Theo đó, Việt Nam hiện có 174 dự án FDI liên quan đến lĩnh vực bán dẫn, với tổng vốn đăng ký đạt gần 11,6 tỷ USD.

Ngoài ra, NVIDIA đã ký kết các thỏa thuận với một số đối tác để chuyển chuỗi sản xuất từ các nước khác sang Việt Nam, với cam kết đầu tư từ 4 tỷ USD đến 4,5 tỷ USD trong bốn năm tới.

SSI Research cho rằng đây là những yếu tố hỗ trợ quan trọng để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Tuy nhiên, khoảng cách giữa tình hình thực hiện thực tế hiện tại và mục tiêu của chiến lược vẫn còn khá lớn. Đặc biệt, Việt Nam chưa tham gia vào công đoạn sản xuất chip (chính phủ đã giao nhiệm vụ cho Viettel về phát triển kế hoạch thực hiện dự án sản xuất quy mô nhỏ), và số lượng kỹ sư bán dẫn hiện tại chỉ đạt hơn một nửa mục tiêu 50.000 người.

"Do đó, chúng tôi lo ngại rằng việc đào tạo nhân tài bán dẫn và công đoạn sản xuất chip đòi hỏi mức độ đầu tư vốn cao và lực lượng lao động chất lượng cao, có thể là những thách thức chính trong trung hạn", SSI Research bày tỏ quan điểm. 

P/E 2024 của mảng Công nghệ thông tin toàn cầu bao gồm Việt Nam cải thiện nhờ tâm lý tích cực về triển vọng AI. Đối với FPT, SSI Research cho rằng FPT vẫn khá hấp dẫn. SSI kỳ vọng tăng trưởng lợi nhuận trước thuế mạnh mẽ sẽ chủ yếu thúc đẩy bởi mảng Công nghệ thông tin, trong đó việc ra mắt FPT AI Factory sẽ đóng góp khoảng 5% doanh thu vào mảng này.