Để tạo lên một bộ trang phục truyền thống hoàn chỉnh và đẹp mắt, người Mông phải trải qua rất nhiều công đoạn như: Se lanh, dệt vải bằng khung cửi, vẽ sáp ong tạo hoa văn, nhuộm chàm, thêu chỉ màu tạo hoa văn nổi…
Du khách thích thú trải nghiệm việc nhuộm vải của người Mông tại Sapa
Dân tộc Mông sinh sống ở Việt Nam với khoảng 80 vạn người. Từ xa xưa, họ luôn chọn địa hình vùng cao của miền núi để sinh sống.
Từ nhiều đời nay, người Mông luôn ý thức rất cao trong việc bảo vệ văn hóa truyền thống, trong đó có kỹ thuật vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải lanh. Hoa văn trên vải của người Mông là những trang ký sử, những câu chuyện kể về thế giới quan, thiên nhiên vùng sơn cước đầy sống động.
Từ nhiều đời nay, người Mông tại bản Lao Chải thị xã Sapa tỉnh Lào Cai luôn ý thức rất cao trong việc bảo vệ văn hóa truyền thống, trong đó có kỹ thuật vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải lanh. Hoa văn trên vải của người Mông là những trang ký sử, những câu chuyện kể về thế giới quan, thiên nhiên vùng sơn cước đầy sống động.
Đầu tiên, lanh được cắt về phơi khô, đem giã cho mềm rồi mới nối. Trước khi dệt vải, sợi lanh được đem ngâm với tro bếp. Tro bếp phải là tro trắng, đun từ củi nghiến mà thành. Tro bếp càng trắng bao nhiêu thì khi ngâm vỏ lanh càng trắng bấy nhiêu.Tiếp theo là công đoạn tạo ra sáp ong. Tổ ong sau khi lấy hết mật, sáp được nấu cho đến khi nóng chảy rồi đem trộn lẫn với nhau. Khi bắt đầu vẽ sáp lên vải, sáp ong luôn phải đun ở nhiệt độ cao từ 70-80 độ, thì sáp mới không bị khô.
Những phụ nữ lành nghề sẽ bắt đầu vẽ sáp lên vải, sáp ong luôn phải đun ở nhiệt độ cao từ 70-80 độ, thì sáp mới không bị khô. Bút để vẽ thực chất là một thanh tre hoặc gỗ dài từ 7-10 cm, đầu ngòi bút được nẹp vào thanh tre được làm từ ba lá đồng hình tam giác, ngòi bút càng mỏng thì hoa văn càng đẹp và dễ vẽ. Mỗi công đoạn sau cũng đòi hỏi óc sáng tạo và sự tinh tế để tạo ra những hoa văn đẹp mắt và liên kết với màu sắc tổng thể.
Bút để vẽ thực chất là một thanh tre hoặc gỗ dài từ 7-10 cm, đầu ngòi bút được nẹp vào thanh tre được làm từ ba lá đồng hình tam giác, ngòi bút càng mỏng thì hoa văn càng đẹp và dễ vẽ. Mỗi công đoạn sau cũng đòi hỏi óc sáng tạo và sự tinh tế để tạo ra những hoa văn đẹp mắt và liên kết với màu sắc tổng thể.Công đoạn vẽ sáp ong lên vải được rất nhiều du khách, Travel blogger và cả những nhà sáng tạo thời trang quan tâm. Hiện nay, khi mọi thứ được làm ra từ công nghệ thì những công việc sáng tạo theo cách thức truyền thống như thế này của người H'Mông trở lên đặc biệt. Trang phục của những người nghệ nhân Mông làm ra, có những nét không đều tay nhưng điều đó lại đem đến cái lạ, cái riêng hay cái đẹp của việc không hoàn hảo.Sau khi vẽ xong toàn bộ hoa văn bằng sáp ong lên áo, váy, họ lại mang đi luộc, phải đun sôi lửa và đều tay lớp sáp mới bong hết và để lại hoa văn đẹp trên lớp vải. Luộc rồi chưa phải đã xong, tiếp tục lấy chàm về nhuộm, phơi vài lần nắng mới được chiếc váy lanh hoàn chỉnh.Những bộ trang phục độc đáo của người H'Mông được thực hiện theo cách thức thủ công truyền thống được rất nhiều khách du lịch ưa thích, tuy nhiên, hiện nghề dệt vải, vẽ sáp ong để tạo ra thổ cẩm truyền thống đã mai một khá nhiều. Đại diện Travellive Media Group - một doanh nghiệp đang tổ chức nhiều tour du lịch trải nghiệm tại các tỉnh vùng cao cho biết, ở các tỉnh thành Tây Bắc của Việt Nam có rất nhiều những điều thú vị chưa được quảng bá rộng rãi. Nghề dệt vải, vẽ sáp ong là một ví dụ. Để kéo được nhiều du khách quốc tế hơn nữa tới Việt Nam thì những nghề thủ công tại Việt Nam cần được nâng tầm và truyền thông mạnh hơn.
TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
